درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک + بهترین روش درمان
مواجه شدن با استرس و اضطراب در تمامی مراحل زندگی سخت و دشوار است. اما در حال حاضر یک روش غیر دارویی و مناسب برای درمان اضطراب معرفی شده است که آن هم درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک است. روش درمانی بیوفیدبک کاملا غیرتهاجمی بوده و تنها با تمرین ذهن میتوان به واسطه آن درمان استرس و اضطراب را انجام داد. در طول درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک یاد میگیرید که چگونه عملکردهای خود را تحت کنترل در آورده و بر روی رفتار و عملکرد خود نظارت کامل داشته باشید. اگر برای درمان استرس و اضطراب خود به دنبال یک راهکار مناسب و بدون برگشت هستید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
اضطراب چیست؟
اضطراب یکی از واکنشهای طبیعی در بدن انسان است که در آن ممکن است فرد دچار احساس ناخوشایندی شود که در نهایت منجر به افزایش ضربان قلب نیز بشود. لازم به ذکر است که میزان مشخصی از اضطراب در بدن کاملا طبیعی است و حتی گاهی اوقات برای بدن مفید است.
به عنوان مثال گاهی اوقات اضطراب به ما انگیزه لازم جهت دوری از یک موقعیت خطرناک را میدهد. اما در مورد اضطراب بیش از حد قضیه متفاوت است و ممکن است به یک مشکل جدی مبدل گردد.
بیوفیدبک چیست؟
همانطور که در ابتدای این مطلب نیز به آن اشاره کردیم؛ بیوفیدبک یک روش درمانی است که از آن برای کنترل بیشتر بر عملکردهای بدن استفاده میشود. در جلسات بیوفیدبک یکسری سنسورها بر روی مغز افراد قرار میگیرند و به واسطه آنها میتوان اطلاعاتی به مانند ضربان قلب، فشار خون و نیز سطح استرس را مورد بررسی قرار داد.
هدف از به دست آوردن این اطلاعات این است که بتوان به واسطه آن آگاهی از نحوه عملکرد بدنی را بالاتر برد و تا جایی که ممکن است فعالیتهای بدنی را تحت کنترل در آورد. برای همین هم درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک یکی از بهترین روشهای درمانی حال حاضر است.
تاثیر بیوفیدبک بر مغز
بیوفیدبک تاثیرات بسیاری را بر مغز اعمال میکند که میتواند وضعیت فعالیتهای مغزی شخص را بهبود ببخشد. در ادامه به برخی از این تاثیرات اشاره خواهیم کرد.
درمان برخی از اختلالات روانی: یکی از مزیتهایی که استفاده از روش بیوفیدبک در کلینیک روانشناسی این است که به کمک آن میتوان برخی از اختلالات روانی به مانند ADHD و وسواس اجباری را درمان کرد.
درمان استرس و اضطراب: یکی دیگر از تاثیراتی که بیوفیدبک بر مغز اعمال میکند؛ تاثیر مثبت آن بر روی کاهش میزان استرس و اضطراب است. با تمرین و تنظیم فعالیتهای مغز درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک امکان پذیر است.
تنظیم فعالیتهای مغزی: بیوفیدبک به افراد کمک میکند تا که بتوانند عملکردهای ذهنی خود را تنظیم کرده و در جهت بهبود شرایط خود از آن استفاده کنند.
بهبود خواب: یکی دیگر از تاثیرات مثبت استفاده از بیوفیدبک را میتوان ارتقا کیفیت خواب دانست. به صورت کلی این روش با تنظیم الگوهای مغزی به خواب عمیق و بهتر کمک میکند.
بیوفیدبک چگونه به درمان اضطراب کمک میکند؟
درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک با تنظیم برخی از عملکردها در بدن صورت میگیرد که به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
تنفس
یکی از مهمترین مواردی که در درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک باید به آن توجه شود؛ نفسهای تند و کم عمق است. بیوفیدبک به شما کمک میکند تا که بتوانید عمیقتر و آرامتر نفس بکشید و همیشه سطح اکسیژن خون خود را بالا نگه دارید.
فعالیت عضلات
در زمان اضطراب ممکن است عضلات سفت و منقبض شوند؛ بیوفیدبک به شما کمک میکند تا بتوانید عضلات خود را شل کنید؛ این کار به کاهش میزان تنش کمک بسیاری میکند.
