یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین ارگان‌های بدن هر فرد سیستم عصبی وی است. این سیستم بصورت همزمان اطلاعات بسیاری را ارسال و دریافت می‌کند. مطابق با تحقیقات انجام‌شده آسیب‌های وارده به مغز یا بیماری‌های سیستم عصبی در عملکرد مغز و نخاع و دیگر اجزای بدن اثرگذار هستند. به همین جهت خوب است که بیماری های جراحی مغز و اعصاب را بطورکامل بشناسید. در ادامه به معرفی و بررسی کامل هریک از این بیماری‌ها می‌پردازیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
تفاوت متخصص مغز و اعصاب با جراح مغز و اعصاب
بطورمعمول بیماران جراح مغز و اعصاب و متخصص مغز و اعصاب را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند و گمان می‌کنند که هیچ تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد. این نکته را در نظر داشته باشید که منظور از نورولوژیست یا متخصص مغز و اعصاب پزشکی است که در حوزه‌ی درمان غیرجراحی بیماری‌های مغز و اعصاب فعالیت دارد.
اما در سمت دیگر همانطور که از نام جراح مغز و اعصاب مشخص است در حوزه‌ی بیماری های جراحی مغز و اعصاب فعالیت دارد.
لازم به ذکر است که در صورتی که بیمار مورد نظر جهت درمان بیماری خود به جراحی نیاز داشته باشد، متخصص به وی توصیه می‌کند که به یک جراح مغز و اعصاب مراجعه نماید.
امروزه بیماری‌ها و اختلالات بسیاری را می‌توان به کمک متخصص مغز و اعصاب درمان کرد که اصلی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- انواع تومورها که شامل تومورهای مغزی، ستون فقرات، اعصاب محیطی، جمجمه، نخاع و… می‌شود. این نکته را در نظر داشته باشید که تومورهای ذکرشده می‌توانند جز تومورهای اولیه باشند و در خود بافت ایجاد شوند یا اینکه در گروه تومورهای متاستاز قرار گیرند و در فرآیند ایجاد تومور در دیگر نقاط بدن ایجاد شوند.
- مشکلات ستون فقرات نظیر؛ کمردرد، بی‌حسی و ضعف دست و پا و… لازم به ذکر است که این مشکلات به دلیل پارگی یا فتق دیسک، واردشدن فشار بسیار زیاد به استخوان مبتلا به آرتروز، لغزش دیسک، عفونت و شکستگی دیسک و… اتفاق می‌افتند.
- آسیب‌دیدگی عصب پیرامونی یا تحت فشار قرارگرفتن اعصاب که موجب درد، ضعف، تحلیل عضلات صورت، دست، بازو، پا و… می‌شود.
- اختلالات عصبی عروقی نظیر؛ سکته مغزی، خونریزی مغز، لخته‌شدن خون به دلیل ضربه یا بدون ضربه و…
- اختلالات مغزی ازجمله بیماری پارکینسون، صرع و…
برخی از انواع عفونت‌ها
این نکته را فراموش نکنید که تخصص جراح مغزواعصاب با تخصص نورولوژیست کاملاً متفاوت است. این پزشکان با تخصصی که در زمینه جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات دارند اختلالات مختلف را به کمک جراحی درمان می‌کنند. جراحی‌های مغز و اعصاب را تحت هیچ شرایطی نمی‌توان به کمک نورولوژیست درمان کرد.
جراح مغز و اعصاب کیست؟
همانطور که گفتیم امروزه جهت درمان برخی از اختلالات مغز و نخاعی باید از جراحی کمک گرفت. به همین جهت برای درمان آن‌ها باید به جراح مغزواعصاب مراجعه کرد. بطورکلی می‌توان گفت که بیماری های جراحی مغز و اعصاب به کمک جراح مغز و اعصاب درمان می‌شوند.
جراحی یک بخش بسیار مهم در حوزه کار جراح مغز و اعصاب است. یک جراح مغزواعصاب پس از تشخیص اختلال یا بیماری مغزی و ستون فقرات بیماری را به دو شکل باز و بسته انجام می‌دهد.
