نوروفیدبک

یکی از روش‌های درمانی جدید که در زمینه مطالعات روانشناختی و علوم اعصاب جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده درمان نوروفیدبک است. این پروتکل درمانی با استفاده از شیوه‌های غیرتهاجمی به افراد کمک می‌کند تا عملکرد مغزشان را دهند. در واقع این اتفاق نوعی شرطی سازی است و فرد با ایجاد تغییر در فعالیت الکتریکی مغز خود می‌‌تواند توانایی‌های ذهنی خود را افزایش داده و به نوعی به بازسازی مغز کمک کند. به همین دلیل است که Neuro feedback در درمان بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات عصبی کاربرد دارد و حتی در مواردی برای افراد سالم هم به کار برده می‌شود. برای انجام این روش درمانی می‌توانید به کلینیک تخصصی مهر رضوی مراجعه کنید.

یکی از جدیدترین و محبوبترین روش های درمان اختلالات روانپزشکی، نوروفیدبک است. در حال حاضر این روش تنها در محیط های مجزا و تحت نظر پزشکان علوم اعصاب مجرب و باسابقه انجام می گیرد. در این روش پیش از هرچیزی از فرد مراجعه کننده یک نوار مغز با روش ClinicalQ یا QEEG می‌گیرند یا به عبارت دیگر یک نقشه رنگی مغز تهیه می کنند،

به عبارتی تمام ارزیابی های بالینی را انجام می‌دهند تا به این ترتیب مشخص شود که کدام نواحی مغز از طریق کمکاری یا پرکاری برای فرد مشکل ایجاد کرده اند. پس از اتمام ارزیابی نقاطی از مغز که احتیاج به تقویت دارند بطور کامل مشخص می شوند. همچنین برای درمان و بهبود آنها تعدادی الکترود بر روی پوست سر قرار می دهند. در ادامه به بررسی کامل و دقیق این روش درمانی میپردازیم و عوارض جانبی آن را توضیح می دهیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.

درمان نوروفیدبک چیست؟

روش درمانی نوروفیدبک که با نام الکتروانسفالوگرافی هم شناخته می‌شود نوعی روش درمان بیوفیدبک یا بازخورد عصبی است که از طریق اندازه‌گیری و کنترل امواج مغزی به اصلاح کارکرد و فعالیت مغز کمک می‌کند. این روش درمانی همراه با آموزش است و در این فرآیند با بهره‌مندی از شرطی سازی عاملی فرد می‌آموزد چگونه به صورت آگاهانه امواج مغزی خود را در شرایط مختلف کنترل کرده و بازخورد مناسبی نسبت به شرایط داشته باشند.

امواج مغزی در حالت عادی قابل مشاهده نیستند و زمانی که بدن ما نسبت به اتفاقی واکنش غیرارادی نشان می‌دهد نمی‌توانیم امواج مغزی ناشی از آن واکنش را ببینیم. اما با کمک دستگاهی که به یک صفحه نمایشگر متصل است بازخوردها به صورت صوتی، تصویری و یا ترکیبی از آن‌ها نمایش داده می‌شوند و فرد با کمک درمانگر می‌تواند حالت امواج مغزی خود را تشخیص داده و فعالیت مغز خود را براساس آن بهبود ببخشد. درمان نوروفیدبک در مراکز تخصصی و دپارتمان مغز و اعصاب مجهز به دستگاه‌های EEG انجام می‌شود.

چگونگی اثرگذاری نوروفیدبک در مغز

ساختار مغز به صورت ترکیبات شیمیایی و الکتریکی است و میلیاردها نورون (سلول عصبی) آن را تشکیل داده‌اند. این نورون‌ها اطلاعات مربوط به فعالیت‌های عصبی را در خود دارند و فعال شدن آن‌ها سبب ایجاد پالس الکتریکی می‌شود. واکنش به اتفاقات و کنترل آن‌ها برعهده نورون‌ها است. وجود اختلال در قسمت‌های مختلف مغز باعث کاهش یا افزایش میزان نورون‌ها در آن بخش می‌شود.

