بیماری های مغز و اعصاب یک طیف وسیعی از اختلالات را شامل می‌شوند که هریک علائم و شدت مختلفی دارند. بطورکلی شایع‌ترین و رایج‌ترین این بیماری‌ها را می‌توان به چهار زیر شاخه آسیب مغزی، تومورهای مغزی، بیماری‌های نوروژنیک و اختلالات روانی تقسیم و گروه‌بندی کرد. در ادامه به بررسی دقیق و کامل هریک می‌پردازیم و در نهایت چگونگی درمان بیماری مغز و اعصاب را بیان می‌کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
آسیب مغزی
این نوع آسیب بطورمعمول بصورت ناگهانی در افراد ایجاد می‌شود و به بافت‌های مختلف مغز می‌تواند آسیب رساند و نورون‌های عصبی را تحت تأثیر قرار دهد. لازم به ذکر است که بلافاصله پس از بروز این آسیب ارتباط بدن با مغز با مشکل مواجه می‌شود و مغز دیگر قادر به کنترل درست بدن نخواهد بود. البته در هنگام بروز آسیب مغزی بدن نیز نمی‌تواند پیام‌های عصبی را بصورت درست و مناسب به مغز برساند.
از مهم‌ترین و اصلی‌ترین بیماری‌های آسیب مغزی می‌توان به هماتوم‌ها، لخته‌شدن خون، مصدومیت یا کبودی بافت مغزی، ادم مغزی و یا تورم در داخل جمجمه و سکته مغزی اشاره کرد.
شایان ذکر است که بیماری‌های آسیب مغزی در برخی موارد بسیار خطرناک هستند، به همین خاطر پیشنهاد ما به شما این است که بلافاصله پس از مشاهده علائم آن‌ها به پزشک مراجعه نمایید تا به این ترتیب درمان شما به سرعت انجام گیرد. آسیب مغزی با علائم و نشانه‌های بسیاری همراه است که اصلی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- استفراغ
- · حالت تهوع
- · مشکل گفتاری
- · خونریزی از گوش
- · بی‌حسی
- · فلج حافظه
- · و…
لازم به ذکر است که علائم آسیب مغزی تنها به موارد فوق خلاصه نمی‌شود و در حالت شدیدتر با علائمی نظیر؛ فشارخون بالا، ضربان قلب کم، اختلال انعقاد خون و تنفس نامنظم همراه خواهد بود.
در حال حاضر با توجه به نوع آسیب مغزی در افراد و تشخیص پزشک درمان بیماران به کمک داروهای مختلف، انجام اعمال توانبخشی و عمل‌های مختلف انجام می‌گیرد. اما با این وجود در بسیاری از مواقع و در صورت آسیب‌دیدگی جزئی مغز می‌توان بدون اعمال جراحی و درمان‌های دارویی بیمار را به کمک روش‌های توانبخشی نظیر؛ گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و روانپزشکی درمان کرد.
تومورهای مغزی
تومورهای مغزی یکی‌دیگر از بیماری های مغز و اعصاب هستند که امروزه نسبت به گذشته بسیار شایع‌تز شده‌اند. گاهی اوقات در مغز تومورهایی شکل می‌گیرد که پزشکان آن‌ها را به دو گروه بدخیم(سرطانی) و خوش‌خیم تقسیم می‌کنند. لازم به ذکر است که تومورهای مغزی با نمرات 1,2,3 یا 4 معرفی و شناخته می‌شوند که عدد بالاتر تومورهای خطرناک‌تر را نشان می‌دهد.