بطورکلی آشناترین و مهم‌ترین بیماری‌هایی که به کمک جراحی مغز و جمجمه باز انجام می‌گیرند عبارتند از:
- جراحی کرانیوتومی
- جراحی کرانیوپلاستی
- جراحی ضایعات عروقی
- جراحی تومورهای مغزی
- جراحی آندوسکوپی مغز
- جراحی شانت گذاری
آشناترین و مهم‌ترین بیماری های جراحی مغز و اعصاب که به شکل بسته انجام می‌گیرند عبارتند از:
- جراحی دیسککتومی
- جراحی فیوژن ستون فقرات
- جراحی آندوسکوپی ستون فقرات
- جراحی میکروسکوپی ستون فقرات
چه بیماری‌هایی توسط جراح مغز و اعصاب درمان می‌شوند؟
همانطور که گفتیم جراح مغز و اعصاب یک فوق تخصص در حوزه‌ی جراحی است که پس از بررسی‌های متعدد و تعیین نوع بیماری در صورتی که برای بهبود حال بیمار جراحی تشخیص دهد شروع به درمان بیماری و انجام جراحی می‌کند. در حال حاضر بیماری‌های بسیاری توسط جراح مغز و اعصاب درمان می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
تومورهای مغزی و نخاعی
منظور از تومورهای مغزی و نخاعی رشد غیرطبیعی توده‌های اضافی در مغز و نخاع است. لازم به ذکر است که این توده‌ها با گذشت زمان رشد می‌کنند و به دلیل فشاری که بر فضای جمجمه و ستون فقرات وارد می‌کنند موجب اختلال در عملکرد مغز و نخاع می‌شوند. به همین جهت باید به سرعت جراحی شوند. این نکته را در نظر داشته باشید که جراح مغز و اعصاب با توجه به نوع و شدت تومور از مناسب‌ترین نوع جراحی استفاده می‌کند.
نمونه‌برداری از تومورهای مغزی یا بیوپسی
یکی از اصلی‌ترین روش‌های تشخیص یک بیماری نمونه‌برداری از بافت تومور است که جراح مغز و اعصاب آن را انجام می‌دهد. این نکته را در نظر داشته باشید که تشخیص بدخیم یا خوش‌خیم‌بودن بیماری می‌تواند نقش بسیار موثری در شناخت بهترین روش جراحی داشته باشد.
ضربه مغزی
در صورتی که در هنگام واردشدن ضربه به جمجمه علاوه بر شکستگی به مغز فشار زیادی وارد شود بیمار باید سریعاً تحت نظر قرار گیرد تا به این ترتیب عمل جراحی آن‌ها انجام گیرد. شایان ذکر است که ضربه‌های مغزی بسیار خطرناک هستند و نباید درمان آن‌ها را به تعویق انداخت.
جراحی اختلالات ستون فقرات
جراح مغز و اعصاب علاوه بر بیماری های جراحی مغز و اعصاب می‌تواند با گذراندن دوره‌های مختلف اختلالاتی نظیر؛ دیسک کمر، انواع کمردرد و تنگی کانال نخاعی را بطورکامل درمان کند.
عفونت‌های مغزی و نخاع
مننژیت، آنسفالیت از آشناترین عفونت‌های مغز و نخاع هستند که بطورمعمول در افراد با سیستم ایمنی ضعیف رخ می‌دهند و اختلالات شدیدی در افراد ایجاد می‌کنند. جراح مغز و اعصاب بطورمعمول می‌تواند به کمک روش‌های درمانی غیرجراحی و در برخی مواقع جراحی این اختلالات را بطورکامل درمان کند. فراموش نکنید که درمان این نوع عفونت‌ها بسیار مهم و ضروری است.
آیا جراح مغز و اعصاب در جراحی ستون فقرات نیز تخصص دارد؟
ستون فقرات یکی از حیاتی‌ترین اجزای بدن است که علاوه بر پشتیبانی از بدن از نخاع نیز به خوبی محافظت می‌کند. طناب نخاعی یکی از حساس‌ترین اجزای بدن است که امکان ارتباط با مغز و دیگر بخش‌های بدن را با عبورکردن از عضلات‌ها، رباط‌ها و استخوان‌های کمر فراهم می‌سازد.
جراح مغز و اعصاب می‌تواند علاوه بر بیماری‌های مغز و اعصاب بیماری‌های ستون فقرات را نیز درمان کند. البته بیماری های جراحی مغز و اعصاب اصلی‌ترین و مهم‌ترین حوزه فعالیت یک جراح مغز و اعصاب هستند.
