افسردگی در بهار + علائم و درمان
عوامل محیطی اطراف ما مانند تغییر فصل‌ها می‌توانند بر روحیات ما تاثیر بگذارند و اختلالات و بیماری‌هایی مانند افسردگی را به وجود آورند. تغییر فصل با ایجاد بی‌نظمی در زمان خواب و به هم زدن ریتم آن، بر روی سیستم عصبی نیز اثر می‌گذارد. حساسیت‌های فصلی یا افسردگی‌های فصلی در دسته این اختلالات می‌باشند و افراد در هر فصل سال ممکن است به آنها دچار شوند. افسردگی در بهار یکی از این اختلالات شایع است چرا که تغییرات رخ داده در این فصل بیشترین تاثیر را بر روی روح و روان افراد می‌گذارد. افسردگی در بهار اغلب از روزهای اول فصل شروع شده و تا اواخر فصل ادامه خواهد داشت. این نوع اختلال به جنسیت ارتباط ندارد و در هر دو جنس زن و مرد مشاهده میشود ولی در خانم‌ها بیشتر از آقایان دیده میشود و معمولا در بین سنین 18 الی 30 سالگی رخ می‌هد.
راه‌های درمانی متعددی نیز برای این مورد وجود دارد که بهترین آنها درمان نوروفیدبک است که در ادامه‌ی مقاله به روش انجام آن و میزان تاثیر این درمان خواهیم پرداخت. از علائم این نوع افسردگی نیز می‌توان به غمگینی، پرخوابی و پرخوری، افزایش وزن و … پرداخت که در ادامه توضیحات جامع‌تری راجع به آنها خواهیم داد.
فهرست مطالب
دلایل افسردگی در بهار
با وجود پژوهش‌ها و تحقیقات انجام شده، دانشمندان باز هم دلایل قانع کننده و قطعی برای پیدایش افسردگی فصلی و خصوصا افسردگی در بهار نیافته‌اند ولی احتمالاتی مبنی بر ارتباط این افسردگی‌ها با تغییرات هورمونی وجود دارد. برخی نیز معتقدند که تغییرات در میزان نور خورشید دریافتی در فصل‌های متفاوت نیز می‌تواند تاثیراتی بر خلق و خوی افراد داشته باشد. از همین رو تغییرات به وجود آمده در طول روز و شب در فصل بهار نیز از عوامل موثر بر بروز افسردگی در بهار می‌باشد. با اینکه هنوز به طور قطعی دلیل مشخصی برای بروز افسردگی فصلی و به خصوص افسردگی در بهار یافت نشده ولی برخی شواهد ارتباط این اختلال را با برخی از هورمون‌ها نشان می‌دهند. همین نامشخص بودن دلیل بروز در پروسه درمان نیز تاثیرگذار است و دارو درمانی برای برخی افراد جوابگو نیست. از این رو امروزه درمان افسردگی با نوروفیدبک در اولویت کار پزشکان می‌باشد.
در ادامه به توضیح بیشتری راجع به برخی دلایل بروز افسردگی در بهار می‌پردازیم :
افزایش سطح ملاتونین
ملاتونین نام یکی از هورمون‌هایی است که مغز در هنگام شب در پاسخ به تاریکی آنرا ترشح می‌کند و نقش موثری در خواب دارد. همچنین این هورمون در کمک به زمان بندی ریتم‌های شبانه روزی نیز نقش دارد و با افزایش سن مقدار تولید این هورمون در بدن کاهش پیدا می‌کند. در طی فصل‌های سرد سال که مدت زمان شب طولانی‌تر از روزهایشان است، میزان ترشح هورمون ملاتونین توسط مغز افزایش می‌یابد. از این رو وقتی فصل تغییر می‌کند و ریتم شبانه روزی عوض میشود، این مقدار هورمون اضافه در بدن افراد باعث بروز برخی علائم مانند خواب آلودگی، بی‌حوصلگی و یا حتی بدخلقی در افراد میشود. این اختلالات بیشتر در فصل بهار دیده می‌شوند و یکی از دلایل اصلی افسردگی در بهار تغییرات در همین هورمون است.
کاهش سطح سروتونین
هورمون سروتونین یکی از هورمون‌های حیاتی در بدن است که نقش مهمی در عملکرد سلول‌های مغز ایفا می‌کند. این هورمون به هورمون شادی معروف است و ارتباط مستقیمی با احساس غم، ناراحتی و در حالت کلی روحیه و خلقیات دارد. همچنین سروتونین به عنوان منتقل کننده پیام عصبی به مغز نیز نقش ایفا می‌کند. برخورد نور خورشید با چشم سبب انتقال پیام عصبی به مغز و آزاد شدن سرتونین در بافت‌های عصبی میشود. به همین دلیل در فصل‌هایی از سال که طول روزها کوتاه‌تر میشود و میزان تابش نور خورشید کاهش میابد، میزان سرتونین در بدن نیز دچار کاهش میشود و اختلالات روحی و خلقی در فرد بروز پیدا می‌کند که تا اواسط و حتی اواخر فصل بهار ادامه خواهد داشت.