تومورهای مغزی به دلایل مختلف و بسیاری رخ می‌دهند و در هر سنی ایجاد می‌شوند. این تومورها یا توجه به اندازه و محل تومور علائم و نشانه‌های مختلف و بسیاری دارند که بطورکلی آشناترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- · سردرد
- · تشنج
- · سوزش در بازوها و پاها
- · حالت تهوع
- · استفراغ
- · تغییر در شخصیت
- · مشکل حرکتی یا تعادل
- · تغییر در شنوایی، گفتار یا بینایی
- · و…
در درمان تومورهای مغزی عوامل مختلف و بسیاری ازجمله اندازه تومور، سن و سلامت کلی بیمار نقش دارد. اما بطورکلی اصلی‌ترین و مهم‌ترین روش‌های درمان این بیماری مغز و اعصاب عبارت است از:
- عمل جراحی
- شیمی درمانی
- پرتودرمانی
بیماری‌های نوروژنیک
این بیماری‌ها وضعیت مغز و اعصاب را با گذشت زمان بدتر می‌کنند و به این ترتغموجب تغییر شخصیت و سردرگمی افراد می‌شوند. البته لازم به ذکر است که این بیماری‌ها می‌توانند موجب از بین‌رفتن بافت مغزی و اعصاب نیز شوند. آلزایمر یکی از آشناترین بیماری‌های نوروژنیک است که به سن وابستگی دارد و به آرامی حافظه و فرآیندهای فکرکردن را مختل می‌کند. این گروه از بیماری های مغز و اعصاب علائم و نشانه‌های مختلف و بسیاری دارند که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به از دست‌دادن حافظه، فراموشی، بی‌تفاوتی، اضطراب، تحریک، از دست‌دادن مهار، تغییرات خلق‌وخوی و… اشاره کرد.
شایع‌ترین و آشناترین بیماری های مغز و اعصاب نوروژنیک عبارت است از:
- بیماری هانتینگتون
- · اسکلروز جانبی آمیوتروفیک
- · بیماری پارکینسون
- · انواع دمانس
- · و…
خوب است بدانید که بیماری‌های نوروژنیک نوعی آسیب دائمی ایجاد می‌کنند. یه همین جهت علائم بیماری با گذشت زمان افزایش می‌یابد و در برخی مواقع علائم جدید نیز ایجاد می‌شود. بیماری نوروژنیک بطورمعمول هیچ درمانی ندارد و تنها با مصرف دارو می‌توان علائم آن را کنترل کرد.
اختلالات روانی
این نوع اختلال یک طیف بسیار گسترده است که بطورمعمول بر روی مناسبات رفتاری فرد با اطرافیانش اثر می‌گذارد و به این ترتیب ارتباطات فرد با جامعه را مختل می‌کند. از رایج‌ترین و آشناترین اختلالات روانی می‌توان به افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی، اختلال استرس پس از ضربه و جنون
جوانی اشاره تشنج
لازم به ذکر است که اختلالات روانشناختی و روانپزشکی با توجه به شرایط علائم مختلف و بسیاری دارند و هر فرد می‌تواند یک اختلال را متفاوت از فرد دیگر تجربه نماید. اما بطورکلی پیشنهاد ما به شما این است که بلافاصله پس از احساس تغییر در الگوی رفتار، تفکر یا روحیه خود حتماً با پزشک مشورت نمایید.
آشناترین و رایج‌ترین بیماری های مغز و اعصاب
در حال حاضر برخی بیماری های مغز و اعصاب نسبت به دیگر بیماری‌ها بسیار شایع‌تر هستند. در ادامه به معرفی و بررسی این بیماری‌ها می‌پردازیم.
1-صرع
این بیماری بطورمعمول در یک دوره زمانی خاص با تشنجات مکرر بروز می‌کند. منظور از تشنج در اینجا نوعی حمله ناگهانی در نوع عملکرد و فعالیت الکتریکی مغز است که موجب کاهش هوشیاری، منقبض‌شدن عضلات و حرکات مکرر بدن می‌شود. البته این نکته را در نظر داشته باشید که تشنج در برخی موارد می‌تواند اختلالات مختلف نیز به همراه داشته باشد. به عبارت دیگر می‌توان گفت صرع نوعی آسیب و اختلال در سیستم عصبی مرکزی است که در اثر بروز آن فعالیت سلول‌های عصبی مغز دچار اختلال و درنهایت تشنج ایجاد می‌شود. بطورمعمول صرع در سنین قبل از ۵ سالگی ایجاد می‌شود.
2-تشنج غیرصرع
بطورکلی تشنج را نمی‌توان همیشه ناشی از صرع دانست و در نوزادان و کودکان می‌تواند به دلایل کمبود ویتامین و موادمعدنی، مشکلات قندخون، تب بالا و… نیز رخ دهد. در بزرگسالان نیز آسیب مغزی ناشی از آسیب سر، سکته مغزی یا تومور مغزی می‌توانند از علل شایع تشنج باشند.
3-میگرن
میگرن نوعی سردرد عروقی است که به دلیل منقبض‌شدن شدید رگ‌های خونی مغز به وجود می‌آید. لازم به ذکر است که این بیماری نوعی سردرد بسیار شدید است که در آن حساسیت به نور و صدا وجود دارد. حملات میگرنی دردهای بسیار شدیدی در سر ایجاد می‌کند که این درد می‌تواند تا ساعت‌ها یا حتی روزها ادامه داشته باشد.
