14 فایده نوروفیدبک که از آن بی خبرید

با تغییر سبک زندگی و افزایش تنش‌های روزانه تعداد افرادی که دچار مشکلات و اختلالات مغزی می‌شوند رو به افزایش است. نسبت به اینکه اختلال و بیماری از چه نوعی باشد روش درمانی متفاوتی ارائه می‌شود. درمان نوروفیدبک یا همان نوروتراپی یکی از روش‌های غیرتهاجمی است که با تغییر و اصلاح امواج مغزی به بهبود بیماری کمک می‌کند. این تکنیک بسته به نوع اختلال به صورت آموزش آلفا و بتا انجام شده و کنترل امواج مغزی را به فرد می‌آموزد. احتمالا درمورد فایده نوروفیدبک و کاربردهای آن شنیده‌اید. در این مطلب قصد داریم به طور کامل در رابطه با این موضوع صحبت کنیم.

ده فایده نوروفیدبک

نوروتراپی نوعی از بیوفیدبک است که به صورت بازخورد عصبی انجام می‌شود. امواج مغزی با فعالیت نورون‌های عصبی موجود در مغز ایجاد می‌شوند. نوروتراپی امواج EEG را از طریق الکترودهایی که روی سر قرار داده می‌شوند اندازه‌گیری کرده و به کاهش و افزایش امواج خاص کمک می‌کند. درنتیجه فرد می‌تواند میزان امواج مغزی را در حالت‌های مختلف کنترل کرده و بازخورد مناسبی برای آن‌ها داشته باشد. از مهمترین فایده نوروفیدبک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1- بهبود عملکرد شناختی و اجرایی مغز

عملکرد شناختی همان مهارت‌ها و توانایی‌هایی است که مغز قدرت پردازش و انجام آن را دارد. زمانی که این عملکرد دچار اختلال شود بر حافظه، تفکر، توجه و … تاثیر می‌گذارد. همچنین روند پیری و زوال عقلی را سریع‌تر از حالت طبیعی پیش می‌برد. اما با نوروتراپی می‌توان ظرفیت مغز را به منظور تغییر و سازگاری با حالات مختلف افزایش داد. به دنبال آن، پروسه پیری آهسته‌تر طی می شود. و در افراد مسن شاهد بهبود سرعت پردازش شناختی و عملکرد اجرایی خواهیم بود.

2- افزایش تمرکز و بهبود حافظه

عدم تمرکز و فراموشی جزو مشکلاتی هستند که بیشتر افراد با آن درگیرند. حافظه فعال با تفکر شکل می‌گیرد و با حافظه کوتاه مدت و توجه رابطه مستقیمی دارد. یکی از فایده نوروفیدبک بهبود حافظه و توجه است. این روش درمانی میزان فعالیت امواج مغزی را افزایش داده و به بیماران مسن کمک می‌کند تا حافظه کاری و توجه بهتری داشته باشند. در افراد سالم و جوان‌تر نیز حافظه را بهبود بخشیده و میزان تمرکز و توجه را افزایش می‌دهد. همچنین از ناهنجاری‌های شناختی در پیری جلوگیری می‌کند. نوروتراپی در افراد مبتلا به آسیب‌های مغزی تاثیر مثبتی در بهبود حافظه کوتاه مدت و بلندمدت دارد و باعث تقویت حافظه افراد سالم در زمان خواب می‌شود.

3- کمک به کاهش استرس

همه ما در طول روز حالات مختلف احساسی به ویژه اضطراب را تجربه می‌کنیم. با دریافت آموزش نوروفیدبک و افزایش امواج مغزی آلفا و تتا می‌توان احساسات منفی را بهتر کنترل کرده و اعتماد به نفس را افزایش داد. معمولا افرادی همچون نوازندگان، خوانندگان و کسانی که بیشتر از دیگران در صحنه حضور دارند و در اجتماع دچار اضطراب می‌شوند می‌توانند با بهره‌مندی از فایده نوروفیدبک بر هیجانات و احساسات خود در زمان اجرای برنامه غلبه کرده و به ثبات خلقی برسند. درمان استرس با نوروفیدبک یکی از روش های درمانی جدید است.

4- مؤثر در درمان برخی اختلالات و بیماری‌ها

نوروفیدبک یک روش درمانی مکمل است که علاوه بر اختلالات روانشناختی و روانپزشکی در درمان برخی بیماری‌ها نیز از آن استفاده می‌شود. برخی از بیماری‌های قابل درمان با این روش عبارتند از :

* افسردگی

ریشه افسردگی در امواج آلفای مغز است. در افراد سالم میزان این موج در نیم کره چپ، پایین و در نیم کره راست بالا است که باعث ایجاد تعادل احساسات می‌شود. اما در افراد مبتلا به افسردگی این حالت برعکس است. فایده نوروفیدبک در درمان افسردگی با اثرگذاری بر میزان موج آلفا و کاهش آن در نقاط مشخص است. بنابراین مستوان گفت درمان افسردگی با نوروفیدبک امکان پذی است.

