
اضطراب چیست + انواع، علائم و روش های درمان آن
اضطراب، آن حس ناخوشایند و آشنا که گاهی بیدلیل و گاهی به دلیل فشارهای زندگی به سراغمان میآید، یکی از مشکلات روانی رایج است که میتواند بر کیفیت زندگی تأثیر بسزایی بگذارد. اما این احساس نمیتواند زندگی را متوقف کند؛ چرا که با شناخت صحیح و اقدام به موقع میتوان از دام این حس رهایی یافت. روشهای درمانی مختلف، از تکنیکهای ساده مانند تنفس عمیق و تمرکز تا درمانهای پیشرفتهتری همچون نوروفیدبک و rTMS، برای کاهش استرس مؤثر هستند. در این مسیر، نقش دکتر روانشناس در مشهد بسیار حائز اهمیت است. یک متخصص مجرب میتواند با ارزیابی دقیق، بهترین شیوه درمانی را برای هر فرد انتخاب کرده و به او در کنترل و کاهش استرس کمک کند.
اضطراب چیست؟
یک احساس طبیعی و انسانی است که در برابر موقعیتهای استرسزا و چالشبرانگیز ایجاد میشود. این حالت معمولا به صورت نگرانی، تنش یا استرس شدید تجربه میشود. به عنوان مثال، در موقعیتهایی مانند مصاحبه شغلی، ملاقات با پزشک یا امتحانات مهم، افراد ممکن است استرس را احساس کنند. در این شرایط، این حس میتواند به عنوان یک پاسخ طبیعی به تهدیدات و خطرات عمل کرده و بدن را برای مقابله با چالشهای پیش رو آماده کند.
با این حال، اضطراب زمانی مشکلساز میشود که به طور مداوم و بیش از حد در زندگی فرد حضور داشته باشد. در این حالت، این استرس ممکن است به فعالیتهای روزمره مانند خواب، تمرکز یا روابط اجتماعی آسیب بزند. افراد مبتلا به این حس مفرط ممکن است در کنترل احساسات خود مشکل داشته باشند و حتی عملکردشان در محیطهای مختلف مختل شود. اگر استرس به قدری شدید باشد که بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد و یا فرد نتواند آن را کنترل کند، میتواند نشانهای از یک اختلال روانی مانند دلشوره عمومی یا اختلال پانیک باشد که نیاز به مشاوره و درمان دارد.
فهرست مطالب
تاثیرات اضطراب بر بدن
این احساس هیجانی قوی به شکلهای مختلف و از راههای مستقیم و غیرمستقیم اثرات زیادی بر بدن انسان میگذارد. این تاثیرات شامل جنبههای مختلفی میشود که عبارتند از:
• سیستم عصبی
اضطراب تاثیر قابل توجهی بر سیستم عصبی دارد. این احساس هیجانی شدید باعث ترشح هورمونهای استرس مانند آدرنالین و کورتیزول میشود که به نوبه خود سیستم عصبی اتونوم را فعال میکنند. سیستم عصبی اتونوم بخشی از سیستم عصبی بوده که مسئول کنترل فعالیتهای غیرارادی بدن مانند ضربان قلب و تنفس است. فعال شدن این سیستم موجب میشود که بدن برای مقابله با تهدیدات آماده شود، به طوری که فرد ممکن است ضربان قلب سریعتر، تنفس سطحی و سریعتر و تعریق زیاد را تجربه کند.
این واکنشهای فیزیولوژیکی با هدف آمادهسازی بدن برای واکنش سریع در برابر خطرات است. با این حال، اگر این حالت بیش از حد ادامه یابد، میتواند به مشکلاتی مانند اختلالات خواب، سردردهای مزمن یا حتی اضطراب مفرط منجر شود که به طور مداوم فرد را در حالت آمادهباش نگه میدارد.
• سیستم قلب و عروق
زمانی که فرد دچار نگرانی میشود، سیستم قلب و عروق او نیز تحت تاثیر قرار میگیرد. این وضعیت باعث ترشح هورمونهای استرس و ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی در بدن میشود و میتواند منجر به افزایش فشار خون، تپش قلب سریع و دردهای قفسه سینه گردد. در طول دلشوره، ضربان قلب به دلیل پاسخ بدن به ترس یا نگرانی افزایش مییابد، که میتواند فشار زیادی به قلب وارد کند.
