
روان درمانی چیست + بررسی انواع و مراحل انجام آن
آیا شما هم هنوز از اختلالات و بیماریهای روانی رنج میبرید و هر روز در باتلاق این مشکلات غرق میشوید؟ اگر راهی برای نجات یافتن پیدا نکردهاید، پیشنهاد ما به شما ابتدا مراجعه یک دکتر روانشناس در مشهد و سپس حل مشکلات مربوط به روان توسط رویکرد روان درمانی است. این نوعی روش درمانی بوده که توسط متخصصان حرفهای انجام میشود. به شما کمک میکند که به لایههای زیرین روان خود دست پیدا کرده و دلیل این اختلالات را پیدا کنید و سپس توسط درمانگر خود درمان شوید. این روش درمانی تاکنون بهترین رویکرد برای بهبود بیماران بوده و دارای انواع مختلفی مانند شناخت درمانی، گروه درمانی، روانکاوی، پویشی و همچنین انگیزشی است که با توجه به شدت بیماری شما انتخاب میشوند.
فهرست مطالب
روان درمانی چیست؟
روان درمانی در واقع به جمعی از رویکردها و تکنیکهای درمانی گفته میشود و به فرد برای شناسایی افکار و تغییر آنها، احساسات و غرایض ناسالم کمک شایانی میکند. به درمان ذهن و روان در اصطلاح، Psychotherapy میگویند. در این روش، جلسات درمان بر اساس گفتگوی بین درمانگر و درمانجو انجام میشود. هدف از انتخاب این رویکرد، جایگزینی تغییرات مثبت و سازنده در افکار و احساسات فرد به جای احساسات منزجر کننده است. شما در جلسات درمان درباره مسائل و مشکلات خود صحبت کرده و یاد میگیرید که چگونه رفتار و افکارتان روی خلق و خوی شما تاثیر میگذارند. به طور مثال در جلسات درمان درمورد احساسات روزمره، شناسایی و بررسی مشکلات هیجانی و ایجاد راهکارهایی جهت مقابله با این موارد صحبت میشود.
نام روان درمانگر به روانشناسی تعلق دارد که در خصوص سلامت روان همواره در تلاش است که به افراد برای حل مشکلات روانیشان کمک کند. این رویکرد به کاری گفته میشود که روانشناس برای درمان مشکلات ذهنی و روانی مراجعان انجام میدهد. این روش دارای مدلهای مختلفی است که با توجه به نوع و شدت بیماری انتخاب میشود. به طور مثال برای درمان اختلالاتی مانند اضطراب، افسردگی و تروماهای پس از حادثه، پانیک و اختلال دوقطبی از این روش استفاده میکنند.
انواع روان درمانی
همانطور که گفته شد، انواع روانشناس در جلسات روان درمانی میبایست ابتدا شرایط فرد را در نظر بگیرند و سپس انواع روشهای تراپی را برایش اعمال کنند. ممکن است برخی افراد چند اختلال را با هم داشته باشد، در این صورت باید روان درمانگر چند رویکرد را با هم برای چنین مراجعینی استفاده کند. در زیر پرکاربردترین انواع روان درمانی شرح داده شده است:
۱- روان درمانی اگزیستانسیال یا وجودی
در رویکرد اگزیستنسیال یا معنا درمانی، معنا و هدف فرد از زندگی و سازگاری با جهان آفرینش به فرد آموزش داده میشود. بیمار هنگام گفتگو با درمانگر خود این موضوع را یاد میگیرد که به چه نحوی، انتخابهایش روی آینده او تاثیر گذار هستند. روان درمانگرها اغلب برای درمان افسردگی، اضطراب، ترس زیاد و اعتیاد از این رویکرد کمک میگیرند. آلن دوباتن بنیانگزار این رویکرد روانشناسی است.
۲- روانکاوی
از نظر فروید که اولین بنیانگذار روانکاوی است. روانکاوی روی مفاهیمی مانند ناخودآگاه و همچنین تعارضات روانی تمرکز میکند. فروید بر این اعتقاد بود که اغلب مشکلات و اختلالات روانی به علت تعارضات حل نشده و تجربیات سرکوب شده دوران کودکی رخ میدهند. فروید جهت کمک به چنین افرادی و حل مشکلات آنها رویکرد روانکاوی را اختراع و آن را توسعه داد. در این صورت درمانجو هنگام صحبت با درمانگر میتواند به احساسات، افکار و تجربیات ناخودآگاه خود دسترسی پیدا کند. درمانگرها اغلب از این رویکرد فروید برای درمان مشکلات و اختلالات شخصیتی، ترسها و فوبیاهای شدید و مشکلات ریشهای روانشناختی استفاده میکنند.
۳- روان درمانی تحلیلی
این رویکرد هم مانند روانکاوی بر اساس نظریههای فروید و دیگر روان درمانگرهای توسعه یافته و از دل روانکاوی برگرفته شده است. روان درمانگرهایی که رویکرد تحلیلی را انتخاب میکنند در واقع به دنبال لایههای زیرین روان هستند. از این رو تمامی اتفاقات و تجربیات گذشته به خصوص دوران کودکی و تاثیر آنها را روی رفتار و همچنین اختلالات فرد بیمار را مورد بررسی قرار میدهند.
۴- روان درمانی پویشی
رویکرد پویشی روی کشف تجربیات فرد و احساسات ناخودآگاه که در گذشته به خصوص دوران کودکی اتفاق افتاده تمرکز میکند. این اتفاقات روی رفتار فعلی زندگی بیمار تاثیر دارد. در این جلسات میبایست درمانجو با درمانگر درمورد تجربیات گذشته خود صحبت کند تا بتواند احساسات منزجر کننده را بهتر درک کرده و آنها را مدیریت کند. در انتهای این جلسات، خودآگاهی تقویت شده و الگوهای قدیمی تغییر میکند. برای درمان بیماریهایی مانند افسردگی، مشکلات ارتباطی و مشکلات شخصیتی و اضطراب استفاده میشود.
۵- درمان شناختی رفتاری
به درمان شناختی رفتاری درمان CBT نیز گفته میشود و به بیمار کمک میکند که افکار و احساسات خود را بهتر شناسایی کرده و شناخت بالایی نسبت به تاثیرگذاری آنها روی رفتار و خلق و خوی خود بدست آورد. در حقیقت به کمک چنین رویکرد درمانی بیمار میتواند رفتارهای منفی خود را تغییر داده و یاد بگیرد که چگونه الگوها و عادات سالم را جایگزین چنین رفتارهایی کند. درمانگرها برای بهبود مشکلاتی مانند وسواس شدید، اضطراب و افسردگی، اختلال پرخوری، استرس شدید، مشکلات روابط بین فردی و همچنین اختلال استرس پس از تروما از این روش استفاده میکنند.
۶- روان درمانی گروهی
رویکرد درمان گروهی شبیه به برگزاری جلسات گروهی است که افراد با مشکلات مشابه در آن شرکت میکنند. هدف این رویکرد این است که افراد حاضر در جلسات با یکدیگر گفتگو کرده و نظراتشان را زیر نظر درمانگر تبادل کنند. بیماران تجربیات خود را به اشتراک گذاشته و متوجه میشوند که این مشکلاتی که دارند، فقط به خودشان اختصاص ندارد و افراد دیگری هم درگیر آن هستند. درمانگرها جهت درمان افسردگی، اضطراب، مشکلات اجتماعی و اعتیاد به مواد مخدر چنین جلساتی را برگزار میکنند.
۷- روان درمانی فردی
برخی از بیماران فقط دلشان میخواهد که جهت بهبود کیفیت زندگی یا تغییر عادات ناسالم با یک درمانگر صحبت کنند. در رویکرد درمان ذهنی فردی، بیمار به صورت تک نفره به درمانگر مراجعه میکند. در این جلسات درمانی، مسائل و اختلالات شخصیتی، روحی و عاطفی که بیمار به تنهایی نمیتواند آنها را حل کند، برطرف میشود. در جلسات درمان، تراپیست باعث میشود که اعتماد به نفس از دست رفته مراجع، بازگردد. همچنین مهارتهایی را به او یاد میدهد که هنگام عبور از سختیها و تصمیمات زندگی بتواند عملکرد صحیحی از خود نشان دهد.
۸-روان درمانی انگیزشی
درمان روان به صورت انگیزشی و مشاورهای جهت ایجاد انگیزه در افراد بیمار برای تغییر رفتارهای ناسالم گذشته به کار میرود. درمان این چنینی برای مشکلاتی همانند ترک اعتیاد، اضافه وزن، کاهش استرس و همچنین تغییر لایف استایل و اضافه وزن استفاده میشود.
در این روش درمانی، به جای اینکه درمانگر به صورت مستقیم دستوراتی ارائه کند، به شما کمک میکند تا خودتان دلایل نامناسب رفتارتان را بیابید و با توجه به انگیزههای درونی جهت اصلاح آنها تلاش کنید.
9-روان درمانی لازاروس
به روش درمانی لازاروس، روان درمانی چند وجهی نیز گفته میشود. بر این باور است که اغلب مشکلات روانی انسان چند بعدی بوده و برای آنها باید به ابعاد مختلف رفتار توجه کرد. رویکرد لازاروس اکثر جنبههای رفتاری و عملکرد انسان را پوشش میدهد.
۱۰- خود روان درمانی
سلف تراپی یا خود روان درمانی در واقع روشی است که خود بیمار در حل مسائل روانشناختی، عاطفی یا رفتاری بدون وجود روان درمانگر دخیل است. این روش به طور معمول توسط متخصصان و روان درمانگرهای حرفهای تایید میشود. فرد بیمار از طریق کتابها، مقالات مختلف، پادکستها و ویدیوهای آموزشی و دورههای آنلاین مطالب درمانی را یاد میگیرد. البته این نکته را مد نظر قرار دهید، با وجود اینکه خود درمان میتواند فقط مشکلات سطحی رفتاری و روانشناختی را بهبود بخشد و در موارد شدیدتر و مشکلات عمیقتر میتواند باعث بدتر شدن آنها شود.
روان درمانی برای تشخیص چه بیماری هایی است؟
رویکرد درمان روان برای شناسایی و درمان اکثر بیماریهای روانی کاربرد دارد که از جمله این بیماریها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
احساسات مزاحم
اگر شما مدام احساساتی نظیر اضطراب، افسردگی، خشم را در زندگی روزمره تجربه میکنید و این احساسات به نحوی است که روی زندگی و کیفیت آن تاثیر مخربی گذاشته است، شما حتما نیاز دارید به یک روان درمانگر در کلینیک روانشناسی در مشهد جهت درمان این مشکلات مراجعه کنید.
مشکلات در ارتباطات
اگر در برقراری ارتباطات خود و تعاملات معنادار با دیگران مشکل دارید و متوجه آنها شدهاید، این رویکرد به شما کمک میکند تا مهارتهای ارتباطی خود را بهبود بخشید و مهارتهای جدیدی یاد بگیرید.
مشکلات خانوادگی
اگر در بنیان خانواده شما مشکلاتی هستند که بر روابط درون خانواده تاثیرات مخربی دارند، رویکرد رواندرمانی خانواده محور از مفیدترین و موثرترین راهکارها محسوب میشود.
اعتیاد
اگر شما با مشکلاتی مانند اعتیاد به الکل و مواد مخدر مواجه هستید و نمیتوانید از دام آن رها شوید، تراپی روانی میتواند به شما در شناسایی و حل این مشکلات کمک شایانی بکند.
تجربه تروما
اگر در زندگیتان تجربیات ترومایی مانند خشونت، تجاوز، از دست دادن عزیز، تصادفات شدید و دیگر تجربیات آزار دهنده داشتهاید، به نحوی که این تجربیات بتوانند باعث آزار شما شوند، درمان روانی تروما میتواند مفید باشد.
اضطراب و افسردگی شدید
اگر شما هم اضطراب و افسردگی شدیدی را تجربه میکنید، به نحوی که این احساسات روی وظایف روزمره و زندگی شما تاثیر بسیار بدی گذاشته است، از طریق کمک روان درمانگر میتوانید به تشخیص و درمان این مشکلات بپردازید.
احساس عدم تعادل روحی
عدم تعادل روحی و یا نداشتن ثبات خلقی در مراحل مختلف زندگیتان و تاثیرات آن روی زندگی روزمره اغلب با رویکرد رواندرمانی قابل تشخیص و درمان است. همچنین این روش به شما کمک میکند تا به یک تعادل روحی و خلقی برسید.
آیا روان درمانی موثر است؟
در پاسخ به این سوال که آیا روان درمانی موثر است یا خیر باید گفت که بله در بسیاری از مواقع روان درمانی موثر بوده و به افراد دارای بیماری روانی کمک میکند تا مشکلات خود را شناسایی کرده و آنها را رفع کنند. تا به امروز تحقیقات زیادی درمورد موثر بودن این روش درمانی انجام شده که اغلب آنها استفاده از رویکردهای مختلف روان درمانی را جهت بهبود کیفیت خلق و خو و رفتار انسانها تایید کردهاند. این درمانها ممکن است به تنهایی اثر کند و یا گاهی در ترکیب با داروها موثر باشند.
به طور مثال متخصصین سلامت روان در حوزه شناختی رفتاری یعنی CBT، این روش را بهترین رویکرد برای درمان اضطراب شدید و افسردگی میدانند و حتی میگویند این رویکرد میتواند به اندازه دارو درمانی موثر واقع شود. با این وجود انتظار میرود که میزان تاثیرگذاری در هر فرد تحت شرایط مختلف مانند نوع اختلال، شدت آن و حتی پایبندی فرد بیمار به درمان متغیر باشد.
مزایای روان درمانی
رویکرد درمان ذهن و روان یک روشی است که باعث افزایش کیفیت زندگی و بهبود فرایند مشکلات روحی و روانی افراد میشود. این رویکرد مزایایی دارد که به شرح زیر است:
کاهش علائم اختلال روانی: رویکرد درمانی میتواند باعث کاهش علائم آزاردهنده و نشانههای مشکلات روانی شود. این علائم شامل علائم افسردگی، اضطراب، گریه عصبی، خشم و سایر مشکلات روانی هستند.
افزایش آگاهی: روان درمانی به شما کمک میکند که از خود و روانتان، احساسات، باورها و رفتارهایتان آگاهی بیشتری پیدا کنید. این شناخت میتواند به شما که برایتان زندگیتان برنامه ریزی کرده کمک کند و تصمیمات بهتری برای زندگی خود اتخاذ کنید.
تغییر الگوهای نامناسب: رویکردهای درمانی به شما کمک میکند تا الگوهای نامناسب رفتار و افکارتان را تغییر دهید. چنین تغییراتی میتواند یک بهبودی همیشگی در زندگی شما و روابط اجتماعیتان ایجاد کنند.
ارتقاء روابط: روان درمانیهایی که بر اساس بهبود روابط و یا خانواده محور هستند، باعث افزایش کیفیت روابط خانوادگی میشوند. این روش درمانی میتواند خانواده را به هم نزدیکتر کرده و تغییرات سازنده را در بنیان خانواده ایجاد کند.
کاهش استرس: درمان ذهن و یا روان به شما کمک میکند تا استرس خود را به طور چشم گیری مدیریت کنید و راهکارهای روبرو شدن با مشکلات روزمره را یاد بگیرید.
افزایش رضایت از زندگی: شما از طریق تغییر دادن الگوهای رفتاری و فکری مناسب میتوانید به طور قابل ملاحظهای بهبود رضایت از زندگی خود را مشاهده کنید.
توانایی حل مسائل: رویکرد درمانی میتواند به شما کمک کند تا مهارت حل مسائل را یاد بگیرید و با مشکلات روزمره روبرو شوید و آنها را حل کنید.
افزایش باور به خود: با روان درمان اعتبار و باور از دست رفته شما، بازمیگردد و بیشتر از قبل به خودتان اعتماد میکنید.
پیشگیری از افزایش مشکلات: ازطریق یادگیری مهارت مدیریت ذهن و استرس و همچنین تعویض الگوهای رفتاری نامناسب، این رویکرد میتواند از افزایش و عود مشکلات جلوگیری کند.
مراحل انجام روان درمانی
همانطور که گفته شد، رویکرد رواندرمانی بر اساس گفتگو شکل میگیرید. در این روش درمانگر یک محیط بسیار امن را برای مراجع خود فراهم میکند. بیمار باید در این فضا بداند که هیچگاه قضاوت نمیشود و میتواند به کمک درمانگر روی رفتارهای نامناسب، عادات و افکار سمی خود تمرکز کند و بهبود یابد.
با توجه به مبتنی بودن این رویکرد بر گفتگو، مراجع حتما باید حضور فعال در جلسات درمان داشته باشد. از طرفی وجود یک اعتماد دو طرفه در اتاق درمان برای ایجاد ارتباط و همکاری موثر لازم و ضروری است. توجه داشته باشید که مراحل این رویکرد درمانی میتواند با توجه به شرایط جلسه، نوع مشکل بیمار، طریقه زندگی کردن و نحوه درمان درمانگر، متفاوت باشد. این تشخیص توسط درمانگرهای بهترین کلینیک روانشناسی در مشهد انجام میگیرد.
با توجه به نظریه درمانگر، نحوه درمان ممکن است به صورت فردی، گروهی، خانوادگی یا بین زن و شوهرها باشد. به طور معمول جلسات درمان، هفتهای یکبار و به مدت ۴۵ تا ۵۰ دقیقه برگزار میشود.
به طور کلی متخصصین و روانشناسان، مراحل زیر را برای جلسات درمان در نظر گرفتهاند:
1. مرحله اول که در این مرحله تراپیست با درمانجو یک مصاحبه کلی انجام میدهد تا به ارزیابی برسد و اهداف جلسات درمان را مشخص کند. این اهداف بر اساس نیاز فرد معین میشوند.
2. مرحله دوم پس از ارزیابی اولیه شروع میشود که این مرحله شامل تشخیص اختلال و در نظرگرفتن یک برنامه درمانی مناسب است.
3. در مرحله سوم جلسه مشاوره به سمت درمان میرود. همچنین یک رابطه هدفمند درمانی بین درمانگر و درمانجو ایجاد میشود. این ارتباط با توجه به اعتماد، احترام و گفتگو پیش رفته و تکنیکهای روانشناسی به بیمار آموزش داده میشود.
4. مرحله چهارم و پایانی جلسات که در این مرحله از درمان، راهنماییهای ضروری و برنامه ریزی اصولی جهت پیشگیری از پیشرفت مشکلات احتمالی و اختلالات گذشته ارائه میشود.
فرق مشاوره با روان درمانی در هدف و محدوده
بسیاری از افراد تصور میکنند که مشاوره و رواندرمانی هر دو یکی هستند. در صورتی که اینطور نیست و با هم از ابعاد مختلف، تفاوتهایی دارند. در زیر به تفاوتهای این دو روش پرداخته شده است:
فرق مشاوره و رواندرمانی از نظر هدف
مشاوره: هدف اصلی مشاوره این است که راهنماییهای لازم را ارائه دهد و همچنین پشتیبانی، ابهامات و مشکلات فردی را رفع کند. مشاوره به طور معمول روی مسائل روزمره و خصوصی فرد متمرکز است و باعث میشود زندگی فرد بهبود یافته و عملکردش بهتر شود.
