اختلالات شبه جسمی چیست + درمان آن به چه صورت است؟

4. اختلال بدریختی بدن

اختلال بدریختی بدن یکی از انواع اختلالات شبه جسمی بوده که در آن فرد به صورت غیرمنطقی و افراطی به نگرانی درباره ظاهر یا قسمت‌هایی از بدن خود دچار می‌شود. این افراد باور دارند که بخشی از بدنشان مانند (بینی، پوست، مو و…) به طور غیرطبیعی یا ناپسند است و این موضوع به شدت آن‌ها را آزار می‌دهد. امکان دارد افراد مبتلا به اختلال بدریختی بدن (BDD) کارهایی مانند بررسی مکرر آینه، تلاش برای پنهان کردن ظاهر، جراحی‌های زیبایی مکرر یا اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی را انجام دهند. این اختلال نیز جزو اختلالات شبه جسمی به شمار می‌آید.

5. اختلال درد

اختلال درد نوعی اختلال روانی-جسمانی است که با درد مزمن و طولانی‌مدت همراه بوده و به طور چشمگیری عملکرد روزانه فرد را مختل می‌کند. در این اختلال، درد جسمی فرد بیشتر از آن چیزی است که برای آسیب یا بیماری زمینه‌ای انتظار می‌رود و به نظر می‌رسد عوامل روانی در بروز و ادامه آن نقش داشته باشند. درد ممکن است در نواحی مختلف بدن مانند سر، کمر یا مفاصل باشد و افراد مبتلا اکثرا با افسردگی، اضطراب و اختلال در عملکرد روزانه مواجه می‌شوند. این اختلال نیز می‌تواند از اختلالات شبه جسمی باشد که نیاز به درمان و توجه روان‌شناختی دارد.

علائم اختلالات شبه جسمی

در اختلالات شبه جسمی، افراد از علائم جسمانی مختلفی شکایت می‌کنند که اغلب تاثیر قابل توجهی بر عملکرد روزمره و کیفیت زندگی آنان دارند. یکی از شایع‌ترین علائم در این اختلالات، درد مزمن است که می‌تواند در نواحی مختلف بدن مانند سر، کمر، مفاصل و عضلات احساس شود. این دردها بیشتر از آنچه که علت جسمی خاصی دارند، به‌نظر می‌رسند که ناشی از مشکلات روان‌شناختی و استرس‌های ذهنی باشند.

امکان دارد علاوه بر درد افراد مبتلا به این اختلال از خستگی مفرط، ضعف و ناتوانی‌های جسمانی شکایت کنند. در بعضی موارد نگرانی‌های غیرمنطقی و افراطی در مورد ظاهر فیزیکی نیز یکی از علائم برجسته این اختلالات بوده که به اختلال بدریختی بدن معروف است. افراد مبتلا به این اختلال، مدام به بخشی از بدن خود که تصور می‌کنند به‌طور غیرطبیعی یا نامطلوب به نظر می‌آید، معترض هستند. این نگرانی می‌تواند به جراحی‌های زیبایی مکرر یا تلاش‌های فراوان برای پنهان‌سازی ظاهر منجر شود. از دیگر علائم رایج اختلالات شبه جسمی می‌توان به ناتوانی‌های حسی و حرکتی اشاره کرد که به‌طور ناگهانی و بدون دلیل جسمی مشخص بروز می‌کنند.

علاوه بر این علائم، افراد مبتلا به اختلالات شبه جسمی از مشکلات دیگری مانند تنگی نفس، مشکلات گوارشی، سردردهای مداوم یا سایر شکایات جسمی غیرقابل توضیح رنج می‌برند که هیچ‌گونه دلیل پزشکی مشخصی برای آن‌ها وجود ندارد.

علت اختلالات شبه جسمی

علت دقیقی برای این اختلالات نمی‌توان تعیین کرد زیرا تحت تاثیر مجموعه‌ای از عوامل مختلف قرار دارند. با این حال بعضی از عواملی که می‌توانند به بروز این اختلالات کمک کنند عبارت‌اند از:

• عوامل روان‌شناختی

استرس، اضطراب و علائم افسردگی از جمله عواملی هستند که می‌توانند به اختلال های شبه جسمی منجر شوند. فشارهای روانی می‌توانند باعث شوند که فرد علائم جسمی را تجربه کند یا آن‌ها را به شدت افزایش دهد.

• باورها و نگرش‌های نادرست

باورهای غلط و افکار غیرمنطقی در مورد بدن و سلامت می‌توانند در ایجاد اختلالات شبه جسمی نقش داشته باشند. امکان دارد افراد باور کنند که بدنشان دچار مشکلات جدی است، حتی زمانی که هیچ نشانه‌ای از بیماری وجود ندارد.

• عوامل شناختی

نقص در توانایی تشخیص و تفسیر صحیح علائم جسمی می‌تواند فرد را به اشتباه درگیر تشخیص‌های نادرست و نگرانی‌های بیش از حد درباره سلامت جسمی خود کند. این اختلالات ذهنی می‌توانند در درک صحیح ارتباط میان علائم جسمی و اختلالات روان‌شناختی نقش داشته باشند.

• تجارب منفی دوران کودکی

سواستفاده‌های جسمی، جنسی یا عاطفی در دوران کودکی می‌تواند تاثیرات بلندمدتی بر روان فرد داشته باشد و زمینه‌ساز بروز اختلال های شبه جسمی در بزرگسالی شود.

• عوامل ژنتیکی و زیستی

بعضی از تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی و زیستی نیز می‌توانند در بروز اختلالات شبه جسمی دخیل باشند. سابقه خانوادگی، مشکلات روان‌شناختی یا اختلالات جسمانی فرد را در معرض این اختلالات قرار خواهند داد.

• باورها و هنجارهای فرهنگی

نگرش‌های فرهنگی نسبت به بیماری، سلامت و نحوه ابراز احساسات می‌تواند بر نحوه تجربه و تفسیر علائم جسمی تاثیر بگذارد. در بعضی فرهنگ‌ها، ابراز درد و مشکلات جسمی می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از ضعف تلقی شود و این به بروز اختلال های شبه جسمی منجر می‌شود.

تشخیص اختلالات شبه جسمی

اولین گام در تشخیص این اختلالات، رد وجود یک بیماری جسمی قابل تشخیص است. دکتر روانشناس یا پزشک باید با انجام معاینات کامل و آزمایشات مختلف علت جسمی علائم را بررسی کرده و آن‌ها را رد کند. پس از رد علل جسمی، پزشک یا دکتر روانشناس در مشهد باید به بررسی عوامل روانی و عاطفی مرتبط با علائم پرداخته و عواملی مانند سطح استرس، اضطراب و افسردگی فرد را ارزیابی کند. جمع‌آوری دقیق شرح حال پزشکی و روانی بیمار اهمیت زیادی دارد و می‌تواند به شناسایی الگوهای رفتاری و عوامل زمینه‌ساز اختلالات شبه جسمی کمک کند.