درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک
نوروفیدبک یکی از بهترین و موثرترین روشهای درمان صرع و تشنج است که در ابتدا شدت حملات این بیماری را کاهش میدهد و به مرور زمان موجب متوقف کردن آنها میشود. اما بهراستی درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک چگونه انجام میگیرد؟ در ادامه به بررسی کامل بیماری صرع میپردازیم و سپس روش درمان نوروفیدبک برای بیماری صرع را بیان میکنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
بیماری صرع چیست؟
بهطورکلی میتوان گفت بیماری صرع نوعی اختلال سیستم عصبی مرکزی یا اختلال نورولوژیکی است که موجب مختل شدن فعالیت مغز و درنهایت تشنج میشود. در این بیماری فرد بدون هیچ دلیل خاص و مشخصی نظیر؛ افت قندخون، تب، کمبود کلسیم و… بهصورت مکرر دچار حملات تشنج میشود.
امروزه برخی از افراد بیماری صرع را به نام تشنج میشناسند. اما این نکته را در نظر داشته باشید که تشنج تنها یک علامت است نه نام بیماری. صرع نوعی ایراد یا اشکال در مغز است که با حملات صرعی ناگهانی و تکرارشونده، حملاتی کوتاهمدت از رفتار غیرطبیعی، تغییر در وضعیت هوشیاری یا حرکات غیرطبیعی همراه است.
فرد مبتلا به صرع در برخی موارد بهصورت ناگهانی به زمین میافتد و دست و پاهایش سفت میشوند و درنهایت از هوش میرود. اما پس از گذشت چند ثانیه شروع به دست و پا زدن میکند و درنهایت به حالت اغما کامل میرود و هیچ صدایی نمیشنود.
لازم به ذکر است که نمیتوان تنها با یک حمله تشنج گفت که فرد به بیماری صرع مبتلا شده است. اما اگر بدون علت یا پس از کنترل و رفع عوامل بازهم حملات صرعی تکرار شوند، فرد به صرع مبتلا شده است. تشنج در افراد مختلف علائم و نشانههای مختلفی نیز دارد. برای نمونه برخی افراد مبتلا به صرع دستها و پاهای خود را بهصورت مرتب تکانهای ناگهانی میدهند. اما برخی دیگر هنگام تشنج تنها چند ثانیه به یک نقطه خیره میشوند.
همچنین در برخی از افراد مبتلا به صرع تشنج به دنبال یک محرک حسی نظیر نور شدید ایجاد میشود. اما در برخی دیگر هیچ عامل شروع کنندهای وجود ندارد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک یکی از چند فایده نوروفیدبک است و به سادگی امکانپذیر است و این بیماری دیگر به اندازه قبل ترسناک و خطرناک نیست.
انواع بیماری های صرع
صرع یک بیماری مغزی است که با تشنجهای ناگهانی و غیرطبیعی همراه است. این بیماری به چند نوع تقسیم میشود، از جمله:
صرع کانونی یک نوع از صرع است که فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در یک نقطه خاص از مغز شروع میشود و به صورت پیشرونده به سراسر مغز گسترش مییابد، که ممکن است به تشنجهای کلی بدن منجر شود. در این نوع صرع، تشنجها از یک نقطه خاص شروع میشوند و به سرعت به سایر مناطق مغز گسترش مییابند.
صرع عمومی یک نوع از صرع است که فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در سراسر مغز رخ میدهد و با تشنجهای کلی بدن همراه است. در این نوع صرع، تمامی نقاط مغز درگیر میشوند و تشنجها به صورت کلی بدن اتفاق میافتند.
صرع ترکیبی کانونی و عمومی نیز یک ترکیب از دو نوع صرع کانونی و عمومی است. در این نوع، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی ابتدا در یک نقطه خاص از مغز شروع میشود و سپس به سراسر مغز گسترش مییابد، اما تشنجها همزمان در بخشهای مختلفی از بدن رخ میدهند.
صرع ناشناخته یک نوع از صرع است که نوع دقیق آن مشخص نشده است یا تشخیص دقیقی از آن قابل انجام نیست. این نوع صرع ممکن است به دلیل ویژگیهای خاص بیمار یا عدم شناخت دقیق علائم، تشخیص داده نشود.
علائم و نشانههای صرع
مهمترین و اصلیترین علائم صرع به ترتیب مراحل عبارت است از:
-
- تحریکپذیری، رفتارهای غیرعادی یا گیجی موقت پیش از رخدادن تشنج
- اسپاسم و انقباض عضلات که موجب بیهوشی فرد و به زمینافتادن وی میشود.