* اوتیسم

اختلال اوتیسم باعث می‌شود افراد مبتلا در تعامل اجتماعی، نمایش حالت و چهره، برقراری ارتباط عاطفی و به طور کلی در عملکردهای شناختی مشکل داشته باشند. نوروتراپی یکی از روش‌هایی است که الگوی غیرطبیعی نقشه مغزی در افراد مبتلا را کاهش داده و با تغییر فرکانس، فعالیت مغز را اصلاح می‌کند. بعد از درمان فوران‌های احساسی و هیجانات شدید در فرد کاهش یافته و نشانه‌های نقص توجه از بین می‌روند.

* فلج مغزی

فایده نوروفیدبک در درمان فلج مغزی را نباید نادیده گرفت. اختلال فلج مغزی توان حرکتی و عضلانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال ناشی از آسیب‌های وارد شده به مغز در زمان قبل از تولد است که معمولا علائم آن در دوران نوزادی و پیش دبستانی بروز می‌کند. فلج مغزی در هر فرد با نشانه‌های متفاوتی همراه است. درصورت تشخیص به موقع به راحتی می‌توان با روش آموزشی نوروفیدبک توانایی جسمانی و عاطفی کودک را بهبود بخشید.

* اسکیزوفرنی

این اختلال روانی تاثیر بسیار زیادی در رفتار و زندگی خود فرد و اطرافیانش دارد. توهم دیداری و شنیداری و تصور واقعیت غیر از آنچه واقعا هست از علائم اسکیزوفرنی هستند و باعث تضعیف روابط اجتماعی فرد مبتلا می‌شوند. این بیماری با روان درمانی و دارودرمانی بهبود می‌یابد. اما در مواردی که فرد به این روش‌ها پاسخ نمی‌دهد استفاده از تکنیک نوروفیدبک بسیار مؤثر خواهد بود. چرا که بهبود اختلالات روانشناختی با بازخورد عصبی مهمترین فایده نوروفیدبک است.

* صرع

افراد مبتلا به بیماری صرع تشنج‌های مکرر در یک بازه زمانی را تجربه می‌کنند. این حمله به علت تغییر در فعالیت الکتریکی مغز رخ می‌دهد و معمولا انقباض عضلات، کاهش سطح هوشیاری و اختلالات حسی را به دنبال دارد. یکی از فایده نوروفیدبک در کاهش شدت حملات صرع و به طور کلی متوقف کردن آن است. این کار از طریق الکترودهای متصل شده روی سطح سر و تغییر فعالیت امواج مغزی انجام می‌شود. بدن افرادی که نسبت به درمان‌های معمول مقاومت نشان می‌دهد در نوروتراپی با کاهش 70 درصدی فرکانس تشنج روبرو شده‌اند. درمان صرع و تشنج با نوروفیدبک یکی از روش های مؤثر ان است.

* اعتیاد

فایده نوروفیدبک در درمان اعتیاد به این صورت است که با تغییر امواج مغزی و دریافت بازخورد مناسب فرد میل کمتری به مصرف مواد یا انجام کاری مشخص خواهد داشت. همچنین با این روش علائم جسمی و روحی آزاردهنده در حین ترک اعتیاد نیز کاهش می‌یابد. در روش بیوفیدبک EEG مسیرهای عصبی تقویت کننده اعتیاد مسدود شده و با گذشت زمان مسیرهای جدیدی ایجاد می‌شود.

5- افزایش کیفیت خواب

اختلالات مربوط به خواب معمولا به صورت بی‌خوابی، راه رفتن در خواب، کابوس دیدن، حرف زدن و آپنه خواب بروز می‌کند. درمان نوروفیدبک روشی مؤثر در بهبود این اختلال است. این روش با تغییر فعالیت امواج مخرب مغز و یافتن علت اصلی اختلال خواب به درمان آن می‌پردازد. درواقع نوروتراپی تراکم دوک خواب را افزایش می دهید. و سیستم عصبی مربوط به خواب و بیداری در مغز را به ثبات می‌رساند.

6- رفع اختلالات مربوط به یادگیری

اختلالات یادگیری طیف وسیعی را شامل می‌شود و در هر فرد به شکل متفاوتی بروز می‌کند. یکی از مهمترین فایده نوروفیدبک بهبود یادگیری و توانایی‌های شناختی است. حتی این روش در بهبود تمرکز، توجه و آی کیو نیز مؤثر است. در سیستم آموزشی نوروفیدبک ناتوانی‌های مغز شناسایی می شوند. و طی مراحل مختلف با مشارکت خود فرد، مغز برای پردازش صحیح آماده می‌شود.