این وضعیت با کمک نقشه مغزی و درمان نوروفیدبک قابل بهبود است. در این روش الگوهای امواج مغزی که توسط خود فرد قابل شناخت و تغییر نیستند توسط الکترودها در دستگاه ثبت شده و از طریق دامنه و فرکانس‌های متفاوت می‌توان آن‌ها را تشخیص داد. دامنه مربوط به قدرت امواج است و فرکانس سرعت نوسان امواج را نشان می‌دهد.

در نوروفیدبک سیگنال های غیرنرمال که شما را دچار دردسر کرده اند (مثال ممکن است بدکار کردن این سیگنال ها شمار را دچار بیش فعالی، میگرن، اختاللت یادگیری، افسردگی، اضطراب و….. نماید) به سمت نرمال سوق می دهند. هرچه سیگنال ها به سمت نرمال سوق پیدا کنند به همان نسبت بهبودی در سیگنال ها دیده می شود. به طبع بهبودی در سیگنال ها علائم واحد تحقیق و توسعه مرتبط با سیگنال مد نظر مثال بیش فعالی نیز بهبود می یابد.

نحوه عملکرد امواج در روش درمانی نوروفیدبک

در روش درمانی نوروفیدبک نحوه عملکرد امواج یا سیگنال های مغزی با کمک یکسری تصاویر و یا اصوات به مغز جهت تظیم مجدد آن ها به حالت نرمال فیدبک یا بازخورد داده می شوند. به عبارتی می دانید که مغز یک عضو بسیار حیرت انگیز است. این عضو طی پروسه درمان حرکت تصویر را با موقعیت امواج مغزی خود هماهنگ می‌کند.

در بسیاری از موارد این امر بصورت مکرر انجام می‌گیرد تا به این ترتیب سیگنال در موقعیت نرمال قرار گیرد، درنهایت فعالیت مرتبط با آن بهبود بخشیده شود. حال این نکته را در نظر داشته باشید که درمان به روش نوروفیدبک بر همین امر استوار است. در حال حاضر از این روش جهت بهبود اختالالت مختلف و بسیاری ازجمله افسردگی، اضطراب، بیش فعالی و… استفاده می شود.

خوب است بدانید که درمان به کمک این روش بر پایه یادگیری استوار است و سرعت یادگیری در هر فرد منحصربه فرد است. اما بصورت کلی میتوان گفت که تعداد جلسات آن بین 60_20 جلسه یا حتی بیشتر است.

الکتروانسفالوگرافی در روش درمانی نوروفیدبک

الکتروانسفالوگرافی نوعی روش درمانی و آموزشی است که به انعطاف‌پذیری مغز و هماهنگ شدن آن با شرایط مختلف کمک می‌کند. امواج بکار رفته در این روش در 5 گروه دلتا، تتا، آلفا، بتا و گاما دسته‌بندی می‌شوند. هر یک از این امواج در حالت‌های مختلفی قابل مشاهده هستند.

به عنوان مثال امواج دلتا در زمان خواب، امواج تتا در حالت بیدار اما خواب آلود، امواج آلفا در زمان آرامش و استراحت، امواج بتا در هوشیاری و بیداری شکل می‌گیرند و امواج گاما مربوط به حالتی است که فرد سعی در حل یک موضوع دارد و یا فعالیت سنگین انجام می‌دهد.

زمانی که فرد الگوهای مغزی خود را به شکل تصویر، صدا و یا هردوی این‌ها روی مانیتور دریافت می‌کند کم کم آن‌ها را شناخته و می‌آموزد بدون ایجاد اختلال در امواج مغزی در شرایط مختلف مناسب‌ترین واکنش را نشان دهد.به این صورت درمان نوروفیدبک کمک می‌کند تا فعالیت مغز به حالت نرمال بازگشته و با افزایش توانایی خود عملکرد مطلوبی داشته باشد.