- خیره شدن به یک نقطه به همراه نامنظم شدن تنفس
- تکان خوردنهای غیرقابل کنترل دست و پا یا صورت که میتواند از بیست ثانیه تا چند ساعت طول بکشد.
- در این مرحله از صرع فرد ممکن است که زبان خود را گاز بگیرد یا اینکه کنترل مثانه و روده خود را از دست بدهد.
- پس از متوقف شدن تشنج ممکن است که فرد هوشیاری و حواس خود را بطورکامل از دست بدهد.
- بعد از هوشیاری فرد با علائمی نظیر؛ ترس، اضطراب، گیجی یا سردرد مواجه خواهد شد.
پیشنهاد ما به شما این است که بلافاصله پس از مشاهده علائم و نشانههای این بیماری به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا وی به کمک روشهای مختلف به درمان شما اقدام نمایید. درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک یکی از آشناترین روشهای درمانی این اختلال است که پزشکان به فراوانی آن را تجویز میکنند.
عوامل مؤثر در ابتلا به بیماری صرع
پیش از هرچیزی این نکته را در نظر داشته باشید که صرع یک اختلال نسبتاً شایع است که در ۵ تا ۱۰ درصد افراد رخ میدهد. این اختلال به طور کلی علت مشخصی ندارد اما فاکتورها و علل مختلفی میتواند در آن نقش داشته باشند که اصلیترین و مهمترین آنها عبارتند از:
- اثرات ژنتیکی
- ضربه سر
- بیماریهای مغز
- بیماریهای عفونی
- آسیبهای پیش از تولد نظیر؛ نرسیدن اکسیژن کافی به مغز نوزاد، مبتلاشدن مادر به عفونت، تغذیه ناکافی مادر
- اختلالات کلامی
- سن
- سابقه خانوادگی
- سکته و دیگر بیماریهای عروقی
- دمانس
- عفونتهای مغزی
- تشنج در کودکان
- آسیبهای سر
- و…
عوارض بیماری صرع
اگر جهت درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک به موقع اقدام نکنید، این اختلال میتواند عوارض بسیاری ایجاد کند و به این ترتیب به افراد آسیب رساند. لازم به ذکر است که در برخی مواقع تشنج میتواند شرایطی ایجاد کند که هم برای بیمار و هم دیگران خطرناک باشد. در ادامه به معرفی و بررسی آشناترین و شایعترین عوارض بیماری صرع میپردازیم.
1-افتادن
اگر تشنج منجر به زمین خوردن افراد شود، ممکن است که سر زخمی شود یا حتی اینکه دیگر قسمتهای بدن آسیب جدی ببیند و دچار شکستگی شود.
2-غرق شدن
احتمال غرق شدن افراد مبتلا به صرع در هنگام شنا نسبت به دیگر افراد بسیار بیشتر است. چراکه آب احتمال تشنج را تا حد بسیار زیادی افزایش میدهد.
3-تصادف با اتومبیل
تشنج در هنگام رانندگی یا کار یا تجهیزات خاص میتواند منجر به از دستدادن هوشیاری و کنترل و درنهایت تصادف و آسیبدیدن شود.
4-عوارض صرع برای بارداری
تشنج در دوران بارداری خطرات مختلف و بسیاری برای مادر و جنین به همراه دارد. البته برخی از داروهای ضدصرع نیز میتواند نقص مادرزادی را تا حد بسیار زیادی افزایش دهد. درنتیجه این امر پیشنهاد ما به شما این است که حتماً پیش از اقدام به بارداری با پزشک مشورت کنید.
5-عوارض مربوط به سلامت عاطفی
افراد مبتلا به صرع نسبت به دیگر افراد بیشتر در معرض مشکلات سلامت عاطفی نظیر؛ افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی و… قرار دارند. لازم به ذکر است که این عارضه میتواند به دلیل خود بیماری یا اثرات داروهای درمان آن ایجاد شود. لازم است بدانید که این روزها درمان افسردگی با نوروفیدبک نیز یکی از راه های درمانی جدید به حساب می آید.
تشخیص بیماری صرع
در حال حاضر جهت تشخیص بیماری صرع پزشک پیش از هرچیزی مجموعهای از آزمایشهای تخصصی در رابطه با اعصاب را برای فرد بیمار انجام میدهد تا به این ترتیب توانایی حرکتی و عملکرد فرد بطورکامل بررسی شود. اولین و مهمترین این آزمایشها، آزمایش خون است که به کمک آن عملکرد کلیه و کبد، سطح گلوکز خون و احتمال بروز بیماریهای عفونی در فرد بررسی میشود. یکیدیگر از آزمایشهای تشخیص صرع، آزمایش الکتروانسفالوگرام است.