این تغییرات موقتی میتوانند در درازمدت آسیبزا باشند و فرد را بیشتر در معرض بیماریهای قلبی و عروقی مانند عروق کرونر یا فشار خون بالا قرار بدهند. همچنین، استرس مزمن و اضطراب مداوم میتواند به ایجاد مشکلات جدی در سیستم گردش خون منجر شود، زیرا به طور مداوم سیستم قلبی-عروقی را تحت فشار قرار میدهد.
• سیستم گوارشی
یکی از اثرات بارز تشویش، تاثیر آن بر سیستم گوارشی بدن است. دلهره میتواند باعث بروز مشکلات گوارشی متعددی مانند رفلاکس معده، اسهال، یبوست یا دردهای شکمی شود. این مشکلات گوارشی به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی ناشی از استرس بهوجود میآیند. در مواقع استرس، بدن برای مقابله با تهدیدات انرژی بیشتری مصرف میکند و این میتواند موجب کند شدن یا تسریع در فعالیتهای گوارشی شود.
همچنین، اضطراب میتواند بر عملکرد معده و رودهها تاثیر منفی گذاشته و منجر به اختلالات مزمن در هضم غذا گردد. در برخی افراد، دلشوره ممکن است با بروز علائمی مانند التهاب معده یا سندرم روده تحریکپذیر همراه باشد که به مرور زمان به درمانهای پزشکی و مدیریت تشویش نیاز دارد.
• سیستم ایمنی بدن
تحقیقات نشان میدهند که آشفتگی میتواند تاثیرات منفی قابل توجهی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد. هنگامی که فرد دچار تنش میشود، بدن هورمونهای استرس ترشح میکند که به طور موقت میتوانند سیستم ایمنی را تقویت کنند؛ اما در صورت ادامهدار بودن اضطراب، این هورمونها میتوانند به ضعف سیستم ایمنی منجر شوند و بدن را در برابر بیماریها و عفونتها آسیبپذیرتر کنند.
افرادی که به طور مزمن دچار این احساس هستند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به عفونتها، التهابها و بیماریهای مزمن قرار بگیرند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها توانایی کافی برای مقابله با تهدیدات خارجی را ندارد. همچنین، تنش میتواند موجب افزایش التهاب در بدن شود که خود یکی از عوامل اصلی بروز بیماریهای خودایمنی و التهابی است.
علت اضطراب چیست؟
دلایل بروز هیجان شدید هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. با این حال، تحقیقات نشان میدهد که این حالات تحت تأثیر عوامل روانی، محیطی و ژنتیکی قرار دارند. جالب است بدانید که زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض این وضعیت قرار میگیرند. سابقه خانوادگی یکی از عوامل مهم است؛ به طوری که اگر در خانواده فردی با بیماریهای اضطرابی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا در سایر اعضا نیز بیشتر میشود. همچنین، داشتن سابقه بیماریهای روانی دیگر مانند افسردگی یا اختلالات دو قطبی میتواند فرد را در معرض هیجانات شدیدتر قرار بدهد.
عواملی مانند حوادث تهدیدکننده زندگی، تداوم موقعیتهای استرسزا یا تجربیات تلخ مانند سوءاستفادههای جسمی، کلامی یا جنسی نیز تأثیر بسزایی دارند. برخی بیماریهای زمینهای مانند اختلالات تیروئید نیز میتوانند باعث بروز این حالات شوند. مصرف مواد مخدر، الکل یا حتی ترک ناگهانی این مواد نیز از دیگر عوامل مؤثر است. موقعیتهای خاص مانند بارداری و زایمان و ویژگیهای شخصیتی خاص مثل کمالگرایی یا عزتنفس پایین نیز میتوانند نقش مهمی ایفا کنند. شناخت این عوامل میتواند گامی مؤثر در پیشگیری و درمان هیجانات شدید باشد.
انواع اضطراب
این احساس دارای انواع گوناگونی است که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
• آگورافوبیا
این نوع اختلال اضطرابی به طور خاص شامل ترس از موقعیتها و مکانهایی است که فرد را در شرایطی قرار میدهد که احساس محبوس بودن، درماندگی یا شرمندگی میکند. افرادی که دچار آگورافوبیا هستند، معمولا از مکانهای عمومی شلوغ مثل مراکز خرید، اتوبوسها یا مکانهای بسته، مانند مترو، اجتناب میکنند. این اختلال ممکن است به دلیل ترس از وقوع حمله پانیک یا نگرانی از عدم امکان خروج از یک مکان خاص در شرایط تنش باشد. افراد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است از موقعیتهایی که احساس کنند از آنها نمیتوانند فرار کنند، بپرهیزند، که این خود به انزوا و مشکلات اجتماعی منجر میشود. درمان آن شامل درمانهای شناختی-رفتاری و در موارد شدید، دارو درمانی است.
