بیوفیدبک (Biofeedback)

کاربرد بیوفیدبک

بعضی شرایط و بیماری‌ها باعث می‌شوند فرایندهای داخلی مثل فشارخون، الگوی تنفسی، انقباض عضلات و … دچار تغییر شوند. بیوفیدبک تراپی به بیماران کمک می‌کند تا با تمرین آرامش و تمرکز، این علائم نامنظم به حالت نرمال برگردند. این تکنولوژی جدید کاربردهای بسیار زیادی دارد که در ادامه به توضیح هرکدام از آن‌ها خواهیم پرداخت.

1- درمان سردرد میگرنی با بیوفیدبک 

میگرن یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمنی است که علاوه بر سردردهای بسیار شدید می‌تواند باعث تاری دید، حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا شود. روش‌های درمانی زیادی برای مقابله با میگرن وجود دارد که پرکاربردترین آن‌ها، مصرف داروهای مسکن است.

با این حال مصرف دارو می‌تواند عوارض جانبی منفی هم به همراه داشته باشد. علاوه بر آن، بیماران مبتلا به آسم، فشارخون بالا و بیماری‌های قلبی عروقی نمی‌توانند از این داروها استفاده کنند. از همین رو دانشمندان به دنبال یک روش جدید و کم خطرتر برای درمان چنین بیماری‌هایی هستند.

درست است که اثربخشی بازخوراند زیستی در افراد مختلف متفاوت است اما طی مطالعات انجام شده، ثابت شده است که بیوفیدبک تراپی توانسته باعث کاهش دفعات و شدت علائم سردردهای میگرنی شود. بیماران مبتلا به میگرن در همان چند جلسه‌ی اول درمان، متوجه کاهش سردردها می‌شوند و داروهای مسکن را کنار می‌گذارند. در طولانی مدت هم به طور کامل از بین می‌رود.

2- درمان اختلالات روانی با بیوفیدبک

بسیاری از فوبیاها، استرس و اضطراب، اختلال بیش فعالی، افسردگی، اوتیسم، اختلالات خواب و وسواس با بازخوراند زیستی قابل درمان هستند. همانطور که می‌دانید، شرایطی مثل ترس و اضطراب باعث می‌شود، برخی فرایندهای طبیعی بدن مثل ضربان قلب، فشارخون، تعریق و … نامنظم شوند.

این واکنش‌ها به صورت فیدبک روی مانیتور نشان داده می‌شوند و طی آموزش‌هایی که به شما داده می‌شود، یاد می‌گیرید که چطور این عکس العمل‌ها را کنترل کرده و وضعیت بدنتان را به حالت طبیعی برگردانید.

4-عملکرد آکادمیک

بیوفیدبک تراپی یکی از روش‌های تاثیرگذار در افزایش تمرکز و یادگیری دانش آموزان و دانشجویان است که امروزه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این کار، حافظه، خلاقیت، استعدادها و توانمندی‌های ذهنی و شناختی با استفاده از تحریک الکتریکی مغز افزایش پیدا می‌کند.

5-درمان اعتیاد با بیوفیدبک

همانطور که می‌دانید درمان اعتیاد یکی از چالش‌های جدی حوزه بهداشت و سلامت فردی است. از همین رو پزشکان همواره به دنبال راه حل‌هایی هستند که در آن، افراد متقاضی تمایل بیشتری برای درمان اعتیاد خود داشته باشند. افرادی که از اعتیاد به مواد مخدر و الکل، رفتارهای جنسی، بازی‌های کامپیوتری، قمار و بسیاری از رفتارهای اعتیادآور دیگر رنج می‌برند، می‌توانند تاثیر شگفت انگیز این روش درمانی جدید را در همان چند جلسه‌ی اول متوجه شوند.

6- درمان بی اختیاری ادرار با بیوفیدبک

آموزش‌ها و تمریناتی که در جلسات بیوفیدبک تراپی به بیماران ارائه می‌شود، به آن‌ها کمک می‌کند تا با کنترل و تقویت عضلات ماهیچه‌های لگن که در کنترل مثانه نقش موثری دارند، بی اختیاری خود را درمان کنند.

بازخوراند زیستی که در این مورد به کار می‌رود، از نوع الکترومیوگرافی یا همان بیوفیدبک عضلات است. همچنین تقویت عضلات کف لگن به شما کمک خواهد کرد تا پر شدن رکتوم از مدفوع را احساس کنید و دیگر از مشکل بی اختیاری مدفوع رنج نبرید.

7-در مان بیماری رینود با بیوفیدبک

بیماری رینود بیماری است که در آن برخی از نواحی بدن در واکنش به هوای سرد یا استرس، بی حس و سرد می‌شود. علت این بیماری این است که شریان‌هایی که مسئول خونرسانی به این نواحی هستند، باریک‌تر می‌شوند و درنتیجه میزان خونرسانی به این نقاط محدود می‌شود.

مطالعاتی که درباره بیوفیدبک حرارتی انجام شده است نشان می‌دهد که 80 الی 90 درصد افرادی که از این بیماری رنج می‌برند، پس از چند جلسه درمان، با کاهش علائم و بهبود خونرسانی مواجه شده‌اند.