در این آزمایش دو الکترود به جمجمه افراد متصل میشود و سپس پزشک از افراد میخواهد شروع به انجام یک کار خاص کنند.البته میتوان این آزمایش را در هنگام خواب نیز انجام داد. شایان ذکر است که الگوهای مغزی افراد مبتلا به صرع با افراد طبیعی و سالم کاملاً متفاوت است.
در حال حاضر علاوه بر آزمایشهای ذکرشده با رووشها و آزمایشهای دیگری نیزمیتوان بیماری صرع را تشخیص داد. آشناترین و مهمترین این آزمایشها عبارتند از:
- سیتیاسکن
- مقطعنگاری رایانهای تک فوتونی
- برشنگاری با گسیل پوزیترون
- MRI
- و…
لازم به ذکر است که درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک بلافاصله پس از تشخیص به سادگی امکانپذیر است. به همین جهت پیشنهاد ما به شما این است که پس از مشاهده علائم به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا به این ترتیب درمان شما آغاز گردد.
جدیدترین روش های درمان صرع بدون دارو
صِرع یک اختلال عصبی است که با بروز ناگهانی و مکرر تشنج مشخص میشود. گرچه داروهای ضد تشنج نقش مهمی در کنترل این بیماری دارند، اما بسیاری از افراد به دنبال روشهای درمانی مکمل یا جایگزین هستند. خوشبختانه پیشرفتهای اخیر در حوزه پزشکی، روشهای درمانی جدید و بدون دارویی را برای صرع ارائه کرده است.
روشهای درمانی غیر دارویی صرع
1-درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک
این روش بر اساس اصل آموزش مغز به منظور کنترل فعالیتهای الکتریکی آن عمل میکند. با استفاده از حسگرهایی که بر روی سر قرار میگیرند، فعالیتهای مغزی بیمار ثبت شده و به او بازخورد بصری یا شنیداری داده میشود. این بازخورد به بیمار کمک میکند تا الگوهای مغزی خود را تغییر داده و به سمت الگوهای سالمتر هدایت کند.
درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک یکی از بهترین و موثرترین روشهای درمان این اختلال است. نرمافزار تخصصی یا سوویت پتانسیل قشر آهسته مغز یکی از تخصصیترین و بهترین سوئیتهای نرمافزاری در حوزه نوروفیدبک است. این نکته را در نظر داشته باشید که نوروفیدبک نوعی دستگاه است که بدون ایجاد هیچ زخم و جراحتی از طریق چند الکترود به پوست سر اتصال مییابد و به این ترتیب امواج مغزی را در نقاط مشخصی دریافت و ثبت میکند.
این امواج در مانیتور مقابل درمانگر بهصورت ارقام و نمودار مشاهده میشوند. متخصص نوروتراپیست از طریق مشاهده نمودارهای ثبتشده و انجام ارزیابیهای دقیق نظیر؛ نقشه مغزی و کلینیکال کیو کمکاریها و نارساییهای فعالیت سلولهای عصبی مغز یا نورونها را شناسایی میکند. حال در فرآیند درمان در نقاط مختلف از پیش تعیینشده و امواج مشخص اقدامات مختلف درمانی را به اجرا درمیآورد.
در فرآیند درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک پزشک فرد تحت درمان را مقابل یک مانیتور مینشاند و در حالی که الکترودها در حال مشخص و از پیش تعیینشده بر سر وی قرار دارند در غالب فیلم، تصویر یا حتی صوت فعالیت سلولی نورونهای عصبی همان نقطه را به وی نشان میدهند که این امر درنهایت منجر به دریافت این اطلاعات میشود. بهطورکلی میتوان گفت در فرآیند یک جلسه نوروتراپی شخص تحت درمان مشاهده و تغییر امواج مغزی خود را تحت نظر درمانگر در صورتی انجام میدهد که وی در حال مشاهده و تنظیم نمودارهای مغزی فرد بیمار است.
یونیماید یکیدیگر از روشهای درمان و بهبود صرع است که از آن بهعنوان داروی خوراکی یاد میشود. این دارو برای افراد بالای چهار سال مناسب است و از طریق کنترل مضاعف حملات تشنجهای کانونی، بدون نیاز به داروهای قبلی یا داروهای جدید تجویزشده، موجب درمان صرع با گذشت زمان میشود.