درمان نوروفیدبک در چه مواردی کاربرد دارد؟

تعداد زیادی از بیماری‌ها و اختلالات عملکردی مربوط به مغز و اعصاب با روش الکتروانسفالوگرافی به راحتی قابل درمان هستند که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-اختلال کم توجهی/ بیش فعالی

این اختلالات معمولا به دلیل عملکرد نادرست در لوب پیشانی راست اتفاق می‌افتند. بیش فعالی بیشتر کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند اما کم توجهی ممکن است در افراد بزرگسال نیز دیده شود. امواج مغزی تتا در افراد مبتلا به هریک از این اختلالات به صورت کند بوده و فعالیت امواج بتا کمتر است. در درمان به روش نوروفیدبک فعالیت امواج تتا کاهش و فعالیت بتا افزایش می‌یابد. نتایج این روش برخلاف مصرف دارو بعد از مدتی قابل بازگشت نیست.

2-نوروفیدبک و اوتیسم

این اختلال به صورت عصبی رشدی است که در کودکی بروز کرده و تا سنین بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. فعالیت مغزی افراد مبتلا به اوتیسم در امواج دلتا و تتا زیاد است که در روش بازخورد عصبی این فعالیت غیرطبیعی را مهار کرده و موج بتا افزایش داده می‌شود. بعد از انجام تمرینات تمام رفتارهای غیرعادی فرد از بین می‌روند.

3-اختلال اضطراب

جزو رایج‌ترین اختلالات روانشناختی و روانپزشکی است که بیشتر افراد درگیر آن هستند و متاسفانه عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولا مغز افراد مضطرب عملکرد متفاوتی نسبت به افراد سالم دارد و هر چیز کوچکی را به عنوان خطر تلقی می‌کند. این حالت ممکن است بعد از یک اتفاق ناگوار هم ایجاد شود. در درمان نوروفیدبک برای استرس میزان امواج آلفا و تتا افزایش داده شده و عملکرد مغز به حالت عادی بازگردانده می‌شود.

4-مشکلات مربوط به حافظه

یکی از اختلالات مربوط به حافظه فراموشی و عدم تمرکز است. اگر علائم این وضعیت نادیده گرفته شود در سنین پیری تشدید شده و باعث ایجاد ناهنجاری‌های شناختی می‌شود. اما روش درمانی الکتروانسفالوگرافی با ایجاد تغییر در میزان فعالیت امواج مغزی و آموزش نحوه کنترل صحیح آن‌ها در داشتن حافظه فعال و توجه و تمرکز بهتر کمک می‌کند. این روش در بهبود حافظه کوتاه مدت و بلند مدت نیز تاثیرگذار است. همچنین روش درمانی تحریک الکتریکی مغز نیز می تواند روش درمانی مناسبی باشد.

5-افسردگی

زمانی که عملکرد نیمکره چپ مغز و فعالیت امواج آن دچار اختلال شود به اصطلاح فرد دچار افسردگی می‌شود. معمولا افراد مبتلا زمانی که دارو مصرف می‌کنند علائم افسردگی را ندارند اما به محض قطع مصرف دارو دوباره به همان وضعیت قبلی برمی‌گردند. اما تاثیر درمان نوروفیدبک در افسردگی بسیار متفاوت و غیرقابل برگشت است. به دلیل اینکه امواج مغزی را اصلاح کرده و به اصطلاح بیماری را از ریشه درمان می‌کند.

6-وسواس

یکی دیگر از کاربردهای مهم نوروفیدبک کمک به درمان وسواس است. این اختلال در دو نوع فکری و عملی بروز می‌کند و با روش بازخورد عصبی قابل درمان است. در این روش الگوها و افکار غیرقابل کنترل شناسایی شده و تغییر می‌یابند. با این کار ارتباط بین بخش‌های مختلف مغز اصلاح شده و افکار آزاردهنده به سراغ فرد نمی‌آیند.

7-بهبود کیفیت خواب

یکی از اختلالاتی که افراد زیادی را درگیر کرده بی‌خوابی است. در برخی موارد نیز افراد بیش از حد معمول می‌خوابند که این هم نوعی اختلال است. درمان نوروفیدبک در بهبود و تغییر الگوی خواب به این افراد کمک می‌کند و بعد از چند جلسه کیفیت خواب این افراد افزایش می‌یابد.

