اختلال حافظه
اختلال حافظه:
با شنیدن عنوان اختلال حافظه بی اختیار واژه فراموشی برای افراد یادآوری میشود؛ در حالی که فراموشی فقط یکی از سه دسته کلی از اختلالات حافظه است. اختلالات حافظه به سه نوع کلی افزایش حافظه، کاهش حافظه و تحریف در حافظه تقسیم میشوند که هر کدام از آنها بر چند قسم است. بروز اختلال و ضعف در حافظه مشکلات فراوانی را برای افراد به وجود میآورد و بر جنبههای مختلف زندگی آنها تأثیر میگذارد.
افزایش حافظه
بعضی جزئیات بی اهمیت و یا موارد فراموش شده بدون یادگیری مجدد، یادآوری میشود. این نوع از اختلال حافظه در بعضی اختلالات روانی از جمله وسواس، شخصیت پارانوئید و کاتاتونیا ممکن است مشاهده شود. این افزایش حافظه برای اختلال شناخته شدن، باید غیر عادی و بیش از حد روشن باشد.
فراموشی از انواع اختلال حافظه
این نوع از اختلال حافظه به معنای ناتوانی در یادآوری اطلاعاتی است که پیشتر در حافظه ذخیره شده و قابل دسترسی بودهاند. همچنین ممکن است به صورت یا ناتوانی در ثبت اطلاعات جدید بروز پیدا کند. فراموش کردن اطلاعات به شکلی که روزانه برای هر کسی پیش میآید با فراموشی (amnesia) متفاوت است. زمانی ناتوانی در یادآوری فراموشی نام میگیرد که اطلاعات مهم و به مقدار زیاد از دسترس خارج شوند. این اطلاعات میتواند به اندازه افراد و تاریخهای مهم زندگی اهمیت داشته باشد.
تحریف حافظه
یادآوری خاطرات و وقایع و یا جزئیات آنها به شکلی که در گذشته وجود نداشته اما فرد باور دارد که اتفاق افتاده. این نوع از اختلال حافظه به علل روانی و بدون مشکل پزشکی بروز پیدا میکنند.
- آشناپنداری (déjà vu)
فرد موقعیتی جدید را که قبلا تجربه نکرده، تکراری میپندارد و احساس میکند که آشنا بوده و در آن موقعیت بوده است.
- ناآشناپنداری (jamais vu)
این پدیده را میتوان به نوعی مخالف دژا وو (آشناپنداری) دانست. در این اختلال حافظه فرد موقعیتی را که قبلا تجربه کرده ناآشنا مییابد. این پدیده به عنوان تحریف حافظه و نه کاهش حافظه دسته بندی میشود چرا که تفاوت آن با نقص در حافظه کوتاه مدت این است که مشکل نه در یادآوری بلکه در شناسایی موقعیت است. این اتفاق ممکن است بر اثر یک شوک بروز کند و معمولا چند لحظه تا چند دقیقه به طول میانجامد.
- کریپتومنزیا
در این اختلال فرد توانایی یادآوری منبع اطلاعات را ندارد. آنچه معمولا اتفاق میافتد این است که فرد خاطرهای شخصی را در کتاب یا فیلمی به خاطر میآورد و یا به طور کلی نمیتواند منبع آن را یادآوری کند.