مزایای نوروفیدبک: غیرتهاجمی بودن، بهبود تمرکز، کاهش اضطراب و افسردگی، کاهش تعداد و شدت تشنجها.
2-تحریک عصب واگ (VNS)
در این روش، دستگاه کوچکی زیر پوست قفسه سینه کار گذاشته میشود که با ارسال پالسهای الکتریکی به عصب واگ، فعالیت مغز را تنظیم میکند.
مزایای VNS: کاهش تعداد تشنجها، بهبود کیفیت زندگی، امکان تنظیم دستگاه توسط خود بیمار.
3-جراحی مغز
در برخی موارد، جراحی مغز برای برداشتن بخشی از مغز که منشأ تشنج است، میتواند موثر باشد.
انواع جراحی مغز برای صرع: لوبکتومی، کالزوتومی، تحریک عمقی مغز (DBS).
4-رژیم غذایی کتوجنیک
این رژیم غذایی با کاهش کربوهیدرات و افزایش چربی، باعث تغییراتی در متابولیسم مغز میشود که میتواند به کاهش تشنج کمک کند.
5-درمانهای مکمل و جایگزین
برخی افراد از روشهای دیگری مانند طب سوزنی، یوگا، مدیتیشن و ماساژ برای کنترل صرع استفاده میکنند، اما شواهد علمی کافی در مورد اثربخشی این روشها وجود ندارد.
پیامدهای عدم درمان سریع صرع
صِرع یک اختلال عصبی است که با بروز ناگهانی و مکرر تشنج مشخص میشود. اگر صرع به سرعت و به طور مناسب درمان نشود، میتواند پیامدهای جدی و طولانی مدتی برای فرد مبتلا داشته باشد. در ادامه به برخی از مهمترین پیامدهای عدم درمان سریع صرع اشاره میکنیم:
پیامدهای فیزیکی
آسیبهای جسمی: در طول تشنج، فرد ممکن است به دلیل افتادن یا حرکات ناگهانی بدن دچار آسیبهای فیزیکی مانند شکستگی استخوانها، جراحتهای سر و صورت شود.
خستگی مفرط: تشنجهای مکرر میتواند باعث خستگی مفرط و ضعف عمومی بدن شود.
مشکلات تنفسی: در برخی موارد، تشنج میتواند منجر به مشکلات تنفسی مانند توقف تنفس شود.
آسیب به مغز: تشنجهای طولانی مدت یا مکرر ممکن است به سلولهای مغز آسیب رسانده و منجر به مشکلات شناختی و حافظه شود.
پیامدهای روانی و اجتماعی
کاهش کیفیت زندگی: صرع درمان نشده میتواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد و بر روابط اجتماعی، شغلی و تحصیلی او تأثیر بگذارد.
اضطراب و افسردگی: ترس از بروز تشنج، محدودیتهای ناشی از بیماری و تبعیضهای اجتماعی میتواند منجر به اضطراب و افسردگی در افراد مبتلا به صرع شود.
مشکلات یادگیری و تمرکز: تشنج و داروهای ضد تشنج ممکن است بر تواناییهای یادگیری و تمرکز تأثیر بگذارند.
مشکلات رفتاری: برخی افراد مبتلا به صرع ممکن است تغییراتی در رفتار خود تجربه کنند.
پیامدهای طولانی مدت
افزایش خطر مرگ: در برخی موارد نادر، صرع درمان نشده میتواند خطر مرگ را افزایش دهد.
آسیبهای مغزی دائمی: تشنجهای مکرر و طولانی مدت ممکن است به آسیبهای مغزی دائمی منجر شود.
اختلالات شناختی: مشکلات حافظه، تمرکز، یادگیری و تصمیمگیری از جمله اختلالات شناختی هستند که ممکن است در اثر صرع درمان نشده ایجاد شوند.
عوارض درمان صرع با نوروفیدبک
عوارض درمان صرع با نوروفیدبک معمولاً ناچیز و کمخطر هستند اما باید توجه داشت که هر فرد ممکن است به طور متفاوتی به این درمان واکنش نشان دهد. در ادامه، تعدادی از عوارض متداول این درمان را بیشتر توضیح میدهم:
1. اضطراب یا افسردگی
برخی از افراد پس از جلسات نوروفیدبک ممکن است با افزایش اضطراب یا افسردگی مواجه شوند. این مشکلات معمولاً به طور موقت و در اثر تغییرات در فعالیتهای مغزی رخ میدهند و با پیگیری مناسب توسط پزشک قابل مدیریت هستند.