8-بهبود اختلالات یادگیری

اختلالات مربوط به یادگیری معمولا در سنین کم و کودکی بروز می‌کند. معمولا کودکان مبتلا به این اختلال نمی‌توانند کلمات را درست بخوانند و بنویسند. حتی حل مسائل ریاضی برای این افراد مشکل است و از درک آن عاجزند. با درمان نوروفیدبک این دسته از اختلالات به راحتی قابل درمان هستند و به دنبال افزایش فعالیت امواج مغزی آلفا توانایی‌های شناختی فرد و روند یادگیری او بهبود می‌یابد.

9-درمان اختلال اسکیزوفرنی

این بیماری روانی هم برای خود فرد و هم اطرافیان او غیرقابل تحمل است. چون معمولا همراه با توهم شنیداری، دیداری است و فرد مبتلا واقعیت را طور دیگری تصور می‌کند. روش درمانی الکتروانسفالوگرافی تاثیر بسیار زیادی در کاهش علائم و بهبود این بیماری دارد و از طریق آموزش‌ها به فرد کمک می‌کند فعالیت امواج مغزی خود را در فرکانس‌های متفاوت تنظیم و کنترل کند.

10-درمان بیماری صرع

بیماری صرع باعث بروز تشنج، کاهش هشیاری و انقباض عضلات بدن می‌شود که معمولا علت اصلی آن تغییر فعالیت الکتریکی مغز است. درمان نوروفیدبک برای این افراد به عنوان مناسب‌ترین روش درمانی توصیه می‌شود. چون تاثیر بسیار خوبی در کاهش تشنج‌ها دارد و طبق پژوهش‌ها تا 70 درصد آن را کاهش می‌دهد. البته که ناگفته نماند متخصص مغز و اعصاب باید تجویز نماید که بیمار می تواند از درمان های تکنولوژیک مثل نوروفیدبک استفاده کند یا نه؟!

11-میگرن و دردهای مزمن

ایجاد تغییر در بخش زیرقشری مغز سبب بروز سردردهای میگرنی می‌شود. زمانی که فرد دچار حمله میگرن شود درد به قدری شدید است که مانع از فعالیت روزمره شده و تا ساعت‌ها ادامه پیدا می‌کند. طبق تحقیقات درمان نوروفیدبک در کاهش شدت حملات میگرنی موثر واقع شده و حتی دفعات بروز آن را کاهش می‌دهد. این روش درمانی به افراد می‌آموزد امواج مغزی خود را به طرز صحیحی کنترل کنند. بازخورد عصبی در کاهش دردهای مزمن نیز تاثیر چشمگیری دارد و با تغییر در الگوی امواج مغزی درد در نواحی مختلف بدن را مهار می‌کند.

12- افزایش عملکرد شناختی

تمام توانایی‌ها و مهارت‌هایی که مغز آن‌ها را پردازش می کند. و توسط فرد انجام داده می‌شوند، همان عملکرد شناختی مغز است. این عملکرد با حافظه، توجه، تمرکز و تفکر رابطه مستقیمی دارد و هرگونه اختلال در آن باعث بروز مشکلاتی در هر یک از این موارد می‌شود. درمان نوروفیدبک با آموزش‌های مخصوصی که براساس نقشه مغزی مختص هر فرد طراحی شده ظرفیت مغز را در جهت سازگاری با شرایط مختلف افزایش داده و سرعت پردازش شناختی و اجرایی مغز را بهبود می‌بخشد.

13-کمک به درمان اعتیاد

اعتیاد نوعی اختلال عصبی است که در اثر مصرف مواد مخدر، الکل و انجام کاری مشخص ایجاد می‌شود. درواقع عادت کردن بیمارگونه به هر چیزی نوعی اعتیاد است و با روش نوروفیدبک می‌توان فعالیت امواج مغزی تقویت کننده آن را تغییر داد. پس از آن مسیر عصبی جدیدی ایجاد می شود. فرد تمایلی به موارد اعتیادآور نخواهد داشت.

