بیش فعالی + انواع و علائم آن

با این حال، وجه تشابه علائم لزوماً به معنای وجود هر دو اختلال در یک فرد نیست. همچنین، افراد مبتلا به ADHD به دلیل برچسب‌های منفی اجتماعی، احساس عدم موفقیت و سرزنش اطرافیان، ممکن است به افسردگی مبتلا شوند. برای مثال، کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD به دلیل ناتوانی در تمرکز یا بی‌نظمی، توسط دیگران به بی‌مسئولیتی متهم می‌شوند که این موضوع می‌تواند بر خودانگاره آن‌ها تأثیر منفی بگذارد و افسردگی را تشدید کند. در بزرگسالان نیز، عدم توانایی در تمرکز و مدیریت زندگی، می‌تواند چالش‌های شغلی و روابط عاطفی را پیچیده کرده و منجر به افسردگی شود.

روش های تشخیص بیش فعالی

تشخیص بیش فعالی یا ADHD نیاز به بررسی دقیق و استفاده از معیارهای مشخصی دارد. پزشک یا روان‌شناس در کلینیک روانشناسی در مشهد برای تعیین اینکه آیا فرد دچار ADHD است یا خیر، مجموعه‌ای از اطلاعات مربوط به سوابق شش‌ماهه فرد را جمع‌آوری و معاینات بالینی لازم را انجام می‌دهد. در این ارزیابی‌ها، ترکیبی از علائم بیش فعالی، تکانشگری و کم‌توجهی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این علائم باید به حدی باشند که بر زندگی فرد تاثیر قابل توجهی بگذارند و در چندین محیط مانند خانه و مدرسه بروز کنند.

یکی از اشتباهات رایج، اشتباه گرفتن بیش فعالی با علائمی مثل عدم تمرکز معمولی است. علائم ADHD شامل مشکلاتی مانند عدم تمرکز روی جزئیات، بی‌قراری، پاسخگویی سریع و قطع صحبت دیگران می‌شود. این علائم باید حداقل شش ماه ادامه داشته و از دوران کودکی شروع شده باشند.
لازم به ذکر است که هیچ تست پزشکی خاصی برای تشخیص ADHD وجود ندارد. ارزیابی دقیق نیازمند همکاری والدین با متخصص است. همچنین، این اختلال ممکن است با مشکلات دیگری مانند اختلالات یادگیری یا مسائل عاطفی اشتباه گرفته شود؛ بنابراین، تشخیص صحیح برای انتخاب بهترین روش درمان ضروری است.

راه درمان بیش فعالی چیست؟

برای درمان اختلال بیش فعالی (ADHD) روش‌های گوناگونی وجود دارد که هدف آنها کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد است. این روش‌ها شامل روان‌درمانی، دارودرمانی، رفتاردرمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی و درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌باشد. هر کدام از این روش‌ها به نحوی در مدیریت علائم و ایجاد سازگاری بهتر در زندگی فرد موثر هستند. درمان ADHD باید تحت نظارت متخصصین انجام شود تا با انتخاب مناسب‌ترین روش، بتوان تغییرات مثبت و پایداری در رفتار و احساسات فرد ایجاد کرد و او را برای تعامل بهتر با محیط آماده ساخت.

•  روان‌درمانی (Psychoeducation)

این روش به فرد مبتلا و خانواده‌اش کمک می‌کند تا بیش فعالی را بهتر درک کرده و با اثرات آن آشنا شوند. روان‌درمانی به کودکان و بزرگسالان می‌آموزد که این اختلال را به‌عنوان یک وضعیت طبیعی ببینند و با آن سازگار شوند. این جلسات فرصتی را برای آگاهی بیشتر و بحث در مورد چگونگی تأثیر ADHD بر زندگی روزمره فراهم می‌کند.

• رفتاردرمانی (Behaviour therapy) 

در این روش، با استفاده از یک سیستم پاداشی، تلاش می‌شود تا فرد یاد بگیرد رفتارهای مثبت و مناسب را تقویت کند. رفتاردرمانی شامل مدیریت رفتار با هدف کنترل بهتر نشانه‌های بیش فعالی و آموزش والدین برای تعامل موثرتر با کودک است.

• آموزش مهارت‌های اجتماعی

این نوع آموزش به کودکان کمک می‌کند تا در محیط‌های اجتماعی بهتر عمل کنند. جلسات این روش شامل نقش‌آفرینی و آموزش‌های عملی است تا کودک یاد بگیرد چگونه با دیگران رفتار کند، نوبت رعایت کند و ارتباط مؤثری برقرار کند.

• درمان شناختی-رفتاری (CBT) 

CBT یک روش مبتنی بر گفت‌وگوست که به تغییر شیوه تفکر و رفتار کمک می‌کند. در این درمان، درمانگر تلاش می‌کند با تغییر الگوهای فکری کودک، رفتار او را بهبود بخشد و مدیریت علائم ADHD را امکان‌پذیر کند.

