طرحواره درمانی چیست + چطور می‌ تواند به ما کمک کند؟

علاوه بر اختلال‌های شخصیت، این روش درمانی برای اختلال‌های دیگر که در دوران کودکی ریشه دارند، موثر است:

•  افسردگی
•  اضطراب
•  اختلالات خوردن
•  استرس پس از سانحه
•  مشکلات رابطه
•  ترس از صمیمیت
•  اشکال در مدیریت خشم
•  عزت نفس پایین

تست طرحواره درمانی

طرحواره درمانی در واقع رویکردی است که برای تشخیص وجود طرحواره‌ها به ابزارهای ارزیابی نیاز دارد. چرا که می‌بایست الگوهای ناسازگار که باعث مشکلات روانی در فرد می‌شود، شناسایی شوند. آزمون‌ها و ارزیابی‌های متفاوتی برای شناسایی این طرحواره‌ها وجود دارند که در ادامه به آن‌ها پرداخته شده است:

پرسشنامه طرحواره جوان «YSQ»

پرسشنامه YSQ در واقع نوعی پرسشنامه بوده که درمانجو برای ارزیابی وجود الگوهای مخرب آن را پر می‌کند. در این پرسشنامه موارد مختلفی وجود دارند که طرحواره‌های مختلف شناسایی شده را اندازه‌گیری می‌کنند.

فهرست سبک طرحواره «SMI»

این فهرست نوعی مقیاس خودگزارشی دیگر بوده که می‌تواند حالت‌ها و سبک‌های متفاوت عملکرد بیمار را ارزیابی کند. این مقیاس همچنین سبک‌ها و جنبه‌های مختلفی از ماهیت انسان را نشان می‌دهد که برای پاسخ به موقعیت‌های متفاوت بروز می‌کنند. با شناسایی و درک این سبک‌ها، طرحواره درمانگر می‌تواند برای رسیدگی به عواطف پایدار و خاص و راهبردهای مقابله‌ای، اقداماتی انجام دهد.

پرسشنامه طرحواره ناسازگار اولیه «EMSQ»

یکی دیگر از تست‌های خودگزارشی، این پرسشنامه بوده که برای شناسایی طرحواره‌های ناسازگار اولیه استفاده می‌شود. این طرحواره‌ها باورهای عمیق و الگوهای کودکی هستند. این تست به طرحواره درمانگر کمک می‌کند تا طرحواره خاصی را که باعث مشکلات فعلی شما شده است را مشخص کند.

آزمایش‌های رفتاری

علاوه‌بر آزمون‌های روانشناختی برای طرحواره درمانی، درمانگرها در اکثر مواقع از آزمایش‌های رفتاری جهت ارزیابی باورها و طرحواره‌های اصلی بیمار در شرایط واقعی استفاده می‌کنند. این آزمایش‌ها در واقع موقعیت‌هایی ایجاد می‌کنند و به شما اجازه می‌دهند تا باورها و رفتارهای جایگزینی را مورد آزمایش قرار دهید و طرحواره‌های ناسازگار را اصلاح کنید.

نقش درمانگر در فرآیند بازسازی طرحواره ها

در طرحواره درمانی در جلسات تراپی، شما به کمک درمانگر خود می‌توانید الگوها و طرحواره‌های مخرب را بازسازی کنید. درمانگر شما می‌تواند در این مسیر نقش مهمی را ایفا کند. از جمله این نقش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-ارتباط درمانی قوی با مراجعین: زمانی‌که در اتاق درمان یک فضای امن، حمایتی و همدلانه ایجاد می‌شود، شما به راحتی می‌توانید دوران کودکی خود را بازنگری کنید‌. درمانگر یک رابطه صمیمی بر مبنای اعتماد تشکیل می‌دهد تا آزادانه درمورد تجربیات خود صحبت کرده و آن‌ها را به خاطر آورید.

2- ارزیابی طرحواره‌های ناسازگار: درمانگر از طریق مصاحبه‌های بالینی، پرسشنامه‌ها و دیگر ابزارهای تشخیصی، طرحواره‌های ناسازگار شما را ارزیابی می‌کند.

3- آموزش طرحواره درمانی به مراجع: طرحواره درمانگر به شما درمورد طرحواره‌ها، طریقه شکل‌گیری آن‌ها و همچنین تاثیر الگوها روی رفتار و احساسات توضیحاتی ارائه می‌دهد.