14-رفع مشکلات ناشی از آسیب‌های مغزی

وارد شدن ضربه به مغز و تغییراتی در عملکرد آن ممکن است باعث برخی آسیب‌ها شوند. درصورت خفیف بودن می‌توان از طریق تصویربرداری MRI آن را تشخیص داده و درمان کرد. اما اگر آسیب‌ها شدید و عملکردی باشد لازم است نقشه مغزی تهیه شده و براساس آن درمان نوروفیدبک انجام شود. حتی این روش در کاهش علائم ناشی از سکته مغزی نیز موثر است.
روش درمانی الکتروانسفالوگرافی یک روش کاربردی و موثر است که علاوه بر موارد گفته شده در رفع مشکلاتی همچون پرخاشگری، تیک‌های عصبی، تنش عصبی یا پانیک، بیماری پارکینسون و اختلال دوقطبی تاثیر بسیار زیادی دارد. در مواردی که افراد تمایلی به مصرف دارو ندارند و یا دارو درمانی موثر واقع نمی‌شود بهترین راه درمان با روش بازخورد عصبی است.

مزایای نوروفیدبک

ازخورد عصبی Neuro feedback در مقایسه با روش‌های دارویی و تهاجمی فواید زیادی دارد که از مهمترین آن‌ها می‌توان به ماندگاری طولانی مدت و اثربخشی فوق‌العاده آن اشاره کرد. درمان نوروفیدبک عارضه جدی ندارد و جزو روش‌های کم خطر شناخته می‌شود. با این روش امکان درمان چند مشکل و اختلال عصبی به طور همزمان وجود دارد و زمانی که فرد تحت درمان قرار می‌گیرد نیاز به مصرف دارو ندارد و حتی می‌تواند مصرف داروهای قبلی را قطع کند. الکتروانسفالوگرافی یک شیوه آموزشی است که حداکثر 4 ماه طول می‌کشد و بعد از آن مغز در طبیعی‌ترین حالت به فعالیت خود ادامه می‌دهد. هزینه درمان با روش نوروفیدبک حتی کمتر از مصرف دارو در زمان طولانی است و علاوه بر دریافت بهترین نتیجه در سریع‌ترین زمان، عوارض سایر روش‌ها را ندارد.

نحوه انجام درمان نوروفیدبک

قبل از هر چیز لازم است بگوییم الکتروانسفالوگرافی یک روش کاملا غیرتهاجمی و بدون درد است و فرد طی انجام آن هیچ دارویی دریافت نمی‌کند. دستگاه مورد استفاده در این روش یک سیستم کامپیوتری است و به مانیتور و آمپلی فایر مجهز شده است. مرحله ابتدایی در این روش دریافت نقشه مغزی (qEEg) است که با قرار دادن یک کلاه سوراخ‌دار بر روی سر شروع می‌شود.

روی این کلاه حدود 20 سوراخ وجود دارد (ممکن است تعداد آن کمتر باشد). درمانگر به این نواحی سوراخدار کمی ژل زده و حسگر یا همان الکترودها را در آن قسمت‌ها قرار می‌دهد. این حسگرها از طریق آمپلی فایر الگوهای امواج مغزی را ثبت کرده و به کامپیوتر انتقال می‌دهند. پس از مقایسه اطلاعات دریافت شده با امواج مغزی سالم، نقشه مغزی آماده است و از طریق آن می‌توان قسمت‌هایی که عملکرد ناهماهنگی دارند را تشخیص داد.

در مرحله بعدی متخصص براساس نقشه مغزی یک پروتکل درمان نوروفیدبک مخصوص ارائه می‌دهد تا امواج مغزی ناهماهنگ را به حالت طبیعی و نرمال بازگرداند. این درمان معمولا در مراکزی همچون دپارتمان درمان‌های تکنولوژیک که مجهز به دستگاه‌های مخصوص هستند قابل انجام است. بعد از اینکه بیمار روی یک صندلی راحت نشست و یک الکترود روی سطح سر و دو الکترود روی گوش‌ها قرار گرفت امواج مغزی در مانیتور درمانگر به صورت نمودار و در مانیتور بیمار به صورت فیلم یا بازی نمایش داده می‌شود.