این نکته را در نظر داشته باشید که بیماران میگرنی نیاز به یک محل تاریک و بدون سروصدا جهت درازکشیدن دارند. درحال حاضر درمان آن‌ها نیز به کمک داروهای مختلف جهت تسکین درد و تعداد و میزان حملات به همراه تغییر در شیوه زندگی، تغذیه و درمان‌های خانگی انجام می‌گیرد.
4-مولتیپل اسکلروز
این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری های مغز و اعصاب است که در آن سیستم ایمنی به پوشش میلینی حمله می‌کند که وظیفه حفاظت از عصب را برعهده دارند. لازم به ذکر است که اولین نشانه این بیماری بطورمعمول تاری دید در یک چشم است. از دیگر علائم یا نشانه‌های زودگذر آن می‌توان به تنگ‌شدن یا بی‌حسی در صورت، دست‌ها، پاها و… اشاره کرد. در این بیماری بی‌خوابی می‌تواند مشکلاتی در تعادل ایجاد کند یا اینکه موجب احساس ضعف در دست‌ها یا پاها شود.
5-پارکینسون
این بیماری یکی از نخستین بیماری‌های مغزی خطرناک است که در آن سلول‌های مغزی که کنترل‌کننده حرکت هستند تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این بیماری بطورمعمول در سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی بروز می‌کند و با علائم و نشانه‌های مختلف و بسیاری همراه است که از اصلی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به لرزش در دست، پا، آرنج، سفتی ماهیچه‌ها، مشکلات تعادلی در هنگام راه‌رفتن، حرکت آرام و دشوارشدن صحبت‌کردن و بلعیدن و… اشاره کرد.
6-مننژیت
منظور از مننژیت نوعی التهاب پرده‌های محافظی پوشاننده مغز و نخاع است که می‌تواند عامل ویروسی، باکتریایی یا … داشته باشد. البته به دلیل تجویز داروهای خاص نیز می‌تواند ایجاد شود. لازم به ذکر است که هرچقدر این بیماری دیرتر تشخیص داده شود، درمان آن دشوارتر خواهد شد.
7-سکته مغزی
بیماری‌های عروقی مغز که منجر به قطع خون‌رسانی بخشی از مغز می‌شوند سکته مغزی در افراد ایجاد می‌کنند. در حال حاضر سکته مغزی در دو نوع مشاهده می‌شود که شایع‌ترین آن سکته مغزی ایسکمیک است که به دلیل انسداد جریان خونی مغز ایجاد می‌شود. این نکته را در نظر داشته باشید که قطع جریان خون قسمتی از مغز می‌تواند آسیب‌های بازگشت‌ناپذیری به بافت مغز ایجاد می‌کند. یکی‌دیگر از انواع سکته مغزی در اثر پاره‌شدن یکی از رگ‌های خون رساننده به مغز و انتشار خون به داخل مغز رخ می‌دهد که آن را خونریزی مغزی یا سکته مغزی هموراژیک می‌نامند. شایان ذکر است که یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین عوامل بروز سکته مغزی خون‌ریزی‌دهنده، فشارخون بالا است.
جمع‌بندی
در مطالب فوق به معرفی و بررسی بیماری‌های مغز و اعصاب پرداختیم. همانطور که گفتیم بیماری های مغز و اعصاب یک طیف وسیعی از اختلالات را شامل می‌شوند که هریک علائم و شدت مختلفی دارند. بطورکلی شایع‌ترین و رایج‌ترین این بیماری‌ها را می‌توان به چهار زیر شاخه آسیب مغزی، تومورهای مغزی، بیماری‌های نوروژنیک و اختلالات روانی تقسیم و گروه‌بندی کرد. از رایج‌ترین و آشناترین بیماری های مغز و اعصاب می‌توان به صرع، تشنج غیرصرع، میگرن، سکته مغزی، پارکینسون، مولتیپل اسکلروز و… اشاره کرد. لازم به ذکر است که هریک از بیماری‌های ذکرشده علائم و نشانه‌های مختلف و بسیاری دارند، به همین جهت بلافاصله پس از مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه نمایید تا به این ترتیب درمان شما به سرعت انجام گیرد.
واحد تحقیق و توسعه کلینیک تخصصی مهر رضوی
