RTMS در درمان افسردگی | 6 فایده کلیدی و روش های موثر

rTMS چیست؟

افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. در بسیاری از موارد، درمان‌های دارویی یا روان‌درمانی به تنهایی پاسخ کافی نمی‌دهند. در چنین شرایطی، استفاده از روش‌های نوین مانند تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای مکرر یا rTMS (repetitive Transcranial Magnetic Stimulation) می‌تواند راه‌گشا باشد. درمان rTMS روشی غیرتهاجمی و بدون نیاز به بیهوشی است که با استفاده از میدان‌های مغناطیسی ضعیف، فعالیت سلول‌های عصبی در نواحی خاصی از مغز را تعدیل می‌کند. در بیماران مبتلا به افسردگی، معمولاً نواحی از قشر پیش‌پیشانی (prefrontal cortex) دچار کاهش فعالیت عصبی هستند.

روش‌های انجام rTMS: گام‌به‌گام از ارزیابی تا جلسه درمانی

درمان با RTMS نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و انجام مراحل مشخص است تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

در نخستین مرحله، بیمار توسط روان‌پزشک یا متخصص مغز و اعصاب ارزیابی می‌شود. در این ارزیابی، شدت افسردگی، سابقه مصرف داروها و وضعیت سلامت عمومی بررسی می‌گردد. سپس محل دقیق تحریک مغناطیسی روی سر با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته تعیین می‌شود.

در مرحله بعد، درمان آغاز می‌شود. بیمار روی صندلی مخصوص می‌نشیند و دستگاه RTMS روی سر او قرار می‌گیرد. هر جلسه بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد و در طول آن، پالس‌های مغناطیسی با فرکانس خاصی ارسال می‌شوند. این پالس‌ها باعث فعال‌سازی نواحی غیرفعال مغز می‌گردند.

در طی جلسات، پزشک پیشرفت بیمار را بررسی کرده و در صورت نیاز، تنظیمات دستگاه را تغییر می‌دهد. هیچ‌گونه درد یا بی‌قراری جدی در طول درمان احساس نمی‌شود و فرد بلافاصله پس از جلسه می‌تواند به کارهای روزمره بازگردد.
روش‌های مدرن RTMS با دقت بالا طراحی شده‌اند تا بیشترین اثر را در کمترین زمان ممکن ایجاد کنند. این فرایند علمی و دقیق، یکی از دلایل موفقیت بالای RTMS در درمان افسردگی است که آن را از سایر درمان‌های مرسوم متمایز می‌سازد.

تعداد جلسات و پروتکل‌های مؤثر rTMS برای افسردگی

تعداد جلسات درمان با RTMS بسته به شدت افسردگی، پاسخ بدن بیمار و نوع دستگاه استفاده‌شده متفاوت است. در بیشتر موارد، دوره درمان شامل ۲۰ تا ۳۰ جلسه می‌باشد که طی چهار تا شش هفته انجام می‌شود. هر جلسه بین ۲۰ تا ۴۵ دقیقه به طول می‌انجامد و بدون نیاز به بستری انجام می‌گیرد. پروتکل‌های مختلفی برای RTMS در درمان افسردگی وجود دارد، اما رایج‌ترین آن، تحریک ناحیه پیش‌پیشانی چپ با فرکانس بالا است. در برخی موارد خاص، پزشک از تحریک دوطرفه مغز یا فرکانس پایین در نواحی دیگر استفاده می‌کند تا تعادل شیمیایی مغز را بهبود بخشد. بر اساس مطالعات بالینی، بیمارانی که دوره کامل جلسات را طی می‌کنند، بهبود قابل‌توجهی در خلق، انگیزه، و تمرکز نشان می‌دهند. برای ماندگاری اثر درمان، برخی بیماران جلسات نگهدارنده (Maintenance Sessions) را هر چند ماه یکبار تکرار می‌کنند.

عوارض جانبی rTMS و اقدامات قبل و بعد از درمان

یکی از نگرانی‌های بیماران هنگام انتخاب هر روش درمانی، احتمال بروز عوارض جانبی است. خوشبختانه، RTMS در درمان افسردگی یکی از ایمن‌ترین روش‌های موجود در روان‌پزشکی مدرن به شمار می‌رود. این روش غیرتهاجمی بوده و بر خلاف داروها، سیستم گوارشی یا هورمونی را درگیر نمی‌کند. در طول جلسات ممکن است بیمار احساس سوزن‌سوزن شدن خفیف در ناحیه سر یا پوست داشته باشد که کاملاً طبیعی و موقتی است. 

برخی افراد ممکن است پس از جلسات ابتدایی، دچار کمی خستگی یا سردرد خفیف شوند که معمولاً ظرف چند ساعت برطرف می‌گردد. قبل از شروع درمان، لازم است بیمار از مصرف داروهای خاصی که ممکن است با امواج مغناطیسی تداخل داشته باشند، خودداری کند و در صورت داشتن ایمپلنت فلزی، حتماً پزشک را مطلع سازد. پس از هر جلسه RTMS، توصیه می‌شود استراحت کوتاهی انجام شود و از فعالیت‌های استرس‌زا پرهیز گردد تا مغز فرصت تنظیم مجدد داشته باشد.