زمانی که بازخورد عصبی مغز به حالت نرمال نزدیک باشد پاداش دریافت کرده و ویدیو یا بازی ادامه خواهد یافت. اما اگر واکنش‌ها خیلی سریع یا خیلی کند (غیرطبیعی) باشد صدا و تصاویر قطع می‌شوند. با تکرار این کار انعطاف‌پذیری مغز افزایش یافته و یاد می‌گیرد در شرایط متفاوت بازخورد مناسبی داشته باشد. این روش در آموزش مهارت‌های جدید نیز موثر است.

عوارض جانبی نوروفیدبک

بطورکلی می توان گفت این روش محبوب درمانی یک روش غیرتهاجمی است. به همین خاطر هیچ عارضه مشخص و خاصی ندارد و در بسیاری از موارد به عنوان یک روش درمانی امن از آن یاد می شود.

آیا نوروفیدبک می تواند باعث تشنج شود؟

خیر ، جای هیچ نگرانی نیست . دستگاه نوروفیدبک همانند دستگاه فشار خون عمل می‌کند و تغییرات فیزیولوژیک بدن را ثبت می‌کند. این دستگاه هیچ تغییر فیزیکی یا شیمیایی در بدن ایجاد نمی‌کند، بلکه تنها تغییرات امواج مغزی را نشان می‌دهد که این تغییرات می‌تواند از ریشه‌های مختلف فیزیکی، شیمیایی و حتی روانی برخوردار باشد.

این علم از علوم مختلف از جمله روانشناسی یادگیری، علوم اعصاب، مهندسی پزشکی و … الهام گرفته شده است. در روش نوروفیدبک برای اصلاح مشکل از روانشناسی یادگیری استفاده می‌شود.

در حوزه روانشناسی یادگیری، از روش‌های شکل‌دهی رفتار و تقویت‌دهی استفاده می‌شود که این روش‌ها هرگز عارضه جسمی جدی در پی ندارند و مانند بازی‌های کامپیوتری هستند که اغلب در دسترس هستند، اما با هدف شکل‌دهی مثلاً به توجه و تمرکز انجام می‌شوند.

به دلیل عدم وجود عوارض جدی و کوتاه‌مدت بودن جلسات درمانی، استفاده از نوروفیدبک به دلیل عدم وجود درد و عوارض جانبی، مورد استقبال قرار گرفته است.

روش‌های یادگیری در درمان نوروفیدبک

نوروفیدبک قبل از آن که یک روش درمانی باشد نوعی آموزش است که فعالیت الگوهای مغزی را بهبود می‌بخشد. یکی از خدمات ارائه شده در دپارتمان باشگاه مغز ارزیابی عملکردهای مغز و تقویت سیستم عصبی با استفاده از نرم‌افزارها و دستگاه‌های پیشرفته است. روند یادگیری در بازخورد عصبی به دو روش کلی انجام می‌شود که در ادامه توضیح خواهیم داد.

اولین روش یادگیری به صورت نیمه هشیار است که در آن بازشناسایی مغز به طور ناخودآگاه انجام شده و در جهت حفظ میزان امواج تغییراتی در مغز ایجاد می‌شود. با ادامه یافتن این روند فرد با این تصور که نقشی در فرآیند کنترل ندارد و نیاز نیست برای تغییر امواج تلاش کند صرفا صفحه مانیتور را تماشا کرده و به صداها گوش می‌دهد. یعنی تصور او این است که همه بازخوردها به طور اتوماتیک اتفاق می‌افتند. درحالیکه مسیر عصبی فرد مدام در حال تغییر است و یادگیری و دریافت پاداش در حالت نیمه هشیار انجام می‌شود و کاملا آگاهانه نیست.
روش دوم از یادگیری در درمان نوروفیدبک در حالت هشیار اتفاق می‌‌افتد و بین احساسات فرد و نشانه‌هایی همچون صدا و تصاویر ارتباط آگاهانه ایجاد می‌شود. به این صورت که فرد در روند یادگیری هشیارانه از احساس ایجاد شده در اثر افزایش و کاهش امواج آگاهی یافته و می‌تواند زمان این اتفاق را بیان کند. اما درک درستی از احساسی که در آن ایجاد می‌شود ندارد. درواقع در این روش فرد به طور ارادی در راستای ایجاد همان حس تلاش می‌کند.