7- بهبود علائم سندروم پارکینسون

پارکینسون یکی از بیماری‌های عصبی در سنین پیری است و توانایی‌های حرکتی فرد را مورد هدف قرار می‌دهد. بخش عمده‌ای از تنظیم حرکت بدن برعهده دوپامین است و پارکینسون در نورون‌های تولید کننده دوپامین در قسمت خاصی از مغز اختلال ایجاد می‌کند. فایده نوروفیدبک در درمان پارکینسون به این صورت است که مغز را برای ترشح دوپامین تحریک کرده و فعالیت مغزی را به حالت نرمال بازمی‌گرداند. درنتیجه فرد می‌تواند پس از 8 جلسه در حالت ایستاده و حرکت تعادل خود را حفظ کند.

8- کاهش علائم میگرن و سردرد

سردردهای ناشی از میگرن بسیار آزاردهنده هستند و گاهی مانع فعالیت روزمره فرد می‌شوند. این بیماری در اثر تغییراتی در بخش زیرقشری مغز ایجاد می شود. و امواج مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از آنجایی که مهمترین فایده نوروفیدبک بهبود و کنترل صحیح امواج مغزی است می‌تواند در کاهش علائم میگرن و درمان آن مؤثر باشد.

9- کمک به بهبود آسیب‌های مغزی

مغز در اثر عوامل خارجی مثل حوادث و ضربه‌ها و عوامل داخلی (تغییراتی در عملکرد مغز) دچار آسیب می‌شود. این آسیب‌ها گاهی منجر به اختلالات شناختی می‌شوند که بهترین روش برای درمان آن نوروتراپی است. کاهش علائم سکته مغزی نیز از دیگر فایده نوروفیدبک است و با کنترل امواج مغزی می‌توان تعادل و هماهنگی در مغز را بهبود بخشید.

10- مؤثر در بهبود اختلال کم توجهی

اختلال کم توجهی و بیش فعالی معمولا در سنین کودکی و نوجوانی دیده می‌شود. و عملکرد شناختی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال معمولا با کاهش تمرکز، توجه و آی‌کیو همراه است. روش درمانی نوروفیدبک تاثیر زیادی در بهبود رفتار و افزایش توجه پایدار دارد. این روش از طریق تغییر میزان امواج تتا و بتا در مغز و با بازخورد صوتی و بصری مثبت به بهبود اختلال کمک می‌کند.

11-درمان خستگی مزمن

اگر با سندرم خستگی مزمن مواجه هستید، نوروفیدبک می‌تواند یک راهکار مؤثر برای شما باشد. این روش به شما کمک می‌کند تا سطح مهارت‌های عملکردی، کیفیت زندگی، و همچنین توانایی‌های شناختی خود را بهبود بخشید.

12-تسکین دردها

دردهای مزمن می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند و افراد را از داشتن یک زندگی عادی بازدارند. درمان این دردها گاهی اوقات نیاز به راهکارهایی دارد که ممکن است طولانی و پیچیده باشد. در این زمینه، نوروفیدبک به عنوان یک روش درمانی قدرتمند و مؤثر برای کاهش دردهای مزمن شناخته می‌شود.

13-کاهش وزن و لاغری

احتمالا تعجب کنید که نوروفیدبک چه ربطی به کاهش وزن و لاغری دارد. اما باید بدانید با توجه به تحقیقاتی انجام شده است، نوروفیدبک بر درمان اختلالات مرتبط با چاقی موثر است.

14-درمان سندروم توره

سندروم توره یک اختلال عصبی است که با حرکات یا صداهای تکراری و غیرارادی به نام تیک همراه است. این تیک‌ها ممکن است شامل حرکات مختلفی مثل پلک زدن مکرر، شانه بالا انداختن، غرغر کردن یا انفجار کلامی باشد. افراد مبتلا به سندروم توره این حرکات را به‌طور مکرر و بدون کنترل انجام می‌دهند.

این اختلال معمولاً در کودکان و نوجوانان تشخیص داده می‌شود، اما ممکن است در بزرگترین سنین نیز ادامه یابد. علت دقیق این اختلال مشخص نیست، اما فعالیت‌های مغزی و ژنتیک ممکن است نقش داشته باشند. سندروم توره معمولاً به صورت تدریجی بهبود می‌یابد، اما در برخی افراد ممکن است به مدت طولانی ادامه یابد. درمان این اختلال ممکن است شامل مدیریت رفتاری، مشاوره روانشناختی، یا در موارد خاص، درمان دارویی باشد.

