یکی از جدیدترین راه های ارتباطی میان ذهن و بدن که احتمالاً نام آن را شنیده‌اید؛ بیوفیدبک است. منظور از Biofeedback مجموعه‌ای از روش‌های درمانی است که با استفاده از ابزارهای الکترونیک و الکترومکانیک انجام می‌گیرد تا به این ترتیب از سیستم عصبی_ عضلانی و خودمختار افراد یک چکاپ ارائه و درمان صورت پذیرد.
در این روش درمانگر سعی دارد که سیستم عضلانی فرد را با کمک روش‌های مبتنی بر شرطی‌سازی به عملکرد نرمال خود بازگرداند. در ادامه به بررسی کامل و دقیق درمان بیوفیدبک می‌پردازیم و انواع آن را بطورکامل معرفی می‌کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
انواع بیوفیدبک
در حال حاضر می‌توان روش درمان بیوفیدبک را به گونه های مختلف و بسیاری انجام داد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن ها عبارتند از:
- بیوفیدبک عضلانی یا EMG
- بیوفیدبک دمایی یا Temperature
- بیوفیدبک تنفسی یا Respiration
- بیوفیدبک تغییر پذیری ضربان قلب یا BVP
- بیوفیدبک آموزش پاسخ های برقی پوست یا SC/GSR
- الکتروانسفالوگرام یا EEG
بیوفیدبک عضلانی
Biofeedback عضلانی یکی از آشناترین و رایج‌ترین انواع بیوفیدبک است که با هدف بازآموزی عضلانی انجام می‌گیرد. در این نوع بیوفیدبک الکترومایوگرافی از عضلات مختلف بدن سیگنال‌های الکتریکی دریافت می‌کند و سپس این سیگنال‌ها را به شکلی ترجمه می کند که درک آن‌ها برای بیمار ساده باشد.
برای مثال ممکن است بصورت چشمک‌زدن نور یا لامپ یا فعال شدن بوق هنگام افزایش انقباض باشد. یا اینکه حتی ممکن است نحوه ارائه سیگنال‌ها بصورت حرکت یا توقف یک فیلم، بازی یا حتی موزیک باشد. لازم به ذکر است که در این نوع Biofeedback اگر بیمار انقباض عضلات خود را کاهش دهد، دستگاه آن را دریافت و به کامپیوتر و درنهایت نرم‌افزار ارسال می‌کند.
در نتیجه این امر بیمار بصورت منظم از وضعیت و حالت انقباض عضلات خود اطلاع می یابد. بیمار در این شرایط می تواند بازخورد کاهش عضلات خود را به شکل حرکت یک بازی کامپیوتری یا کوچک شدن صفحه یک فیلم به سادگی مشاهده نماید. بطورکلی می‌توان گفت Biofeedback عضلانی از طریق ایجاد ریلکسیشن عمیق عضلانی اختلال و بیماری‌های مختلف را درمان می‌کند.
در حال حاضر از درمان بیوفیدبک عضلانی در بهبود اختلال‌های مختلف و بسیاری استفاده می‌شود که از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به اختلال اضطراب عمومی، فوبیا( ترس‌های شدید)، استرس( فشار روانی)، دندان قروچه، میگرن، درد پشت، سردرد، بی‌اختیاری‌ها و… اشاره کرد.
دمای پوست
با استفاده از روش Biofeedback دمای پوست را می‌توان به راحتی در نقاط موردنظر افزایش یا کاهش داد و به این ترتیب تمام مشکلات و اختلالات موردنظر را بهبود بخشید. لازم به ذکر است که بیوفیدبک دمای پوست می‌تواند به بیماران میگرنی کمک بسیاری کند. در این روش سنسورها بر روی پیشانی و دست افراد گذاشته می‌شوند.
تنفسی
همانطور که می‌دانید هنگام تنفس قفسه سینه و شکم تحت تأثیر قرار می‌گیرند و موجب حرکت آن‌ها می‌شوند. با استفاده از درمان بیوفیدبک تنفسی می‌توان نرخ و حجم دم و بازدم را در نواحی مختلف نظیر؛ تنفس شکمی و تنفس سینه‌ای اندازه‌گیری کرد و به این ترتیب یک فیدبک ارائه داد.
شایان ذکر است که با استفاده از بیوفیدبک تنفسی افراد می‌توانند ریتم تنفس و حجم آن را در زمان‌هایی که دچار استرس می‌شوند تغییر دهند و درنهایت اضطراب و استرس خود را کنترل کنند.
این نکته را در نظر داشته باشید که Biofeedback تنفسی در درمان و بهبود بیماری‌های مختلف و بسیاری کاربرد دارد که از آشناترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به آسم، اختلال فوبیا، صرع، اضطراب امتحان و… اشاره کرد.
واحد تحقیق و توسعه کلینیک تخصصی مهر رضوی