• اختلال فراگیر
افرادی که به اختلال دلهره فراگیر مبتلا هستند، دچار نگرانی مداوم و شدید در مورد مسائل روزمره، مانند سلامتی، کار یا امور مالی میشوند. این نگرانیها اغلب بیدلیل و غیرمنطقی هستند و حتی زمانی که هیچ تهدید واقعی وجود ندارد، فرد احساس دلشوره شدید دارد. این حس میتواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر گذاشته و مشکلاتی در عملکرد شغلی، روابط اجتماعی و سلامت جسمانی ایجاد کند. این اختلال اغلب با سایر اختلالات اضطرابی مانند فوبیا یا اختلالات افسردگی همراه است. درمان شامل روشهای درمان شناختی-رفتاری، داروهای ضد تنش و تغییرات سبک زندگی است.
• اختلال پانیک (حمله پانیک)
اختلال پانیک شامل حملات ناگهانی و شدید استرس و وحشت است که به طور معمول در عرض چند دقیقه به اوج خود میرسد. در این حملات، فرد ممکن است احساس کند که درحال مرگ بوده یا دچار حمله قلبی شده است. علائم جسمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، تعریق، درد قفسه سینه و سرگیجه از دیگر علائم شایع حملات پانیک هستند. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است از ترس وقوع مجدد حملات، از مکانهایی که ممکن است باعث بروز حمله شوند، اجتناب کنند. درمان اختلال پانیک اغلب شامل درمانهای شناختی-رفتاری و داروهای ضد استرس است.
• اختلال جدایی
این اختلال اغلب در کودکان مشاهده میشود و به صورت دلشوره شدید هنگام جدایی از والدین یا افرادی که نقش والد را ایفا میکنند، ظاهر میشود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است از رفتن به مدرسه، خوابیدن در خوابگاه یا حضور در مکانهای دیگر بدون حضور والدین، دچار دلهره شدید شوند. این حس میتواند تأثیر منفی بر عملکرد کودک در مدرسه و روابط اجتماعی داشته باشد. درمان اختلال استرس جدایی معمولا شامل رواندرمانی و آموزش والدین است تا به کودک کمک کند تا در موقعیتهای جدایی احساس راحتی بیشتری داشته باشد.
• اختلال اضطراب اجتماعی (فوبیای اجتماعی)
افرادی که مبتلا به اختلال استرس اجتماعی هستند، از موقعیتهای اجتماعی و شغلی که ممکن است در آنها قضاوت یا ارزیابی شوند، اجتناب میکنند. این افراد به خاطر ترس از شرمندگی، نگرانی از قضاوت دیگران و احتمال شکست اجتماعی دچار تنش میشوند. اختلال اجتماعی میتواند بر تعاملات اجتماعی، تحصیلات و شغل فرد تأثیر منفی بگذارد. درمان آن شامل رواندرمانی، بهویژه درمان شناختی-رفتاری و داروهای ضد تنش است که به فرد کمک میکند با موقعیتهای اجتماعی راحتتر برخورد کند.
• فوبیای خاص
فوبیاهای خاص شامل ترسهای غیرمنطقی از اشیا، موجودات یا موقعیتهای خاص است. این ترسها معمولا به شدت استرسزا هستند و ممکن است در افراد منجر به حملات پانیک شوند. برای مثال ترس از ارتفاعات، حیوانات یا حتی مکانهای بسته در این افراد رخ میدهد. افراد مبتلا به فوبیای خاص اغلب از این موقعیتها یا اشیاء اجتناب میکنند. این ترسها هیچ خطر واقعی ندارند اما واکنش فرد بسیار شدید است. به عنوان مثال، کلاستروفوبیا (ترس از فضاهای بسته) میتواند باعث شود فرد از استفاده از آسانسور یا اتاقهای کوچک خودداری کند.
فوبیای خاص شامل مواردی مانند ترس از حیوانات (مانند عنکبوت یا مار)، ترس از موقعیتها (مانند پرواز یا ارتفاع) و حتی ترس از خون یا تزریق است. این اختلال از کودکی شروع میشود و میتواند بر زندگی تأثیر بگذارد و مشکلاتی در کار، تحصیل و روابط اجتماعی بگذارد. درمان معمولا شامل درمان شناختی-رفتاری است که به فرد کمک میکند ترسهای خود را مدیریت کند.