انواع روش‌های تخصصی درمان نوروفیدبک

اگر بخواهیم Neuro feedback را به طور تخصصی بررسی کنیم باید بگوییم که این درمان به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و هرکدام از روش‌ها برای اختلالات متفاوتی کاربرد دارند. به طور کلی درمان نوروفیدبک به 7 روش تخصصی زیر قابل انجام است:
– الکتروانسفالوگرافی سطحی
– پتانسیل‌های کند قشر مغزی
– انرژی پایین (LENS)
– هموآنسفالوگرافی (HEG)
– درمان نوروفیدبک زنده (Live Z-Score)
– روش الکترومغناطیسی یا LORETA
– تصویربرداری تشدید مغناطیسی کارکردی (fMRI)

برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.

تعداد جلسات درمانی نوروفیدبک

مدت زمان هر جلسه و تعداد جلسات درمانی نسبت به وضعیت بیمار و حضور او در جلسات متغیر است. به طور میانگین درمان نوروفیدبک طی 30 تا 40 جلسه اثرگذاری کامل دارد. البته درصورت مزمن بودن اختلال تعداد جلسات افزایش یافته و با خفیف بودن بیماری تعداد جلسات درمانی کاهش می‌یابد. بازه زمانی هر جلسه معمولا بین 45 دقیقه تا 1 ساعت است. در ابتدا جلسات درمانی سه روز در هفته به صورت یک روز درمیان برگزار می‌شود و با گذشت زمان به 2 بار در هفته تغییر می‌کند. تاثیرگذاری این روش به گونه‌ای است که بعد از 10 جلسه وضعیت بیمار پیشرفت می‌کند.

آیا درمان نوروفیدبک عوارضی دارد؟

این روش به دلیل اینکه فاقد هرگونه اشعه امواج مضر است به عنوان درمان بدون عارضه شناخته شده و تا به حال عوارض جانبی پایدار برای آن گزارش نشده است. فقط احتمال احساس سردرد خفیف و خستگی در جلسات اول وجود دارد که البته گذرا بوده و بعد از پایان آن جلسه درمانی رفع می‌شود. خستگی به صورت موقتی معمولا در زمان افزایش یا کاهش فرکانس در طول درمان نوروفیدبک ایجاد می‌شود.

تعدادی از افراد ممکن است حالت افسردگی یا اضطراب را تجربه کنند. حتی در مواردی ایجاد اختلال در تمرکز دیده شده که با ادامه دادن تمرین برطرف می‌شود. پایین آمدن میزان انرژی، سرگیجه، احساس کمی فشار در منطقه سر و تنش عضلانی از دیگر عوارض موقتی الکتروانسفالوگرافی هستند.

به طور کلی بروز این عوارض گذرا و بی‌خطر نسبت به وضعیت هر فرد، کیفیت درمان، شرایط امواج مغزی و مهارت تکنسین متفاوت است. برخی افراد هیچ یک از موارد گفته شده را تجربه نمی‌کنند. درحالیکه ممکن است فردی دیگر چند عارضه را به طور همزمان تجربه کند.

آیا نوروفیدبک فقط برای افراد بیمار کاربرد دارد؟

با اینکه درمان نوروفیدبک در درمان بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات مغزی موثر است اما نباید تاثیر آن در افزایش عملکردهای شناختی و بهبود مهارت و توانایی‌های متفاوت در افراد سالم را نادیده گرفت. معمولا این روش آموزشی درمانی برای افراد بالای 14 سال و بزرگسالان انجام می‌شود. اما در مواردی که کودکان 6 تا 10 سال دچار نقص توجه و اختلال در یادگیری باشند از روش بازخورد عصبی برای بهبود وضعیت آن‌ها استفاده می‌شود. حتی این روش در کودکان تاثیر بهتری دارد. چرا که کودکان در این سن از بالاترین توان یادگیری برخوردار هستند و با اشتیاق بیشتری روند تمرینات را دنبال می‌کنند.