فواید مراجعه به جلسات روانشناسی خانواده

مراجعه به جلسات روانشناسی خانواده برای افراد و خانواده‌ها می‌تواند به عنوان یک فرصت برای بهبود ارتباطات خانوادگی و حل مشکلات روابط میان افراد خانواده باشد. در زیر فواید مهم مراجعه به جلسات روانشناسی خانواده را می‌توانید بیابید:

1. افزایش فهم: جلسات روانشناسی خانواده به افراد کمک می‌کند تا یکدیگر را بهتر بفهمند و درک کنند. این باعث ایجاد ارتباطات بهتر و حل مشکلات میان فردی می‌شود.

2. تقویت ارتباطات: ارتباطات سالم و مؤثر در خانواده از مهم‌ترین عوامل موفقیت و رضایت خانواده است. جلسات روانشناسی خانواده می‌توانند به افراد کمک کنند تا الگوهای ارتباطی ناسالم را تشخیص دهند و ارتباطات سالم‌تری را برقرار کنند.

3. مدیریت خشم و تنش: خشم، تنش و ناخوشی‌های روانی می‌توانند روابط خانوادگی را تحت تأثیر قرار دهند. جلسات روانشناسی خانواده به افراد کمک می‌کند تا راه‌های مدیریت این احساسات را یاد بگیرند و از رفتارهای ناسالمی که ممکن است منجر به تضعیف روابط شود، پرهیز کنند.

4. حل مسائل: جلسات روانشناسی خانواده به افراد کمک می‌کند تا رویکردهای بهتری برای حل مسائل را بیابند و به راه‌های موثرتری برای مدیریت مشکلات پیدا کنند .

5. تقویت اعتماد به نفس: افرادی که در جلسات روانشناسی خانواده شرکت می‌کنند، می‌توانند اعتماد به نفس بیشتری در خود بیابند و احساس کنند که مشکلاتشان قابل حل هستند.

6. پشتیبانی از اعضای خانواده با مشکلات روانی: در جلسات روانشناسی خانواده، اعضای خانواده می‌توانند از یکدیگر پشتیبانی کنند و کمک کنند تا با مشکلات روانی خود روبرو شوند و از طریق مشاوره‌گیری و حمایت‌های لازم از آنها ،مشکلات خود را حل کنند.

نحوه انجام نوروفیدبک

مراحل کلی انجام نوروفیدبک شامل موارد زیر است:

1. ارزیابی اولیه

مصاحبه: در این مرحله، متخصص نوروفیدبک با شما در مورد سابقه پزشکی، علائم و اهداف درمانی صحبت می‌کند.

تست‌های روان‌شناختی: ممکن است برخی تست‌ها برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت شما انجام شود.

الکتروانسفالوگرام: (EEG) در این تست، فعالیت الکتریکی مغز شما با استفاده از حسگرهایی که روی پوست سر قرار می‌گیرند، ثبت می‌شود.

2. طراحی برنامه درمانی

تجزیه و تحلیل داده‌های EEG: متخصص با بررسی نتایج EEG، الگوهای نامنظم فعالیت مغز شما را شناسایی می‌کند.

تعیین اهداف درمانی: بر اساس علائم و اهداف شما، برنامه درمانی سفارشی‌سازی می‌شود.

3. جلسات درمانی

آماده‌سازی: قبل از هر جلسه، حسگرها روی پوست سر شما قرار می‌گیرند.

بازخورد: در طول جلسه، شما یک بازی ویدیویی، موسیقی یا فیلم تماشا می‌کنید. این بازخورد به صورت لحظه‌ای به فعالیت مغز شما پاسخ می‌دهد.

یادگیری مغز: با مشاهده این بازخورد، مغز شما یاد می‌گیرد که فعالیت خود را به سمت الگوهای سالم‌تر تغییر دهد.

4. پیگیری و ارزیابی

تست‌های دوره‌ای EEG: در طول درمان، تست‌های EEG به صورت دوره‌ای انجام می‌شود تا پیشرفت شما ارزیابی شود.

تنظیم برنامه درمانی: در صورت نیاز، برنامه درمانی شما تنظیم می‌شود.

جمع‌بندی

چنانچه خودتان و یا اطرافیانتان به هر یک از بیماری‌ها و اختلالات معرفی شده مبتلا هستید، می‌توانید از روش درمانی نوروتراپی بهره‌مند شوید. امروزه افراد زیادی روش‌های کم خطر و مطمئن را به درمان‌های تهاجمی و دارویی ترجیح می‌دهند. همانطور که در این مطلب به فایده نوروفیدبک اشاره کردیم برای درمان و بهبود بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات مغزی مفید است. این روش درمانی در کلینیک روانشناسی و روانپزشکی زیر نظر پزشک متخصص انجام می‌شود. دوره درمانی و مدت زمان جلسات بعد از معاینه دقیق و تشخیص نوع اختلال مشخص می‌شود. پیشنهاد ما برای گرفتن نتیجه بهتر تکمیل دوره درمانی است.

واحد تحقیق و توسعه کلینیک تخصصی مهر رضوی