آلزایمر یکی از انواع اختلال حافظه
آلزایمر شایعترین بیماری مربوط به اختلالات حافظه است که با گذشت زمان شدیدتر شده و در نهایت باعث مرگ میشود. این بیماری در سالمندان شایعتر است اما در سنین کمتری همچون چهل سالگی نیز بروز پیدا میکند. آلزایمر اعصاب مغزی را تغییر میدهد و در نتیجه ارتباط میان عصبها از بین میرود. علاوه بر سن عوامل دیگری همچون تغذیه نامناسب، دیابت، وراثت و صدمات مغزی نیز در بروز آلزایمر موثر میباشند. علائم آلزایمر به شرح زیر میباشد:
_از بین رفتن حافظه
_بی قراری و گیجی
_تغییر در شخصیت و رفتار فرد
_ناتوانی در قضاوت و یافتن جهتها
_فقدان عواطف
آنسفالوپاتی خودایمن
طی این بیماری مغز ورم میکند و باعث تشنج و درگیری ذهنی میشود. ویروس مهمترین عامل این بیماری میباشد. از این ویروسها میتوان به تب خال و هاری اشاره کرد. برخی از باکتریها و بیماریهای موجود در گربه، کنه و پشه نیز در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار هستند. برخی از مشکلات ناشی از آنسفالیت عبارتند از:
_اختلالات شناختی
_تشنج
_ناتوانی در حرف زدن، غذاخوردن و مشکلات بینایی
_مشکلات حسی مانند لمس شدن نیمی از بدن
_لرزش بدن و سردرد
اختلال حافظه | زوال عقل:
زوال عقل اصطلاحی است برای اینکه مشکلات ناشی از بیماریهای مغزی را تعریف کنند. از انواع بیماریهای دمانس میتوان به آلزایمر، دمانس عروقی، دمانس لویی بادی و دمانس پیشانی_گیجگاهی اشاره کرد. نشانههای زوال عقل با توجه به ناحیه ای که آسیب دیده است فرق میکند. عمدهترین نشانههای آن عبارتند از:
_از بین رفتن حافظه مانند فراموشی جهتها
_مشکل در سخن گفتن و درک حرفهای دیگران
_عدم تمرکز و توجه
_ناتوانی در قضاوت، برنامه ریزی و سازمان دهی امور
_تغییر در شخصیت و رفتار
علائم بالینی:
1. اختلال حافظه | مصرف برخی از داروها
مصرف برخی داروها با عوارض جانبی همراه است و ممکن است منجر به اختلالات حافظه شود. برخی از داروها در سالمندان با گیجی و کاهش هوشیاری همراه است. از این داروها میتوان به داروهای فشار خون، آرام بخش، ضد التهاب، ضد پارکینسون و ضد اسید معده اشاره کرد. این داروها در افراد جوان باعث مشکل خاصی نمیشود اما افراد مسن به دلیل تغییر در سوخت ساز بدن نسبت به این داروها آسیب پذیرتر هستند.
- ابتلا به دلیریوم
در بیماری دلیریوم سطح هوشیاری به طور ناگهانی مختل میشود. دلیریوم به دلایل بسیار زیادی ایجاد میشود که از آنها میتوان به تغییر در ساختار مغز، تغییر سوخت و ساز، ایجاد سمیت و دلایل روانی اشاره کرد. دلیریوم بیماری سالمندی نیست و امکان بروز آن در هر سنی وجود دارد. مواردی همچون کم آبی بدن، کمبود اکسیژن، عفونت، اختلال در خون رسانی و غیره احتمال ابتلا به دلیریوم را در سالمندی افزایش میدهد. از علائم اصلی دلیریوم میتوان به عدم تمرکز، اختلال شناختی و کمبود توجه اشاره کرد.
- اختلال حافظه | افسردگی شدید
نشانههای افسردگی و نشانههای اختلال حافظه شباهت بسیاری دارند. افراد سالمندی که افسردگی شدید دارند، نشانههای اختلال حافظه را از خود نشان میدهند. خلق و خو تاثیر مستقیمی با عملکرد شناختی دارد به طوری که افسردگی با علائمی همچون نقص توجه و عدم تمرکز همراه است. همچنین این افراد در انجام کاهایی که نیاز به تلاش دارد، تمایلی از خود نشان نمیدهند. علائم اختلال حافظه در میانسالی با درمان افسردگی برطرف میشود.
- وجود برخی بیماریها
برخی از بیماریها سوخت و ساز مغز را مختل میکنند و حافظه و عمکلرد شناختی فرد با مشکل مواجه میشود. بیماریهای مزمنی همچون اختلالات تنفسی، مشکلات کبدی و مشکلات تیروئید از دسته بیماریهای تاثیرگذار بر ابتلا به اختلال حافظه میباشند. این بیماریها در افراد سالمند با علائم غیرمعمولی همچون فراموشی، کمبود توجه، بیخوابی و خواب آلودگی همراه هستند.