علائم افسردگی در بهار
افسردگی در بهار نیز مانند برخی دیگر از انواع افسردگی‌ها یا برخی اختلالات روانی دارای مجموعه علائمی است که همه‌ی این علائم در تمامی افراد بروز پیدا نمی‌کند و به یک حالت نیست. حتی در برخی موارد به دلیل شباهت آنها با علائم دیگر اختلالات روانی، افسردگی در بهار با دیگر بیماری‌های روانی اشتباه گرفته میشود. علائمی که فرد مبتلا به افسردگی در بهار آنها را بروز می‌دهد عبارتند از :
کاهش سطح انرژی
اولین واکنشی که در افراد مبتلا به افسردگی در بهار دیده میشود کاهش سطح انرژی می‌باشد. احساس خستگی مداوم در طول روز، عدم توانایی در انجام کارها و کمبود انرژی از جمله عواملی هستند که انجام فعالیت‌های روزانه برای فرد را مختل می‌کنند.
اضطراب و بی‌قراری
وجود حس اضطراب و بی‌قراری به طور دائمی در اکثر افراد مبتلا به افسردگی‌های فصلی دیده میشود ولی فرد نمی‌تواند دلیلی برای آن بیابد. در اختلال افسردگی در بهار نیز افراد مبتلا حالت اضطراب و استرس را تجربه می‌کنند.
از دست دادن علاقه در انجام کارها
از دیگر علائمی که با افسردگی فصلی بروز پیدا می‌کند، از بین رفتن علاقه و میل به انجام کارها می‌باشد. این احساس باعث میشود فرد حتی در انجام کارهای روتین روزانه خود سستی ورزد و حتی شوق و علاقه‌ای به انجام کارهای جدید نداشته باشد.
اختلال در تمرکز
یکی از علت‌های کندی در کارها و سستی ورزیدن در انجام آنها این است که در افسردگی فصلی اختلال در تمرکز رخ می‌دهد. افراد مبتلا به افسردگی در بهار احساس می‌کنند تمرکز کافی بر روی فعالیت‌های خود ندارند و در انجام آنها اختلال ایجاد میشود.
تغییر اشتها
کاهش یا افزایش اشتها یکی دیگر از علائم افسردگی در بهار است که در افراد بروز پیدا می‌کند. اینکه فرد دچار افزایش اشتها بشود یا کاهش اشتها به مکانیسم بدن او ربط دارد و در همه‌ی افراد یکی نیست.
اختلال در خواب
همانطور که گفتیم با تغییر فصل و تغییرات رخ داده در میزان ترشح هورمون ملاتونین که هورمونی موثر در تنظیم ریتم شبانه روزی و تنظیم خواب فرد است، افراد دچار اختلال در خواب می‌شوند. این اختلال نیز یکی از علائم رایج افسردگی در بهار است و به طور مستقیم با برخی دیگر از علائم نیز ارتباط دارد. برای مثال داشتن احساس کلافگی و خستگی و کسل بودن تا حدود زیادی با این مورد ارتباط دارد.
درمان افسردگی در بهار با نوروفیدبک
نوروفیدبک یک نوع روش درمانی است که در آن فرد یاد می‌گیرد که چگونه الگوهای فعالیتی مغز خود را کنترل کند. برای انجام این روش درمانی الکترودهایی را بر روی سر فرد قرار می‌دهند تا فعالیت الکتریکی مغز او را ثبت کنند. سپس این فعالیت‌های ثبت شده به شکل فایل‌های تصویری یا صوتی در اختیار فرد قرار داده می‌شوند تا بتواند الگوهای مغزی خود را مشاهده کند یا بشنود. در درمان افسردگی در بهار با بیوفیدبک فرد یاد می‌گیرد که چگونه الگوهای فعالیت مغز خود را تغییر دهد و علائم افسردگی خود را کاهش دهد.
دو نوع روش نوروفیدبکی برای درمان افسردگی در بهار وجود دارد که عبارتند از :
تی دی سی ای
روش درمانی است که در آن تحریم الکتریکی مغز صورت می‌گیرد و به این ترتیب اختلالات درمان می‌شوند. برای انجام آن الکترودهایی را بر روی سر فرد می‌گذارند و سپس توسط آنها جریان‌های الکتریکی خفیفی به مغز وارد میشود. این جریان‌های الکتریکی کمک شایانی در بهبود عملکرد مغز و کاهش علائم ناشی از افسردگی می‌کند.