• اختلال اضطراب ناشی از مواد
اختلال تشویش ناشی از مصرف مواد به شرایطی اشاره دارد که در آن، نگرانیهای شدید به دلیل مصرف مواد مخدر، داروهای تجویزی، الکل یا حتی ترک ناگهانی این مواد ایجاد میشود. افرادی که به طور مداوم از مواد مخدر یا الکل استفاده میکنند، ممکن است به طور ناگهانی با افزایش استرس و نگرانی شدید مواجه شوند، بهویژه زمانی که از مصرف مواد خودداری کنند یا درحال ترک آنها باشند. این نوع حس میتواند به شکل حملات پانیک یا ترسهای مداوم از عواقب ترک مواد، عدم کنترل بر مصرف آنها و اثرات منفی مصرف مواد بروز کند. علاوهبر این، فرد ممکن است نگرانیهایی همچون مشکلات جسمانی ناشی از مصرف مواد یا تأثیرات آنها بر روی روابط اجتماعی و شغلی خود داشته باشد.
درمان اختلال ناشی از مواد شامل برنامههای ترک مواد تحت نظر پزشک و متخصصان اعتیاد است. این فرآیند امکان دارد به همراه درمانهای رواندرمانی مانند مشاوره فردی یا گروهی باشد که به فرد کمک میکند تا به مدیریت دلهره و تغییر الگوهای رفتاری بپردازد. گاهی اوقات نیز از داروهای ضد استرس یا داروهای روانپزشکی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد استفاده میشود. این درمانها به فرد کمک میکند تا از وابستگی به مواد رهایی یابد و ترس ناشی از آن را مدیریت کند.
درمان اختلال اضطراب
درمان اختلال دلهره با روشهای گوناگونی امکانپذیر است که عبارتند از:
• درمان اختلال اضطراب با نوروفیدبک
درمان با نوروفیدبک یکی از روشهای نوین و مؤثر برای درمان اختلالات استرسی است که تفاوتهای زیادی با سایر روشهای درمانی دارد. برخلاف درمانهای دارویی یا سایر تکنیکها، نوروفیدبک بدون عوارض جانبی بوده و اثرات درمانی آن ماندگار است. در این روش، مغز به طور مستقیم یاد میگیرد که چگونه عملکرد خود را اصلاح کند و به وضعیت طبیعی و آرامش برگردد. این اصلاح عملکرد باعث میشود که مغز از حالت تنش خارج شده و در این وضعیت پایدار باقی بماند.
مزیت دیگر درمان نوروفیدبک این است که بدون تداخلات دارویی بوده و میتوان آن را برای کودکان، افراد مسن و حتی خانمهای باردار نیز بهکار برد. این روش به درمان چند مشکل به طور همزمان کمک میکند؛ به طور مثال اگر فرد علاوهبر اضطراب مشکلاتی مانند بیخوابی، افسردگی یا نقص توجه نیز دارد، میتوان این مشکلات را همزمان در یک دوره درمانی حل کرد.
برای انجام نوروفیدبک در مشهد، شما میتوانید با کلینیکهای معتبر مانند مهر رضوی مشاوره کرده و از جلسات درمانی مؤثر بهرهمند شوید. معمولا این درمان در 30 تا 40 جلسه و در مدت زمانی کمتر از چهار ماه تکمیل میشود و به تکرار جلسات نیازی ندارد.
• درمان اختلال اضطراب با بیوفیدبک
بیوفیدبک یک روش درمانی نوین دیگر است که به افراد کمک میکند تا بتوانند عملکرد بدنی خود را بهتر درک و کنترل کنند. این روش بر این اساس استوار است که با دریافت اطلاعات بیولوژیکی از بدن، فرد میتواند رفتارهای ناخودآگاه بدن را تحت کنترل خود درآورد. در جلسات بیوفیدبک، از سنسورهایی برای اندازهگیری فعالیتهای مختلف بدن مانند فشار خون، ضربان قلب، سطح استرس، فعالیت ماهیچهای و دمای پوست استفاده میگردد. این دادهها به صورت نمودارها و گرافها به فرد نمایش داده میشود تا وی بتواند تغییرات را مشاهده و درک کند.
با تمرین و آگاهی بیشتر از این اطلاعات، فرد قادر خواهد بود که این عملکردها را تنظیم کرده و به طور مثال ضربان قلب یا فشار خون خود را کاهش بدهد. بیوفیدبک در درمان بسیاری از اختلالات، ازجمله اضطراب، استرس، سردرد، اختلالات خواب و درد مزمن مؤثر است. علاوهبر این، این روش میتواند به تغییر الگوهای مغزی کمک کند و عملکرد مغز را بهبود ببخشد. به طور کلی، درمان با بیوفیدبک در مشهد به افراد این امکان را میدهد که به طور مؤثر و پایدار، مشکلات فیزیکی و روانی خود را مدیریت کنند.