پیامدها یا مشکلات در اثر دیر اقدام کردن:
این افراد در عملکرد تحصیلی و کاری و خانوادگی امکان دارد دچار اختلال بشوند.
روشهای درمانی :
درمانهای کاهش حافظه بستگی به علت ایجاد کننده آن دارد. بسیاری از موارد اختلال حافظه ممکن است با درمان برگشت پذیر باشند. به عنوان مثال:
از دست دادن حافظه ناشی از مصرف داروها ممکن است با تغییر داروها برطرف شود.
مصرف مکملهای غذایی میتواند برای مقابله با کاهش حافظه ناشی از کمبودهای تغذیهای مفید باشد.
درمان افسردگی ممکن است برای درمان کمحافظگی ناشی از افسردگی موثر واقع شود.
در برخی موارد مانند سکته مغزی، درمان ممکن است شامل تمرین و آموزش کارهایی مانند راه رفتن باشد. در برخی موارد دیگر، حافظه بیمار ممکن است در طول زمان بهبود یابد.داروهای برای درمان مشکلات حافظه ناشی از بیماری آلزایمر موجود است. همچنین داروهایی برای کمک به کاهش فشار خون وجود دارند که میتوانند به کاهش خطر آسیب مغزی بیشتر و زوال عقل مرتبط با فشار خون بالا کمک کنند
علل ابتلا :
داروها
تعدادی از داروهای تجویزی و یا غیر نسخهای باعث فراموشی و از دست دادن حافظه شده و یا در بروز آن نقش دارند. داروهایی که احتمالاً در این امر دخیل هستند، عبارتند از: داروهای ضد افسردگی، آنتی هیستامینها، داروهای ضد اضطراب، شل کنندههای عضلانی، آرامبخشها، قرصهای خواب آور و داروهای ضد دردی که بیمار بعد از عمل جراحی یا برای بیهوشی در طی عمل جراحی دریافت میکند. انجام روشهای درمان سرطان از قبیل شیمی درمانی، رادیو تراپی و یا جراحی پیوند مغز استخوان نیز ممکن است به از دست دادن حافظه منجر شود.
وارد شدن ضربه به سر
وارد شدن ضربه شدید به سر در طی سقوط و یا حادثه رانندگی میتواند با صدمه به مغز موجب از دست رفتن حافظه کوتاه مدت و بلند مدت گردد. حافظه بیمار ممکن است به تدریج در طول زمان بهبود یابد.
سکته مغزی
سکته مغزی زمانی رخ میدهد که به علت انسداد یک رگ خونی منتهی به مغز و یا نشت یک شریان مغزی، جریان خون به مغز متوقف شود. سکته مغزی اغلب باعث از دست رفتن حافظه کوتاه مدت میگردد. فردی که دچار سکته مغزی شده ممکن است خاطرات و حوادث دوران کودکی را به خاطر بیاورد، اما نمیتواند به یاد آورد که چه غذایی برای ناهار خورده است.
کمخوابی
کمیت و کیفیت خواب برای قدرت حافظه از اهمیت زیادی برخوردار است. خواب بسیار کم و یا بیدار شدن مکرر در شب میتواند منجر به خستگی شده و قابلیت تثبیت و بازیابی اطلاعات در مغز را مختل سازد.
با افزایش سن ممکن است دریابید که گاهی دچار مشکل حافظه شده و مثلاً نام یک فرد یا یک قرار ملاقات را فراموش میکنید، همچنین ممکن است بیشتر از قبل چیزهایی را جا بگذارید. شاید برای به خاطر سپردن کارهای روزمره و قرارهای ملاقات به تدریج نیاز شما به استفاده از لیست و تقویم بیشتر شود. از دست دادن حافظه در اثر روند طبیعی پیری، عملکرد شما در محل کار یا خانه را تحت تأثیر قرار نمیدهد.
