انواع سردرد + علت و درمان آن
سردرد یکی از شایعترین دردها است و تقریبا تمام افراد حداقل یک بار در طول زندگی خود به این عارضه دچار شدهاند. شدت سردرد در افراد مختلف متفاوت است و میتواند خفیف و یا بسیار شدید باشد. دردها در ناحیهی سر ممکن است به صورت مداوم و یا متناوب بروز پیدا کند. گاهی اوقات بیان شرح حال و توصیف سردرد برای افراد دشوار است زیرا هر یک از انواع سردرد در ناحیه خاصی از سر به وجود میآید.
در بسیاری از موارد سردردها درمان خاصی ندارند و با مصرف مسکن رفع میشوند. اما بعضی وقتها نیز این عارضه میتواند علامت وجود یک بیماری دیگر مانند بیماریهای مغز و اعصاب باشد. بنابراین نشانههای همراه انواع سردرد را باید جدی گرفت چرا که بروز این عارضه مخصوصا اگر ناگهانی باشد، علامت بسیار مهمی است و حتما باید مورد بررسی قرار گیرد. روشهای مختلفی برای درمان انواع سردرد وجود دارد.
یکی از این روشها درمان سردرد با بیوفیدبک است. در تکنیک بیوفیدبک با ایجاد تغییرات مثبت و مطلوب در بدن سبب بهبود برخی عملکردهای آن میگردند. در واقع بیوفیدبک تراپی یک تکنیک ذهنی است که به افراد نحوهی تغییر فعالیت فیزیولوژیک را آموزش میدهد. این تکنیک برای درمان بیماریها، جلوگیری از اختلالات و بهبود آنها و حتی ارتقای عملکرد فردی مورد استفاده قرار میگیرد. در ادامه به کاربرد بیوفیدبک برای درمان سردرد اشاره خواهیم نمود.
فهرست مطالب
علت سردرد
انواع مختلف سردرد به علل متفاوتی ایجاد میشوند. تشخیص علت بروز این عارضه میتواند در انتخاب درمان صحیح و مناسب بسیار مؤثر باشد. فعال شدن عصبهای خاصی از رگهای خونی سبب ایجاد سردرد میشوند که عوامل مختلفی میتوانند این عصبها را فعال نمایند.
برخی عوامل محیطی از مهمترین فاکتورهایی هستند که در معرض آنها قرار گرفتن سبب بروز سردرد میشود. از جمله این موارد میتوان به دود و آلودگی، مواد شیمیایی، عطرها و مواد آلرژیزا اشاره نمود. سروصدا و تغییرات نور در محیط نیز میتوانند از علل ایجاد این عارضه باشند.
ژنتیک عامل انتقال برخی بیماریها از نسلی به نسل دیگر است. سردرد نیز میتواند ارثی باشد و از طریق کروموزومها از والدین به فرزندان انتقال یابد. از دیگر علتهایی که ممکن است سبب ایجاد و یا تشدید سردرد شوند، میتوان تغییرات در الگوی خواب، تغییر در رژیم غذایی یا وعدههای غذایی، مصرف بیش از حد دارو، وجود تنش در شرایط زندگی، استرس و اضطراب را نام برد.
در برخی موارد یک بیماری میتواند علت سردرد باشد. در واقع سردرد یکی از علایم و نشانههای آن بیماری محسوب میشود. وجود سردرد در بیماریهایی مانند عفونت و التهاب گوش میانی، التهاب سینوسها، التهاب گلو و یا تومورها بسیار شایع است.
انواع سردرد
سردردها بر اساس علت بروز در انواع مختلفی طبقهبندی میشوند. هر کدام از انواع سردردها دارای علایم و نشانههای متفاوتی است و بر همین اساس از روی نشانهها میتوان نوع سردرد را تشخیص داد.
به طور کلی سردردها در دو دستهی سردرد اولیه و سردرد ثانویه قرار میگیرند.
سردردهای اولیه
سردردهای اولیه به دلیل حساسیت بیش از اندازه اعصاب به محرکها به وجود میآیند. این نوع سردردها نشانه بیماری دیگری نیستند. تغییر در فعالیت شیمیایی اعصاب و رگهای مغز و یا عضلات سر و گردن میتواند باعث ایجاد سردردهای اولیه شوند.
بر اساس برخی تحقیقات علمی، بعضی از افراد دارای ژنهای خاصی در سلولهای خود هستند که سبب افزایش سردردهای اولیه در آنها میشود. میگرن، سردرد تنشی، سردرد خوشهای، سردرد هورمونی و سردرد بر اثر فعالیتهای ورزشی از جمله سردردهای اولیه محسوب میشوند.