لورتا : این روش نوع پیشرفته‌ی نوروفیدبک است که در آن از امواج الکترومغناطیسی استفاده میشود و این امکان را به پزشک می‌دهد تا فعالیت مغز را با وضوح بیشتری بررسی کنند.
تاثیرات بهار در خلق و خو
با اینکه فصل بهار به عنوان فصلی پرنشاط و پرانرژی شناخته میشود ولی اکثر افراد در این فصل حس کسل بودن و خستگی می‌کنند. این حس تا حدودی طبیعی است چون با تغییر فصل، در بدن افراد تغییرات هورمونی رخ می‌دهد که کل بدن را درگیر می‌کند. اگر این حس بی‌حوصلگی و نداشتن انگیزه برای انجام کارها بیش از اندازه در فرد حس شود و خلق و خوی او را زیاد تحت تاثیر قرار دهد، نشانه افسردگی در بهار است. البته در مواردی نادر دیده شده که برخی افراد دچار افزایش انرژی می‌شوند که روانشناسان و روانپزشکان این حالت را یک تنش روحی تلقی می‌کنند و در واقع می‌تواند زنگ خطری برای تشدید افسردگی باشد. از طرفی چون تغییر فصل بر روی هورمون‌های بدن نیز تاثیر می‌گذارد، ممکن است با افزایش یا کاهش برخی هورمون‌ها هم از لحاظ روحی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. هم اینکه با اختلال در مکانیسم جسمانی او برخی اختلالات ایجاد کند که باز در آخر سبب بر هم خوردن حالت روحی فرد میشود.
چگونه از ابتلا به افسردگی بهاری جلوگیری کنیم؟
افسردگی بهاری، اگرچه کمتر شناخته شده است، اما می‌تواند بر بسیاری از افراد تأثیر بگذارد. خوشبختانه، با رعایت برخی نکات می‌توان از آن پیشگیری کرد یا شدت آن را کاهش داد. در ادامه به چند راهکار مفید برای مقابله با افسردگی بهاری اشاره می‌کنیم:
در معرض نور خورشید قرار بگیرید
• صبح‌ها بیرون بروید
• از نور درمانی استفاده کنید
• فعالیت‌های بیرون از خانه را برنامه‌ریزی کنید
یک رژیم غذایی سالم داشته باشید
• غذاهای غنی از ویتامین D مصرف کنید
• میوه‌ها و سبزیجات فراوان بخورید
• آب کافی بنوشید
ورزش کنید
• فعالیت بدنی منظم داشته باشید
• ورزش‌هایی را انتخاب کنید که لذت می‌برید
خواب کافی داشته باشید
• یک برنامه خواب منظم داشته باشید
• محیط خواب خود را آرام و تاریک کنید
روابط اجتماعی خود را تقویت کنید
• با دوستان و خانواده وقت بگذرانید
• در فعالیت‌های گروهی شرکت کنید
تکنیک‌های آرام‌سازی را بیاموزید
• یوگا، مدیتیشن یا تنفس عمیق
• نوشتن روزانه
به دنبال کمک حرفه‌ای باشید
اگر علائم افسردگی شما شدید است و با روش‌های خود درمانی بهبود نمی‌یابید، حتما به یک متخصص روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید.
جمع بندی
همانطور که گفتیم به طور کلی تغییرات فصلی به دلیل اختلال در ریتم ترشح هورمون‌ها در بدن و همچنین اختلال در مکانیسم بدن باعث بروز اختلالاتی مانند افسردگی فصلی می‌شوند. در بین این اختلالات نیز افسردگی در بهار از جمله شایع‌ترین افسردگی‌ها است که با علائمی مانند خواب آلودگی، احساس خستگی زیاد، بی‌حوصلگی و … همراه است.
این نوع افسردگی‌ها توسط پزشک و یا روانپزشک شناسایی می‌شوند و بیمار وارد پروسه درمان میشود. نوروفیدبک از رایج‌ترین روش‌ها برای درمان افسردگی در بهار می‌باشد. این نوع درمان با دارا بودن بازدهی درمانی بالا و کمترین عوارض جزء روش‌های درمانی مطرح برای درمان افسردگی در بهار است. امروزه در بسیاری از کلینیک‌های روانپزشکی نیز برای درمان اختلالات روانی و افسردگی از این روش درمان استفاده میشود.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