از آنجایی که درمان نوروفیدبک تاثیر زیادی در افزایش تمرکز و توجه دارد و استرس را کاهش می‌دهد افرادی همچون فضانوردان ناسا، نوازندگان، خوانندگان و به طور کلی افرادی که می‌خواهند میزان انعطاف‌پذیری مغز خود در شرایط مختلف را بهبود ببخشند و در مقابل جمعیت زیاد به راحتی برنامه خود را اجرا کنند از آموزش‌های بازخورد عصبی استفاده می‌کنند. این روش در افزایش موفقیت تحصیلی و شغلی نیز تاثیر قابل توجهی دارد.

چه کسانی میتوانند از نوروفیدبک استفاده کنند؟

از نوروفیدبک می‌توانند افرادی با مشکلات مختلف و نیازهای متفاوت استفاده کنند. این شامل افراد زیر می‌شود:

1. افراد با اضطراب و استرس: افرادی که دچار اضطراب یا استرس هستند می‌توانند از نوروفیدبک برای کاهش علائم آنها استفاده کنند.

2. افراد با اختلالات خواب: افرادی که مشکلاتی مانند بی خوابی یا خواب ناپایدار دارند، می‌توانند از نوروفیدبک برای بهبود کیفیت خواب خود استفاده کنند.

3. افراد با افسردگی: افراد دچار افسردگی می‌توانند با استفاده از نوروفیدبک بهبود علائم خود را تجربه کنند و روان خود را بهبود بخشند.

4. افراد با اختلالات نقص توجه و بیش‌فعالی: افرادی که دارای اختلالاتی مانند اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) هستند، می‌توانند از نوروفیدبک برای بهبود تمرکز و کنترل عواطف خود استفاده کنند.

5. افراد با اختلالات خلقی: افراد دچار اختلالات خلقی مانند اضطراب اجتماعی یا فوبیاها می‌توانند از نوروفیدبک برای مدیریت و کاهش علائم خود استفاده کنند.

6. افرادی که به بهبود عملکرد شناختی و عملکرد روانی علاقه‌مند هستند: افرادی که می‌خواهند بهبود عملکرد خود در زمینه‌هایی مانند حافظه، تمرکز و توانایی‌های شناختی دیگر را تجربه کنند، می‌توانند از نوروفیدبک بهره ببرند.

به طور کلی، هر کسی که به بهبود عملکرد ذهنی، روانی یا عاطفی خود علاقه‌مند است، می‌تواند از نوروفیدبک بهره‌مند شود.

جمع بندی

همانطور که در این مطلب به آن اشاره کردیم درمان نوروفیدبک یکی از روش‌های درمانی غیرتهاجمی است که با استفاده از نقشه مغزی EEG و روند آموزش باعث تغییر در فعالیت امواج مغزی ناهماهنگ شده و عملکرد مغز در شرایط مختلف را بهبود می‌بخشد. بیشتر مراکز تخصصی ازجمله دپارتمان روانپزشکی مجهز به دستگاه‌هایی هستند که در درمان به روش بازخورد عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این روش درمانی در جهت بهبود بسیاری از اختلالات و بیماری‌های مغزی کاربرد دارد. البته این نکته را فراموش نکنید که روش نوروفیدبک در بیماری‌های ساختاری مغز مثل تومور مغزی قابل استفاده نیست و فقط در بیماری‌های عملکردی تجویز می‌شود. امروزه کلینیک‌های تخصصی متعددی به دستگاه‌های الکتروانسفالوگرافی مجهز هستند و با مراجعه به آن‌ها پس از معاینه توسط پزشک متخصص تحت درمان قرار می‌گیرید.