ضربان قلب
در زمان مواجهه با استرس و اضطراب، ضربان قلب افزایش مییابد. یکی دیگر از تاثیرات مثبتی که درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک دارد، این است که میتوانید به کمک آن ضربان قلب خود را تا جایی که ممکن است کنترل کنید.
چه نوع اضطرابی را میتوان با بیوفیدبک درمان کرد؟
همانطور که در بخشهای قبل نیز به آن اشاره کردیم، بیوفیدبک به افراد کمک میکند تا بتوانند بر روی اعمال بدنی خود کنترل داشته باشند. به همین دلیل نیز با روش بیوفیدبک میتوان انواع مختلفی از اضطراب را کنترل کرد که به برخی از انواع آن اشاره خواهیم کرد.
اضطراب پانیک
افراد مبتلا به این نوع اختلال در موقعیتهای تنشزا دچار اضطراب میشوند که به کمک درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک میتوان آن را کنترل کرد.
اضطراب فراگیر
اضطراب فراگیر به نوعی از اضطراب گفته میشود که در آن شخص بر سر مسائل روزمره و ساده استرس و اضطراب شدیدی را تحمل میکند. این نوع اضطراب نیز با روش بیوفیدبک قابل درمان است.
اختلال هراس
یکی دیگر از انواع اضطرابی که با بیوفیدبک قابل درمان است، اختلال هراس است که در آن شخص با حملات ناگهانی ترس شدید و وحشت مواجه است و گاهی نیز علائم جسمی به مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس را به همراه دارد.
اختلال اجتماعی
این نوع اختلال در صورت حضور در جامعه بروز پیدا میکند و فرد مبتلا بیشتر ترس از شرمندگی و یا قضاوت شدن را دارد که با روش درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک میتوان نسبت به درمان آن اقدام کرد.
کاربرد بیوفیدبک در درمان اضطراب
کاربرد بیوفیدبک برای درمان استرس و اضطراب بسیار بالا است که در این نوع درمان دو اصل بسیار مهم است که به آنها خواهیم پرداخت.
آگاهی
بیوفیدبک در زمینه آگاهی افراد بسیار تاثیرگذار است و به آنها این امکان را میدهد تا بتوانند فاکتورهایی به مانند ضربان قلب و فشار خون خود را کنترل کنند. روش کار بدین صورت است که یکسری سنسور به مغز متصل شده و به صورت لحظهای اطلاعات موجود را ثبت میکنند و فرد با مشاهده این بازخوردها، نسبت به درک وضعیت علمکردی بدن خود دید بهترین پیدا میکند.
آموزش تمرینات آرامشی
با استفاده از روش بیوفیدبک افراد میتوانند تمرینات تنفسی و آرامشی را نیز به خوبی فراگیرند. با انجام مداوم و مرتب این تمرینات میتوان استرس و اضطراب و انواع مختلفی از اختلالات را کنترل کرد.
روشهای درمان اضطراب با استفاده از بیوفیدبک
در روش درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک اولین مرحله ارزیابی است که این مرحله توسط روانشناس و یا روانپزشک بررسی میشود و نشان دهنده نوع اضطراب و نیز شدت آن است. مرحله دوم آموزش آگاهی است که در این مرحله سنسورهایی به مغز فرد وصل میشود تا بتوان واکنشهای مغزی را بررسی کرد و بازخوردهای آن به فرد نمایش داده میشود تا اطلاعات بیشتری را در مورد وضعیت عملکردی مغز خود به دست آورد.
در مرحله سوم آموزش تمرینات آرامشی باید گذرانده شود؛ در این مرحله فرد باید با تکنیکهای تنفسی و آرامشی به خوبی اشنا شود و از آنها برای درمان استرس و اضطراب خود استفاده کند. زمانی که با تمرین مداوم به مغز خود مسلط شوید میتوانید در هر زمان واکنشهای بدنی خود را کنترل کنید و استرس و اضطراب خود را در پایینترین سطح نگه دارید.
مزایای بیوفیدبک برای اضطراب
در درمان استرس و اضطراب با انواع تکنیکهای بیوفیدبک مزیتهای بسیاری وجود دارد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد.
- آگاهی و تفهیم بهتر
- افزایش خودآگاهی
- عدم نیاز به مصرف دارو
- اثر پایدارتر
معایب بیوفیدبک برای اضطراب
درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک علاوه بر مزیتهایی که به همراه دارد معایبی را نیز به همراه دارد که از جمله مهمترین این موارد میتوان به طولانی بودن دوره درمان و نیز نتایج متغیر هر بیمار در روند درمان اشاره کرد.