خطرات ناشی از جراحی بیماری های مغز و اعصاب
تمام جراحی‌های پزشکی خطرات بسیاری به همراه دارند. جراحی‌های مغز و اعصاب نیز از این قاعده مستثنی نیستند. مهم‌ترین و اصلی‌ترین خطرات این امر عبارتند از:
- واکنش آلرژیک به بیهوشی
- التهاب مغزی
- خونریزی مغزی
- کما
- لخته خونی
- مشکلات تکلم
- ورم مغزی
- مشکلات بینایی
- عفونت مغزی
- مشکلات تعادل
- عفونت در محل جراحی
- مشکلات هماهنگی بدن
- مشکلات حافظه
- سکته مغزی
- تشنج
جراح مغز و اعصاب جهت اختلالات مغز و نخاع از چه ابزارهایی استفاده می‌کند؟
در حال حاضر روش‌های آزمایشگاهی و تست‌های بسیاری جهت تشخیص و انجام طراحی وجود دارد. رایج‌ترین ابزارهای تشخیص اختلالات مغز و نخاع عبارتند از:
مگنتوآنسفالوگرافی
این ابزار یک روش محبوب جهت پیداکردن دلیل تشنج و صرع است و می‌توان در کوتاه‌ترین زمان ممکن این اختلال را تشخیص داد.
الکتروانسفالوگرافی( نوارمغزی)
برای ایجاد نوار مغزی تکنسین تعدادی الکترود بر روی پوست سر قرار می‌دهند تا به این ترتیب فعالیت الکتریکی مغز را تثبیت کنند. این ابزار جهت تشخیص بیماری‌های مختلف ازجمله التهاب مغز، تومور و جراحات و صدمات مغزی نخاعی کاربرد دارد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا آم‌آر‌آی
امواج مغناطیسی و رادیویی یک روش مناسب و کاربردی جهت ایجاد تصاویر دقیق از سیستم عصبی به‌ویژه مغز و نخاع هستند.
آنژیوگرافی
آنژیوگرافی یک روش جهت تصویربرداری از رگ‌های خونی است. جهت انجام این امر نوعی ماده رنگی به رگ بیمار تزریق می‌شود و سپس با استفاده از اشعه ایکس یک تصویر مشخص از سیستم جریان خون ایجاد می‌شود. لازم به ذکر است که این آزمایش جهت تشخیص اختلالات عروقی مغز کاربرد دارد.
بررسی مایع مغزی و نخاعی با پونکسیون کمری
در این روش جراح به کمک یک سوزن که به ستون فقرات وارد می‌شود از مایع مغزی و نخاعی نمونه‌برداری می‌کند تا بیماری‌هایی نظیر؛ مننژیت، سرطان خون، ام اس، زوال عقل و… را تشخیص دهد.
جمع‌بندی
در مطالب فوق به بررسی بیماری های جراحی مغز و اعصاب پرداختیم. همانطور که گفتیم یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین ارگان‌های بدن هر فرد سیستم عصبی وی است. این سیستم بصورت همزمان اطلاعات بسیاری را ارسال و دریافت می‌کند. مطابق با تحقیقات انجام‌شده آسیب‌های وارده به مغز یا بیماری‌های سیستم عصبی در عملکرد مغز و نخاع و دیگر اجزای بدن اثرگذار هستند.
بیماری های جراحی مغز و اعصاب طیف بسیار گسترده‌ای دارند که از آشناترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به تومورهای مغزی و نخاعی، نمونه‌برداری از تومورهای مغزی یا بیوپسی، ضربه مغزی، جراحی اختلالات ستون فقرات، عفونت‌های مغزی و نخاع و… اشاره کرد.
جراحی‌های مغز و اعصاب همانند دیگر انواع جراحی خطرات مختلف و بسیاری یه همراه دارند که از اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به واکنش آلرژیک به بیهوشی، التهاب مغزی، خونریزی مغزی، کما، لخته خونی، مشکلات تکلم، ورم مغزی، مشکلات بینایی، عفونت مغزی، مشکلات تعادل، عفونت در محل جراحی، مشکلات هماهنگی بدن، مشکلات حافظه، سکته مغزی، تشنج و… اشاره کرد. پیشنهاد ما به شما این است که جهت انجام جراحی مغز و اعصاب حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید تا با عوارض آن مواجه نشوید.
واحد تحقیق و توسعه کلینیک تخصصی مهر رضوی