8-دندان قروچه شبانه

به هم فشردن و ساییدن دندان‌ها و فک در طول خواب یکی از مشکلات رایجی است که اکثرا در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. دندان قروچه می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد اما مهم‌ترین عامل آن، اضطراب و استرس است. مراجعه به روانشناس و مصرف برخی داروها می‌تواند از وقوع این اتفاق تا حد زیادی جلوگیری کند. اما همانطور که می‌دانید دارودرمانی عوارض جانبی منفی دارد که می‌تواند تا آخر عمر سلامت فرد را درگیر کند. از همین رو درمان‌های جدید نظیر بیوفیدبک تراپی، یکی از راه‌هایی است که می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش دندان قروچه و همچنین کاهش سردرد و ناراحتی عضلات فک داشته باشد.

9-کمر درد

بیشتر مردم به خاطر سبک زندگی غلط، از کمر درد رنج می‌برند و برای تسکین درد به مصرف بی رویه داروهای مسکن می‌پردازند. اما نکته اینجاست که مصرف دارو نمی‌تواند به عنوان یک درمان قطعی باشد و فقط می‌تواند برای مدت محدودی، درد شما را تسکین دهد. در بازخوراند زیستی، با یکسری تمرینات و همچنین کنترل خود فرد بر روی ماهیچه‌هایش، فشار عضلانی که به خاطر انقباض ماهیچه‌های کمر ایجاد شده بود، برداشته می‌شود و همین باعث می‌شود که فرد بتواند بدون هیچ مشکل و دردی به کارهای روزمره خود بپردازد.

10-درمان آسم بابیوفیدبک

در بیوفیدبک تنفسی، الگوی نفس کشیدن فرد در مانیتور نشان داده می‌شود. حال اگر کسی به مشکلات تنفسی نظیر آسم دچار شده باشد، می‌تواند نفس‌های غیرطبیعی خود را با استفاده از فیدبک‌های نمایش داده شده در مانیتور تشخیص دهد. تمریناتی که در رابطه با تقویت و کنترل عضلات دیافراگم و شکم و همچنین نفس‌های عمیق و منظم به فرد ارائه می‌شود، می‌تواند در کاهش علائم آسم کمک شایانی داشته باشد.

مواردی که اشاره شد از رایج‌ترین کاربردهای بازخوراند زیستی است. علاوه بر این موارد، بهبود عملکرد در ورزش، افزایش سرعت عکس العمل، بهبود بیماری‌های روانی مثل تیک‌های عصبی و مشکل تعادل و صرع و زنگ زدن گوش، درمان یبوست‌های مزمن، کاهش احتمال سکته، بهبود اسپاسم‌های عضلانی، درمان سندروم روده تحریک پذیر، بهبود بیماری انسداد مزمن ریه، درمان دریازدگی، درمان بی اشتهایی عصبی، درمان فشار خون بالا و …. از دیگر کاربردهای بیوفیدبک تراپی است.

چند وقت یکبار باید درمان را انجام دهیم ؟

بازخورد زیستی به عنوان روشی برای بهبود عملکرد و رفع مشکلات بدنی در نظر گرفته می‌شود. در این روش، فرد به صورت فعال در جلسات شرکت می‌کند و تمرینات مشخصی را انجام می‌دهد.. برای دستیابی به نتایج مطلوب، شرکت فعال در جلسات و تمرینات ضروری است.

تعداد جلسات مورد نیاز برای این روش متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. اولین عامل شرایط موجود است که فرد سعی در مدیریت آنها دارد. مثلاً، اگر شخصی به دنبال کاهش درد یا بهبود عملکرد بدنی است، تعداد جلسات ممکن است متفاوت باشد.

شدت علائم نیز از عوامل تعیین کننده تعداد جلسات است. مثلاً، اگر شدت علائم بیماری بالا باشد، احتمالاً بیشترین تعداد جلسات لازم بیشتر خواهد بود.

همچنین، پاسخ بدن به درمان و تمرینات نیز تعیین‌کننده است. افراد ممکن است به طور مختلفی به تمرینات و درمان‌ها پاسخ دهند، بنابراین تعداد جلسات برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد.

موارد و مسائلی که بین جلسات تمرینات مرور و بررسی می‌شوند نیز می‌توانند تعداد جلسات را تغییر دهند. به عنوان مثال، اگر در جلسات قبلی به مشکلی خاص برخورد شده باشد، ممکن است نیاز به جلسات بیشتری باشد تا این مشکل رفع شود.

جمع بندی

باتوجه به توضیحاتی که داده شد، متوجه شدید که بیوفیدبک تراپی یک درمان نوین برای کاهش علائم و یا حتی از بین بردن بعضی از بیماری‌ها و اختلالات شایعی است که مردم از آن رنج می‌برند. به طور کلی سعی شد در این مقاله به توضیح کلی بازخوراند زیستی و انواع روش‌های آن اشاره شود تا شما عزیزان بتوانید با مراجعه به بهترین کلینیک روانشناسی مشهد و یا تمریناتی که در خانه قابل انجام هستند، با توجه به مشکلتان، تحت درمان قرار بگیرید.