دلایل استفاده از بیوفیدبک برای درمان اضطراب
دلایل بسیاری برای استفاده از روش بیوفیدبک وجود دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان به پایداری و ثبات این روش درمان اشاره کرد. همچنین از آنجایی که درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک یک روش درمانی غیرتهاجمی است، بسیاری از افراد این روش درمانی را به روشهای درمانی دیگر به مانند روش دارویی ترجیح میدهند.
آیا بیوفیدبک برای همه افراد مبتلا به اضطراب مناسب است؟
روش بیوفیدبک یک روش موثر برای درمان استرس و اضطراب است؛ اما از این روش نمیتوان برای درمان تمامی انواع اضطراب استفاده کرد. به عنوان مثال اگر اضطراب فرد شدید باشد؛ استفاده از روش بیوفیدبک چندان تاثیرگذار نیست و از روشهای دارویی نیز برای درمان بهتر استفاده میشود.
علاوه بر این برخی از مشکلات فیزیکی به مانند نقص در شنوایی و عوامل فردی به مانند افسردگی، سطح تمرکز فردی نیز روی روند درمان تاثیرگذار هستند و به همین خاطر نیز در چنین شرایطی ترکیب این روش برای درمان راهکار موثرتری خواهد بود.
چه کسانی نباید از بیوفیدبک برای درمان اضطراب استفاده کنند؟
این موضوع کاملا درست است که روش بیوفیدبک یک روش غیرتهاجمی است، اما چند دسته از افراد نیز هستند که استفاده از روش بیوفیدبک برای آنها مناسب نیست که از جمله این افراد میتوان به افرادی که دارای بیماری جسمی خاصی به مانند بیماریهای قلبی و مشکلات عصبی هستند اشاره کرد.
علاوه بر مواردی که به آنها اشاره کردیم افرادی که به مصرف مواد مخدر میپردازند و افرادی که اختلالات شدید روانی دارند نیز بهتر است که از درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک استفاده نکنند چرا که ممکن است این روش درمانی برای آنها چندان اثرگذار نباشد و علائم استرس و اضطراب را در آنها شدیدتر کند.
بیوفیدبک چه تفاوتی با دارو درمانی و یا سایر روشهای درمانی اضطراب دارد؟
روش بیوفیدبک، دارو درمانی و سایر روشهای درمانی هر سه در درمان استرس و اضطراب موثر هستند، اما این سه با یکدیگر تفاوتهایی را نیز دارند که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
دارو درمانی و سایر روشهای درمانی
داروهای ضد اضطراب و استرس میتوانند علائم را کاهش دهند اما هرگز آن را به صورت دائمی قطع نمیکنند. البته لازم به ذکر است که این روش درمانی خیلی سریع تاثیرگذار است ولی همواره بهتر است که با تجویز پزشک مورد استفاده قرار گیرد؛ زیرا دارای عوارض است. از طرفی سایر روشهای درمانی به مانند درمان شناختی رفتاری نیز به تغییر الگوهای رفتاری فرد کمک میکند و استرس و اضطراب را تا حدودی میتواند کاهش دهد.
روش بیوفیدبک
این روش درمانی یک روش کاملا بی خطر و بدون عوارض است که هدف آن آموزش خودآگاهی نسبت به عملکرد فیزیولوژی بدن است. این روش درمانی نسبتا با ثبات است. البته لازم به ذکر است که این روش درمانی در مقایسه با روش دارویی سریع نیست و به صبر و تحمل بیشتری برای اثرگذاری نیاز دارد.
فرایند درمانی نوروفیدبک چگونه انجام می پذیرد؟
نوروفیدبک روشی است که به افراد کمک میکند تا فعالیتهای مغز خود را کنترل کنند و بهینهسازی نمایند. این روش با استفاده از ابزارهای الکترونیکی، فعالیتهای الکتریکی مغز را اندازهگیری کرده و به فرد بازخورد میدهد. این بازخورد میتواند به صورت بصری (مثلاً بازیهای کامپیوتری) یا شنوایی (مثلاً صداها) باشد. با دریافت این بازخورد، فرد یاد میگیرد که فعالیتهای مغز خود را به سمت الگوهای سالمتر هدایت کند.