2. سردرد یا سرگیجه
بعضی از افراد ممکن است پس از جلسات نوروفیدبک با سردرد یا سرگیجه مواجه شوند. این عوارض معمولاً به دلیل تغییرات در فعالیتهای مغزی و تنظیمات الکتریکی رخ میدهند.
3. اختلال شناختی
برخی از افراد ممکن است پس از استفاده از نوروفیدبک اختلال در حافظه، تمرکز یا توجه تجربه کنند. این مشکلات معمولاً به طور موقت و در اثر تنظیمات مغزی ایجاد میشوند و با ادامه درمان بهبود پیدا میکنند.
4. خواب آلودگی
برخی از افراد ممکن است پس از جلسات نوروفیدبک با افزایش خواب آلودگی روبرو شوند. این مشکل معمولاً به دلیل تغییرات در نقاط مغزی مربوط به طیف فعالیت خواب و بیداری ایجاد میشود.
5. تنش عضلانی
برخی از افراد ممکن است پس از جلسات نوروفیدبک با تنش عضلانی یا درد عضلانی روبرو شوند. این مشکل ممکن است به دلیل تغییرات در نقاط مغزی مربوط به کنترل حرکت و تنظیمات عضلانی رخ دهد.
6. اضطراب اجتماعی
بعضی از افراد ممکن است پس از استفاده از نوروفیدبک افزایش اضطراب اجتماعی تجربه کنند. این مشکل معمولاً به دلیل تغییرات در نقاط مغزی مربوط به تنظیمات اجتماعی و رفتاری ایجاد میشود.
7. انرژی کم یا خستگی
برخی از افراد ممکن است پس از جلسات نوروفیدبک احساس کمانرژی یا خستگی کنند. این مشکل معمولاً به دلیل تغییرات در فعالیتهای مغزی و تنظیمات الکتریکی رخ میدهد و با استراحت و تغذیه مناسب بهبود مییابد.
جمعبندی
در مطالب فوق به بررسی درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک پرداختیم. همانطور که گفتیم بیماری صرع نوعی اختلال سیستم عصبی مرکزی یا اختلال نورولوژیکی است که موجب مختلشدن فعالیت مغز و درنهایت تشنج میشود. در این بیماری فرد بدون هیچ دلیل خاص و مشخصی نظیر؛ افت قندخون، تب، کمبود کلسیم و… بهصورت مکرر دچار حملات تشنج میشود.
صرع یک اختلال نسبتاً شایع است که در ۵ تا ۱۰ درصد افراد رخ میدهد. این اختلال بهطورکلی علت مشخصی ندارد اما فاکتورها و علل مختلفی میتواند در آن نقش داشته باشند که از مهمترین و اصلیترین آنها میتوان به اثرات ژنتیکی، ضربه سر، بیماریهای مغز، بیماریهای عفونی، اختلالات کلامی، سن، سابقه خانوادگی، سکته و دیگر بیماریهای عروقی، دمانس، عفونتهای مغزی و… اشاره کرد.
این بیماری علائم و نشانههای مختلف و بسیاری دارد که به ترتیب مراحل میتوان به تحریکپذیری، اسپاسم و انقباض عضلات، خیره شدن به یک نقطه، تکان خوردنهای غیرقابل کنترل دست و پا، گازگرفتگی زبان و از دستدادن کنترل مثانه و روده، از دستدادن هوشیاری و حواس و… اشاره کرد.
درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک یکی از جدیدترین و بهترین روشهای درمانی این اختلال است که در آن چندین الکترود بدون هیچ زخم و خراشی به پوست سر اتصال مییابند و به این ترتیب امواج مغزی در نقاط مشخصی دریافت و ثبت میشوند. این امواج در مانیتور مقابل درمانگر بهصورت ارقام و نمودار مشاهده میشوند.
متخصص نوروتراپیست از طریق مشاهده نمودارهای ثبتشده و انجام ارزیابیهای دقیق نظیر؛ نقشه مغزی و کلینیکال کیو کمکاریها و نارساییهای فعالیت سلولهای عصبی مغز یا نورونها را شناسایی میکند. حال در فرآیند درمان در نقاط مختلف از پیش تعیینشده و امواج مشخص اقدامات مختلف درمانی را به اجرا درمیآورد.
واحد تحقیق و توسعه کلینیک تخصصی مهر رضوی