• درمان اضطراب با تحریک الکتریکی مغزtdcs
تحریک الکتریکی مغز (tDCS) از روشهای نوین درمانی برای کاهش استرس است. در این روش، الکترودهایی بر روی نواحی خاصی از سر قرار میگیرند و جریان الکتریکی بسیار ضعیفی از طریق این الکترودها به مغز منتقل میشود. این جریان الکتریکی به طور مستقیم بر نورونهای مغزی تأثیر میگذارد و باعث تنظیم فعالیتهای عصبی میشود. نتیجه این فرآیند، بهبود عملکرد مغز و کاهش دلشوره و استرس است.
تحریک الکتریکی مغز بهویژه در اختلالات مانند اضطراب عمومی و حملات پانیک مفید است. این درمان باعث تعدیل فعالیتهای مغزی در نواحی خاصی از مغز میشود که به دلهره و استرس مرتبط هستند. استفاده از این روش اغلب بدون درد و با عوارض جانبی کم همراه است. برای افرادی که به دنبال درمان هستند، تحریک الکتریکی مغز یا tDCS در مشهد گزینهای مؤثر و علمی است که در مراکز تخصصی میتواند به کاهش علائم آشفتگی کمک کند.
• درمان اضطراب با rtms
درمان با rTMS یکی از جدیدترین و مؤثرترین روشهای درمان اختلالات روانی بوده که درحال حاضر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این روش درمانی مبتنی بر استفاده از پالسهای مغناطیسی بوده که به نواحی مختلف مغز ارسال میشود. هدف از این درمان، تحریک نورونها و اصلاح فعالیتهای مغزی است که باعث تعادل در عملکرد انتقالدهندههای عصبی میشود. این تعادل میتواند به بهبود خلق و خو و کاهش علائم کمک کند.
در روش rTMS، مغز با استفاده از پالسهای مغناطیسی به شکلی غیرتهاجمی و بدون نیاز به جراحی تحریک میشود. این فرآیند میتواند به تدریج موجب کاهش استرس در افراد شود. درمان اضطراب با rTMS در مشهد به دلیل اثربخشی بالا و بدون عوارض جانبی طولانیمدت، گزینهای مناسب برای کسانی است که از روشهای دارویی یا درمانهای سنتی نتیجه مطلوبی نگرفتهاند. این روش میتواند در کنار دیگر درمانها، مانند رواندرمانی یا دارودرمانی، به بهبود وضعیت فرد کمک کند.

آیا منظور از اضطراب همان اختلالات اضطرابی است؟
این حس یک حالت هیجانی طبیعی است که هر فرد امکان دارد در موقعیتهای خاص مانند امتحانات، مصاحبه شغلی یا مواجهه با چالشهای روزمره تجربه کند. این نوع استرس کوتاهمدت بوده و معمولا پس از رفع عامل استرسزا کاهش مییابد؛ اما زمانی که از حالت طبیعی فراتر رفته و به صورت مزمن و شدید در زندگی فرد وجود داشته باشد، به عنوان اختلال شناخته میشود.
اختلالات استرسی شامل مجموعهای از شرایط روانی است که در آن، ترسها و نگرانیهای مزمن، غیرقابل کنترل و گاه غیرمنطقی، زندگی روزمره فرد را مختل میکنند. این اختلالات میتوانند به شکلهای مختلفی مانند اختلال عمومی، فوبیاهای خاص، اختلال وحشتزدگی یا اختلال دلشوره اجتماعی ظاهر شوند. افرادی که از این اختلالات رنج میبرند، ممکن است با نشانههایی مانند تپش قلب، تعریق، سرگیجه یا حتی حملات وحشتزدگی مواجه شوند.
تفاوت اصلی ترس طبیعی و اختلالات در شدت، مدت و تاثیر آن بر زندگی فرد است. اگر آشفتگی مانع از انجام فعالیتهای روزمره شود، نیاز به درمان توسط متخصصان روانشناسی دارد.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
مطالب اخیر















اختلال موتیسم یا لالی انتخابی چیست؟ + معرفی بهترین روش مقابله با آن













اختلال یادگیری خواندن (اختلال دیسلکسیا) چیست و چه علائمی دارد؟