مراحل کلی فرایند درمانی نوروفیدبک
1. ارزیابی اولیه
مصاحبه: روانپزشک یا متخصص نوروفیدبک با شما در مورد علائم، سابقه پزشکی و اهداف درمانی صحبت میکند.
تستهای روانشناختی: برای ارزیابی دقیقتر وضعیت شما، ممکن است از تستهای روانشناختی استفاده شود.
EEG (الکتروانسفالوگرافی): در این مرحله، فعالیتهای الکتریکی مغز شما با استفاده از الکترودهایی که روی سر قرار میگیرند، اندازهگیری میشود. این اطلاعات به متخصص کمک میکند تا الگوهای غیر طبیعی فعالیت مغز را شناسایی کند.
2. طراحی برنامه درمانی
تعیین اهداف: بر اساس ارزیابی اولیه، اهداف درمانی مشخص میشوند. این اهداف ممکن است شامل بهبود تمرکز، کاهش اضطراب، بهبود خواب، کاهش درد یا سایر علائم باشد.
انتخاب پروتکل: متخصص نوروفیدبک، پروتکل درمانی مناسب را بر اساس اهداف شما و نتایج EEG انتخاب میکند. پروتکل درمانی شامل تعیین نوع امواج مغزی که باید تقویت یا تضعیف شوند و نوع بازخورد است.
3. جلسات درمانی
آمادهسازی: قبل از هر جلسه، الکترودها روی سر شما قرار میگیرند.
دریافت بازخورد: در طول جلسه، شما فعالیتهای مغز خود را از طریق بازخورد بصری یا شنوایی مشاهده میکنید. زمانی که فعالیت مغز شما به سمت الگوی مطلوب حرکت میکند، بازخورد مثبت دریافت میکنید.
تمرین: با تکرار جلسات، مغز شما یاد میگیرد که فعالیتهای خود را به سمت الگوهای سالمتر هدایت کند.
4. پیگیری و ارزیابی
تکرار EEG : در طول درمان و پس از آن، EEG انجام میشود تا پیشرفت شما ارزیابی شود.
مصاحبه: در جلسات پیگیری، متخصص با شما در مورد تغییرات علائم و احساساتتان صحبت میکند.
چه تعداد بیوفیدبک برای درمان اضطراب لازم است؟
به صورت کلی افراد برای مشاهده نتایج اولیه بیوفیدبک؛ به 8 الی 10 جلسه درمانی نیاز دارند. گاهی اوقات ممکن است که طول دوره درمان به 20 جلسه نیز بکشد.
چگونه میتوانم بفهمم که بیوفیدبک برای من مناسب است یا خیر؟
از آنجایی که بیوفیدبک یک روش درمانی غیرتهاجمی است و برای طیف وسیعی از اختلالات گزینه مناسبی است؛ در صورتی در دسته بندی افرادی که اشاره کردیم بیوفیدبک برای آنها مناسب نیست؛ قرار نمیگیرید، میتوانید از این روش استفاده کنید.
آیا درمان اضطراب با بیوفیدبک را میتوان در خانه انجام داد؟
در حال حاضر امکان استفاده از دستگاه بیوفیدبک در خانه نیز وجود دارد و میتوانید این روش درمانی را در منزل نیز انجام دهید؛ اما توصیه ما به شما عزیزان این است که این روش درمانی را زیر نظر روانپزشک و روانشناس امتحان کنید تا تاثیر آن را روی بهبود وضعیت خود مشاهده کنید.
بهترین مرکز درمان اضطراب با بیوفیدبک در مشهد
در حال حاضر مراکز بسیاری در کشور درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک را انجام میدهند؛ اما در حال حاضر بهترین کلینیک روانشناسی موجود در داخل کشور کلینیک مهر رضوی مشهد است که با مراجعه به آن میتوانید درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک را توسط بهترین متخصصان این زمینه تجربه کنید.
جمع بندی
در این مقاله سعی کریم شما عزیزان را با درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک آشنا کنیم و دلایل موثر بودن این روش درمانی را خدمت شما عزیزان شرح دهیم. همانطور که در این مطلب نیز به آن اشاره کردیم درمان استرس و اضطراب با بیوفیدبک یک روش غیر تهاجمی است که تاثیرات بسیار مثبتی را روی استرس و اضطراب دارد؛ از این رو توصیه ما به شما استفاده از این روش در یکی از بهترین کلینیکهای روانشناسی کشور یعنی کلینیک مهر رضوی مشهد است.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی