کنترل خشم در بیش فعالی + ۷ روش کنترل خشم در ADHD
خشم، واکنشی طبیعی به شرایط ناراحت‌کننده یا استرس‌زا است؛ اما زمانی که فرد نتواند آن را به‌درستی مدیریت کند، به یک مشکل تبدیل می‌شود. این مسئله در افرادی که به بیش فعالی مبتلا هستند، بیشتر دیده می‌شود. کنترل خشم در بیش فعالی به معنای یادگیری روش‌هایی برای آرام ماندن، مدیریت احساسات و واکنش‌های مناسب در موقعیت‌های مختلف است. اگر این مهارت‌ها آموزش داده نشوند، خشم‌های ناگهانی می‌تواند به روابط خانوادگی، دوستی‌ها و حتی شرایط تحصیلی یا شغلی آسیب برساند.
در این مقاله، به طور کامل بررسی می‌کنیم که چرا افراد دچار بیش فعالی بیشتر دچار خشم می‌شوند و چطور می‌توان این وضعیت را با روش‌های علمی و کاربردی کنترل کرد.
فهرست مطالب
منظور از تنظیم احساسات و کنترل خشم در بیش فعالی چیست؟
تنظیم احساسات یعنی فرد بتواند احساساتش را بشناسد، درک کند و واکنش مناسب نشان دهد. در افراد بیش فعال، این توانایی به دلیل ویژگی‌های مغزی و عصبی، به‌درستی عمل نمی‌کند.
وقتی کنترل خشم در بیش‌فعالی ضعیف باشد، فرد ممکن است در شرایط عادی هم واکنش شدید نشان دهد. مثلاً با یک انتقاد ساده، ناراحت شود یا با یک نه شنیدن عصبانی شود. این موضوع در کودکان بیش فعال بیشتر دیده می‌شود، چراکه آن‌ها هنوز مهارت‌های لازم برای مدیریت هیجانات را به‌خوبی نیاموخته‌اند.
هدف از کنترل خشم در این افراد، به‌ویژه کنترل خشم در کودکان بیش فعال، این است که یاد بگیرند چگونه احساسات خود را بدون آسیب به خود یا دیگران مدیریت کنند و واکنش‌های بهتری در موقعیت‌های مختلف نشان دهند. آموزش این مهارت‌ها می‌تواند کیفیت زندگی و روابط اجتماعی آن‌ها را به شکل قابل‌توجهی بهبود بخشد.
ناتوانی در کنترل خشم در بیش فعالی چه علائمی دارد؟
افرادی که در کنترل خشم دچار مشکل هستند، معمولاً رفتارهایی مانند موارد زیر را نشان می‌دهند:
- عصبانیت ناگهانی و شدید بدون دلیل مشخص
- داد زدن یا پرتاب اشیا به اطراف
- قهرکردن یا گوشه‌گیری طولانی‌مدت
- سرزنش دیگران به‌جای پذیرش اشتباهات خود
- احساس پشیمانی یا ناراحتی شدید بعد از عصبانیت
وقتی این رفتارها به طور مکرر و شدید تکرار شوند، نه‌تنها زندگی فرد بیش فعال بلکه زندگی اطرافیانش را نیز به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث مشکلات جدی در روابط خانوادگی، دوستانه و تحصیلی یا کاری شود. به همین دلیل، شناخت این نشانه‌ها و علائم اولین قدم مهم و حیاتی برای شروع فرایند درمان و کنترل خشم است تا بتوان از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
چند درصد از افراد مبتلا به ADHD در کنترل خشم مشکل دارند؟
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، بیش از نیمی از افراد مبتلا به ADHD در مدیریت احساسات خود دچار مشکل هستند. این افراد بیشتر از دیگران در معرض عصبانیت‌های ناگهانی قرار دارند.
پژوهش‌های علمی نشان داده‌اند که مشکلات رفتاری در ADHD به‌ویژه در بخش تنظیم احساسات، به مغز و سیستم عصبی مرتبط است.
در وبسایت معتبر healthline، به این موضوع اشاره شده است:
"Children and adults with ADHD often have trouble managing their emotions. This can make them more prone to irritability, frustration, and outbursts of anger." کودکان و بزرگسالان مبتلا به ADHD اغلب در مدیریت احساسات خود مشکل دارند. این مسئله آن‌ها را بیشتر در معرض تحریک‌پذیری، ناامیدی و طغیان‌های خشم قرار می‌دهد.
چگونه می‌توان با چالش کنترل خشم در بیش فعالی مقابله کرد؟
اولین قدم مهم در کنترل خشم در افراد مبتلا به بیش فعالی، این است که این مسئله را به‌عنوان بخشی از اختلال در نظر بگیریم و نه یک ضعف یا مشکل شخصیتی. باید بدانیم که این رفتارها عمدی نیستند و ناشی از نقص‌هایی در عملکرد مغز و سیستم عصبی هستند که کنترل احساسات و واکنش‌ها را سخت‌تر می‌کنند.
برای مدیریت بهتر این چالش، استفاده از ترکیبی از روش‌های درمانی، آموزشی و رفتاری ضروری است. این روش‌ها به افراد کمک می‌کنند تا یاد بگیرند چگونه احساساتشان را بهتر بشناسند، واکنش‌های خود را کنترل کنند و در موقعیت‌های مختلف رفتار مناسب‌تری داشته باشند. در ادامه، هفت روش مؤثر و علمی معرفی شده که می‌تواند به افراد بیش‌فعال کمک کند تا خشم خود را به شکل سالم‌تری مدیریت کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
۱. دارودرمانی
یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان بیش فعالی با دارو، استفاده از داروهای تجویز‌شده توسط روان‌پزشک است. این داروها می‌توانند با تأثیر بر فعالیت‌های مغزی، تمرکز را افزایش دهند و واکنش‌های ناگهانی را کاهش دهند.
داروهایی مانند ریتالین یا آدرال (با تجویز پزشک) به تنظیم رفتار و احساسات کمک می‌کنند. البته مصرف دارو به‌تنهایی کافی نیست اما می‌تواند زمینه مناسبی برای استفاده از سایر روش‌های درمانی فراهم کند.
۲. آموزش مهارت‌های خودتنظیمی
افراد مبتلا به بیش‌فعالی باید یاد بگیرند که احساسات خود را بشناسند و آن را به شکل مناسب بیان کنند. این آموزش‌ها معمولاً توسط روان‌شناس یا مربی رفتاری انجام می‌شود.
مهارت‌هایی مانند:
- تشخیص زودهنگام عصبانیت
- تمرین توقف و نفس عمیق
- استفاده از جملات درست برای ابراز احساسات
- زمان‌بندی مناسب برای گفتگو
این روش‌ها، به‌مرور باعث تقویت توانایی کنترل خشم می‌شوند.
۳. درمان شناختی رفتاری یا CBT
درمان شناختی رفتاری یکی از مؤثرترین روش‌های درمان مشکلات هیجانی در ADHD است. در این روش، فرد یاد می‌گیرد که افکار منفی یا تحریف‌شده‌ای که منجر به خشم می‌شود را شناسایی کند و به‌جای آن افکار واقع‌بینانه‌تری جایگزین کند.
برای مثال، وقتی فرد احساس می‌کند «همه با من بد هستند»، این فکر بررسی و اصلاح می‌شود به «شاید فقط یکی از افراد امروز رفتار خوبی نداشت، اما همه این‌طور نیستند.»
CBT می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش طغیان‌های عصبی و افزایش کنترل داشته باشد.
۴. بازی‌درمانی کودک‌محور
برای کودکان، استفاده از بازی‌درمانی یکی از روش‌های مؤثر در مدیریت بیش فعالی در کودکان و نوجوانان برای کنترل خشم است. در این نوع درمان، کودک از طریق بازی و فعالیت‌های هدایت‌شده، احساسات خود را بیان می‌کند و یاد می‌گیرد چگونه رفتارهایش را کنترل کند.
بازی‌درمانی می‌تواند شامل نقاشی، ساختن با خمیر، بازی‌های نقش‌آفرینی و موارد مشابه باشد. این روش به کودک کمک می‌کند در فضایی امن، بدون قضاوت، احساساتش را نشان دهد و با رفتار سالم آشنا شود.
۵. آموزش والدین
والدینی که فرزند مبتلا به ADHD دارند، باید آموزش ببینند که چگونه با رفتارهای فرزندشان برخورد کنند. برخورد نادرست می‌تواند باعث بدتر شدن شرایط شود.
در این آموزش‌ها، نکاتی مانند:
- چطور به کودک محدودیت بدهیم بدون تهدید
- چطور رفتارهای خوب را تشویق کنیم
- چطور با عصبانیت کودک برخورد آرام و مؤثر داشته باشیم
همه این موارد باعث می‌شود خانواده به یک محیط امن و قابل‌پیش‌بینی برای کودک تبدیل شود.
۶. مدیتیشن و ذهن‌آگاهی
ذهن‌آگاهی یعنی تمرکز روی لحظه حال، بدون قضاوت. این تکنیک به افراد مبتلا کمک می‌کند که قبل از واکنش، مکث کنند و تصمیم بهتری بگیرند.
تمرینات ذهن‌آگاهی شامل:
- تنفس عمیق و آرام
- اسکن بدن (بررسی احساسات فیزیکی)
- تمرکز روی صداهای اطراف یا تصویر ذهنی آرامش‌بخش
مطالعات نشان داده‌اند که تمرین مداوم مدیتیشن می‌تواند اضطراب، عصبانیت و بی‌قراری در افراد مبتلا به ADHD را کاهش دهد.
۷. ورزش
ورزش یکی از ساده‌ترین و مفیدترین روش‌ها برای مدیریت هیجانات در ADHD است. فعالیت بدنی باعث آزادشدن مواد شیمیایی در مغز مانند دوپامین و اندورفین می‌شود که به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند.
پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه‌سواری، شنا یا حتی بازی‌های گروهی برای کودکان، همه می‌توانند در کاهش خشم و بی‌قراری مؤثر باشند.
ورزش، انرژی اضافی بدن را تخلیه می‌کند و فرصت تمرین نظم، همکاری و کنترل را فراهم می‌کند.
کنترل خشم در بیش فعالی: کلید آرامش و روابط بهتر
کنترل خشم در بیش فعالی ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما با شناخت درست و روش‌های درمانی مناسب می‌توان آن را مدیریت کرد. خشم در افراد مبتلا به ADHD بخشی از اختلال است و سرزنش یا بی‌توجهی باعث حل مشکل نمی‌شود. به‌جای آن، نیاز به آموزش، صبر و حمایت خانواده وجود دارد.
استفاده از داروهای تجویز شده، بازی‌درمانی در کودکان و تکنیک‌های رفتاری به کنترل احساسات و واکنش‌های ناگهانی کمک می‌کند. حمایت محیطی و آگاهی اطرافیان هم نقش مهمی در موفقیت فرد دارد.
با تلاش و پیگیری این روش‌ها، افراد بیش‌فعال می‌توانند آرامش بیشتری داشته و روابط بهتری بسازند. اگر این مطلب برایتان مفید بود برای درمان بیش فعالی کنترل آن به کانون مهر رضوی مراجعه کنید.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