روان درمانی: مهمترین هدف روان درمانی این است که فرایند تغییر و ترمیم روان کاملا بهبود پیدا کند. این رویکرد کاملا درمانی بوده و روی مشکلات غیرقابل حل روانی و پیچیدهترین اختلالات ذهن مانند اضطراب افسردگی تمرکز دارد.
فرق مشاوره با روان درمانی در مدت زمان
مشاوره: مدت زمان جلسات مشاوره نسبت به درمان محدودتر و کوتاهتر است و شما طی چند جلسه کوتاه بهبود مییابید.
روان درمانی: مدت زمان و تعداد جلسات تراپی با توجه به نیازها و مشکلات فردی ممکن است فرق داشته باشد. بر خلاف مشاوره، به طور معمول درمان، به مدت زمان و تعداد جلسات بیشتری نیاز دارد.
فرق مشاوره با روان درمانی در روشها و تکنیکها
مشاوره: در جلسات مشاوره به طور معمول از تکنیکهای گفتگو، شنوایی فعال، سوالهای باز، راهنماییهای عملی و تمرینها استفاده میکنند.
روان درمانی: یک رواندرمانگر از روشهای متعددی مانند تحلیل رویاها، تمرینهای روانی، روشهای مشاهده، تکنیکهای تنفسی و آرامش بخش، مطالعه موردی، تمرینهای ارتباطی و تمرینات روان شناختی استفاده میکند تا به بهبودی دست یابد.
عوارض روان درمانی
به طور کلی نمیتوان عوارض جدی و شایعی را برای رواندرمانی در نظر گرفت. این در حالی است که با توجه به کاوش در احساسات و تجربیات آزاردهنده فرد و به یاد آوردن آنها، شاید مراجع کمی احساس ناراحتی کند که کاملا طبیعی است. چرا که نشان میدهد تغییرات مثبت در جلسات رواندرمانی در حال اتفاق افتادن هستند. برخی ممکن است جلسات درمان را در همین جا رها کنند. در صورتی که یک درمانگر ماهر را برای بهبودی خود انتخاب کنید که توانایی لازم برای درمان را داشته باشد، این فرایند برایتان بدون هیچگونه عارضهای مفید واقع میشود. همچنین شما در این جلسات مهارتهایی مانند مهارتهای تطابقی را یاد میگیرید و پس از آن میدانید که با مشکلات زندگی چگونه برخورد کرده و احساسات ناخوشایند را مدیریت کنید.
جمع بندی
روان درمانی اگر توسط یک فرد متخصص و درمانگر سلامت روان انجام گیرد، میتواند تاثیر فوقالعاده و بدون بازگشتی روی کیفیت زندگی شما بگذارد. در غیر این صورت ممکن است علائم بیماری شما را بدتر کند. تاثیر این رویکرد درمانی به مهارت درمانگر، نوع درمان، پایبند بودن بیمار به درمان و مدت زمان جلسات بستگی دارد. البته گاهی این رویکرد با مشاوره اشتباه گرفته میشود در صورتی که این دو از نظر اثرگذاری، زمان جلسات، تکنیکها و هدف از درمان با هم متفاوت هستند. اگر مشکلاتتان عمیق باشد، رویکرد روان درمانی و اگر سطحی باشند، با مشاوره قابل حل هستند. به شرط آنکه بهترین روانشناس و درمانگر را انتخاب کنید.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
مطالب اخیر

نقش پت تراپی در کاهش افسردگی: چگونه حیوانات خانگی به سلامت روان کمک میکنند

اضطراب ناشی از کمالگرایی: چگونه انتظارات غیرواقعی ذهن ما را مختل میکنند؟




بیش فعالی در بزرگسالان + چگونه روانپزشک به مدیریت علائم کمک می کند؟


ترک اعتیاد به مواد در نوجوانان + چگونه روانشناسان میتوانند انگیزه را تقویت کنند؟