آیا طرحواره درمانی برای همه مناسب است؟

طرحواره درمانی، برای افراد در هر سنی و با هر پیشینه‌ای مفید است. در صورتی که جزو افراد زیر هستید، پزشک برای شما این درمان را انتخاب می‌کند:

1- افراد مبتلا به مشکلات روانشناختی: طرحواره درمانی برای درمان طیف وسیعی از مشکلات روانشناختی، از جمله افسردگی، اضطراب، وسواس فکری-عملی، سوء مصرف مواد، اختلال شخصیت و مشکلات مربوط به عزت نفس، بسیار موثر است.

 2-افراد با عزت نفس پایین: طرحواره درمانی به شما کمک می‌کند تا باورهای مثبت درباره خود و توانایی‌هایتان را تقویت کنید و عزت نفس خود را افزایش دهید.

3- افراد با روابط ناسالم: طرحواره‌های ناسازگار می‌توانند روابط شما با دیگران را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهند. طرحواره درمانی با آموزش مهارت‌های ارتباطی موثر و ارتقای هوش هیجانی، به شما کمک می‌کند تا روابط سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تری با اطرافیانتان برقرار کنید.

شش ویژگی طرحواره درمانگر مناسب

برای این‌که تحت درمان طرحواره‌ها قرار بگیرید، نیاز است که یک طرحواره درمانگر ماهر انتخاب کنید. یک درمانگر خوب ویژگی‌هایی دارد که به شرح زیر است:

1. برخورداری از تخصص و آموزش لازم

یک طرحواره درمانگر خوب می‌بایست تحصیلات عالیه داشته و آموزش‌های لازم را در زمینه‌های معتبر دیده باشد. همچنین لازم است به تمامی تکنیک‌ها و روش‌های درمانی توانا باشد تا بتواند بهترین روش‌ها را برای درمان طرحواره‌ها به کار بگیرد‌.

2. مهارت‌های ارتباطی عالی

یک طرحواره درمانگر مناسب می‌بایست دارای مهارت‌های ارتباطی با مراجعین خود باشد‌. این ویژگی شامل برقراری ارتباط موثر با مراجعین، گوش دادن فعالانه، توجه کردن به احساسات و نیازهای مراجعین و توانایی انتقال اطلاعات و مشاوره قابل درک به آن‌ها می‌شود.

3. همدلی و توجه به مشتری

طرحواره درمانگر خوب می‌بایست دارای ویژگی همدلی بوده و تمام توجهش به مراجعینش باشد‌. همچنین لازم است که بتواند درک عمیقی از تجربیات و احساسات مشتریان داشته باشد. درمانگر حرفه‌ای می‌بایست به عواطف بیماران خود به عنوان یک فرد ارزشمند و منحصر به فرد توجه کند، چرا که این ویژگی‌ها باعث سریع‌تر شدن روند درمان می‌شود.

4. رشد شخصی و حرفه‌ای

یک طرحواره درمانگر مناسب می‌بایست اطلاعات خودش را مرتب به روز کند. از ویژگی‌های بارز می‌توان به تسلط به مفاهیم جدید و پیشرفته، شرکت‌ در کلاس‌های آموزشی و کارگاه‌های حرفه‌ای و رشد شخصی اشاره کرد.

5. توانایی تطبیق و انعطاف‌پذیری

قبل از انتخاب طرحواره‌ درمانگر دقت داشته باشید که درمانگر می‌بایست این توانایی را داشته باشد که انواع درمان را مطابق با نیازها و وضعیت هر بیمار به کار بگیرد. چرا که هر فرد ویژگی‌های منحصر به فرد و مشکلات خاص خودش را دارد و درمانگر باید از درمان‌های متنوع بهره بگیرد.

6. احترام به اخلاق حرفه‌ای

یک درمانگر مناسب می‌بایست به اصول اخلاقی پایبند باشد و به عنوان یک متخصص، مشتریان را با احترام و شفافیت کمک کند. خصوصیاتی مانند حفظ حریم شخصی مشتریان، اعتماد و احترام به اصول اخلاقی در روابط با بیماران دارای اهمیت ویژ‌ه‌ای هستند. به طور کلی می‌توان گفت که طرحواره درمانگر می‌بایست دانش فنی و انسانی بالایی داشته باشد و با بیماران همدلی کند و در جهت پیشرفت خود تلاش نماید.