• درمان دارویی

درمان دارویی بیش فعالی (ADHD) نقش مهمی در کاهش علائم و بهبود عملکرد روزانه افراد مبتلا دارد. داروهای ADHD مشابه عینک که تمرکز دید را بهبود می‌بخشد، با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، به تمرکز و کنترل افکار کمک می‌کنند. این داروها اگرچه ADHD را درمان نمی‌کنند، اما با کاهش علائمی مانند بی‌توجهی، رفتارهای تکانشی و بیش‌فعالی، به بهبود عملکرد تحصیلی و اجتماعی فرد کمک می‌کنند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) انواع متعددی از داروهای ADHD را تایید کرده که حتی برای کودکان زیر ۶ سال نیز تجویز می‌شود.
تأثیر این داروها بسته به نوع و دوز مصرفی، در هر فرد متفاوت است و ممکن است نیاز به تنظیم دوز یا تغییر دارو باشد تا بهترین نتیجه حاصل شود. روانپزشکان معمولاً چندین دارو و دوز مختلف را امتحان می‌کنند تا ترکیب بهینه بین فواید و عوارض جانبی را پیدا کنند. پس از تعیین دارو و دوز مناسب، علائم ADHD از جمله محدوده توجه، بیش‌فعالی و کنترل رفتارهای تکانشی بهبود می‌یابد. آگاهی از نحوه تأثیر داروها و ارتباط مستمر با پزشک برای کنترل عوارض جانبی و بهینه‌سازی درمان ضروری است.

• درمان rTMS

درمان بیش فعالی به روش rTMS (تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال) به‌عنوان یک روش نوین و غیرتهاجمی در درمان ADHD شناخته می‌شود. این روش نورومدولاسیونی با ارسال پالس‌های مغناطیسی از طریق جمجمه به نواحی خاصی از مغز، فعالیت نورون‌ها را تنظیم می‌کند. هدف اصلی rTMS، کاهش علائم بیش فعالی از طریق تغییر الگوی فعالیت الکتریکی مغز و ایجاد تعادل در این نواحی است. با تحریک یا مهار مناطق مرتبط با ADHD، عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز بهبود می‌یابد و به این ترتیب، علائم مانند عدم تمرکز و رفتارهای تکانشی کاهش می‌یابد.

جلسات درمانی rTMS معمولاً شامل 20 تا 30 جلسه 20 دقیقه‌ای است. در این جلسات، بیمار روی صندلی نشسته و کلاه مخصوصی حاوی سیم‌پیچ‌های مغناطیسی به سر می‌گذارد. پالس‌های مغناطیسی از طریق سیم‌پیچ‌ها به ناحیه هدف مغز ارسال می‌شوند که می‌تواند تأثیر مثبت بر علائم داشته باشد. هرچند نتایج درمان rTMS در افراد متفاوت است، بسیاری پس از چند هفته، کاهش علائم ADHD را تجربه می‌کنند. توجه به این نکته ضروری است که rTMS درمان قطعی نیست و بیشتر به‌عنوان روشی مکمل برای مدیریت علائم به کار می‌رود. این روش ایمن و بدون درد بوده و به‌عنوان جایگزین درمان‌های دارویی یا مکملی مؤثر استفاده می‌شود.

درمان های طبیعی ADHD

بیش فعالی یا ADHD یکی از اختلالات رایج در کودکان است که می‌تواند عملکرد روزمره و رفتارهای آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. در کنار درمان‌های دارویی، روش‌های طبیعی و خانگی متعددی وجود دارد که می‌تواند به کاهش علائم این اختلال کمک کند. از جمله این روش‌ها می‌توان به مصرف مکمل‌های غذایی مانند اسیدهای چرب ضروری، منیزیم، ویتامین B6، آهن و روی اشاره کرد. همچنین، استفاده از گیاهان دارویی مانند جینسینگ و گل ساعتی نقش موثری در بهبود تمرکز و کاهش علائم بیش فعالی دارند.

مصرف اسیدهای چرب ضروری (امگا 3 و امگا 6): اسیدهای چرب ضروری به ویژه امگا 3 و امگا 6 می‌توانند به بهبود علائم بیش فعالی کمک کنند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های حاوی DHA و EPA می‌تواند توجه و تمرکز کودکان را بهبود بخشیده و رفتارهای نافرمانی و بیش‌فعالی را کاهش دهد. ترکیب مکمل‌های حاوی این مواد با ویتامین E می‌تواند اثرات مثبتی در کاهش علائم ADHD داشته باشد.

مصرف منیزیم و ویتامین B6 : منیزیم برای سلامت مغز اهمیت زیادی دارد و در ترکیب با ویتامین B6 می‌تواند در بهبود علائم بیش فعالی نقش موثری ایفا کند. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف منظم منیزیم به میزان ۶ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن در کنار ویتامین B6، باعث بهبود علائمی مانند بی‌توجهی و رفتارهای تکانشی در کودکان می‌شود.

تأمین آهن و روی: آهن و روی نقش‌های حیاتی در عملکرد مغز دارند و کمبود آن‌ها می‌تواند علائم بیش فعالی را تشدید کند. مکمل‌های حاوی این مواد معدنی به ویژه سولفات روی، برای کودکان مبتلا به ADHD توصیه می‌شود تا رفتارهای تکانشی و بیش‌فعالی کاهش یابد و عملکرد در موقعیت‌های اجتماعی بهبود پیدا کند.

مصرف ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها: ویتامین C به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی خود می‌تواند به بهبود عملکرد مغز و کاهش علائم بیش فعالی کمک کند. ترکیب ویتامین C با آلفا لینولنیک اسید (ALA) نیز تأثیر مثبتی بر روی رفتار کودکان مبتلا به ADHD داشته و عملکرد سیستم عصبی را بهبود می‌بخشد.

مصرف جینسینگ و گیاهان دارویی: جینسینگ به دلیل اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضد‌التهابی خود می‌تواند با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین، علائم بیش فعالی را کاهش دهد. همچنین گیاهان دیگری مانند گل ساعتی، به دلیل اثرات آرام‌بخش و افزایش سطح گابا در مغز، به کاهش اضطراب و بهبود خواب کودکان مبتلا به ADHD کمک می‌کنند.