زوال عقل
زوال عقل نامی برای کاهش پیشرونده حافظه و دیگر جنبههای تفکر است و به حدی شدید است که توانایی کار و فعالیتهای روزانه را مختل میسازد. اگر چه علل بسیاری برای زوال عقل وجود دارد، از جمله بیماریهای مربوط به عروق خونی، مصرف مواد مخدر و یا الکل و یا سایر صدمات مغزی، اما رایجترین عامل زوال عقل، بیماری آلزایمر است. بیماری آلزایمر عارضهای است که با تخریب پیشرونده سلولهای مغز و ناهنجاریهای دیگر مغز همراه است.
مصرف الکل، دخانیات و مواد مخدر
مصرف زیاد الکل در مدت طولانی به عنوان علت از دست دادن حافظه شناخته شده است.
سیگار کشیدن با کاهش اکسیژن رسانی به مغز سبب کاهش حافظه میگردد. مطالعات نشان دادهاند برای افرادی که سیگار میکشند، تطبیق چهره افراد با اسامی آنها دشوارتر از افراد غیر سیگاری است. مواد مخدر میتواند مواد شیمیایی در مغز را تغییر دهد که این امر میتواند به یاد آوردن خاطرات را برای این افراد مشکلتر سازد.
افسردگی و استرس
افسردگی میتواند قدرت توجه و تفکر را کاهش دهد و متعاقباً حافظه را تحت تأثیر قرار دهد. استرس و اضطراب همچنین میتواند مانع تمرکز کردن شود. هنگامی که شما تحت استرس و فشار هستید و ذهن شما بیش از حد تحریک شده و یا پریشان است، توانایی شما برای خاطر آوردن چیزها کاهش مییابد. استرس ناشی از ضربه عاطفی و شکست عشقی نیز میتواند به از دست دادن حافظه منجر شود. برای درمان این مشکل نیاز به راهکارهای روانشناسی برای کنار آمدن و غلبه بر شکست عشقی می باشد که نیاز به روانکاوی دارد.
سوء تغذیه و کمبودهای تغذیهای
تغذیه مناسبی که شامل پروتئین و چربی با کیفیت بالا باشد، برای عملکرد صحیح مغز اهمیت زیادی دارد. کمبودهای ویتامین B1 و B12 به طور خاص میتواند تأثیرات منفی بر حافظه داشته باشد.
سایر علتها
عوامل احتمالی دیگری که سبب از دست دادن حافظه میشوند، شامل کم کاری و یا پرکاری غده تیروئید و و بیماریهای عفونی مانند ایدز، سل، سفلیس، کمبود اکسیژنرسانی به مغز، تومور مغزی یا عفونت، بیماریهای عصبی مانند بیماری هانتینگتون، ام.اس ، بیماری پارکینسون و میگرن میباشد.
توصیه ها:
سعی کنید توجه و تمرکز خود را حفظ کنید. فراموشی ممکن است به این معنی باشد که افکارتان پراکنده و ذهن شما مشغول است. آرامش خود را حفظ کنید و توجه کامل خود را بر کاری که در حال انجام آن هستید، متمرکز کنید.
کارها و فعالیتهای روزمره خود را با تمرکز و به طور منظم انجام دهید.
برای کمک به بهبود حافظه، محیط خود را سازماندهی کنید.
برای به یاد آوردن امور خود از تقویم و ساعت استفاده کنید.
تکنیکهای حافظه زیر را به کار ببندید:
پس از آشنایی با یک فرد تازه، نام او را چند بار تکرار کنید.
برای به خاط سپردن اعداد، آنها را گروه بندی کرده و سپس هر گروه را به یک تاریخ یا یک داستان ارتباط دهید.
استرس خود را کاهش دهید. به سر بردن در وضعیت اضطراب میتواند حافظه شما را مختل کند.
کلینیک چند تخصصی مهر رضوی با در اختیار داشتن بهترین و مجرب ترین کادر متخصصین پزشکی، بهترین مرکز درمان اختلالات روانشناختی و روانپزشکی در شهر مشهد میباشد. چنانچه در مورد روش های درمان اختلال حافظه نیاز به اطلاعات بیشتری دارید از راه های تماس زیر استفاده کنید.