سردرد میگرنی یک عارضهی بسیار رایج است که به صورت ضرباندار در یک طرف سر احساس میشود. برخی افراد به طور مکرر و چندین بار در هفته این درد را تجربه میکنند ولی برخی نیز فقط گاهی در طول سال درد را احساس مینمایند. مدت زمان درد میگرن در افراد مختلف متفاوت است.
ممکن است بعد از چهار ساعت تسکین پیدا کند و یا گاهی چندین روز به طول انجامد. در طی این مدت فرد به طور غیرمعمول احساس خستگی و بیحالی دارد. همچنین حالت تهوع، استفراغ، اختلال در بینایی، افزایش حساسیت به سرو صدا، نور و بو نیز از علایم سردرد میگرنی هستند. این نوع سردرد معمولا در پی تغییرات شیمیایی گذرا در اعصاب و رگهای مغزی رخ میدهد.
افرادی که به میگرن مبتلا هستند غالبا سابقه خانوادگی دارند و یکی از بستگان درجه یک آنها این اختلال را دارد و این موضوع نشاندهندهی نقش اساسی ژنتیک در ابتلا به میگرن است. شدت درد در میگرن از متوسط تا بسیار شدید متغیر است. در برخی انواع میگرن حالتی مانند سکته مغزی اتفاق میافتد و یک سمت بدن فرد بیحس میشود. در چنین شرایطی فرد کلمات را نامفهوم متوجه میشود و احساس ضعف شدیدی دارد.
میگرن در زنان سه برابر بیشتر از مردان مشاهده میگردد. معمولا قبل از شروع دردهای میگرنی، علایمی مانند تاری دید، کم شدن سطح انرژی، حالتهای افسردگی و احساس سوزن سوزن شدن در بازو یا پا به وجود میآید که افراد با این علایم متوجه آغاز میگرن خود میشوند.
با توجه به اینکه میگرن درمان قطعی ندارد، افراد باید عوامل بروز دردها را شناسایی نموده و این عوامل را از زندگی خود حذف کنند. در واقع افراد مبتلا باید تلاش کنند که دردها شروع نشوند و پزشکان برای این منظور مواردی مانند تغییر سبک زندگی، ورزش، نوشیدن مقدار زیاد آب، ترک سیگار و کاهش استرس را توصیه مینمایند.
سردرد تنشی یا هیجانی
سردرد تنشی یا هیجانی معمولا در اثر فشارهای عصبی و استرس به وجود میآید. این دردها خطرناک نیستند و اکثر بزرگسالان این نوع درد را تجربه نمودهاند. کم آبی بدن، کم خوابی، دود سیگار، خوب غذا نخوردن و خستگی نیز از علتهای بروز این دردها هستند. سردردهای تنشی اغلب از ناحیه پیشانی، گردن و یا شانه شروع میشوند و به مرور تمام کاسه سر را دربرمیگیرند.
افراد مبتلا به این سردرد ممکن است حالت تهوع داشته باشند اما دچار استفراغ نمیشوند.ولی چناچه سردرد با استفراغ، تب، تاری دید، اختلال در تکلم، کاهش هوشیاری و ضعف همراه باشد، باید آن را جدی گرفت و حتما به پزشک مراجعه نمود.
سردردهای خوشهای
سردردهای خوشهای به طور ناگهانی اتفاق میافتند و بسیار دردناک هستند. بعضی از پزشکان معتقدند که این نوع سردرد به دلیل خواب نامنظم به وجود میآید زیرا بیشتر در شب بروز پیدا میکند. این درد در یک طرف سر و پشت چشم حس میشود. بیقراری و آشفتگی، گرفتگی و آبریزش بینی، آبریزش چشم و تورم پلک از علایم سردردهای خوشهای هستند.این نوع سردرد در مردان شش برابر بیشتر از زنان اتفاق میافتد.
سردرد هورمونی
سردرد هورمونی نیز از انواع سردردهاست که اغلب در زنان بروز مییابد. تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی و تخمکگذاری از علل ایجاد این نوع سردردها در زنان هستند. این نوع سردرد آزاردهنده است و معمولا با استراحت، داروهای مسکن و یا دمنوشهای گیاهی بعد از یک روز بهبود پیدا میکند.
سردردهای ثانویه
سردرد ثانویه از انواع سردردها است که در اثر برخی بیماریها به وجود میآید و میتواند علامت وجود یک بیماری زمینهای باشد. بنابراین برای درمان و برطرف شدن این نوع سردرد باید ابتدا بیماری زمینهای درمان گردد. سردرد سینوسی، سردرد آلرژیک، سردرد مننژیت، سردرد گردنی، سردرد کرونا و سردردهای ناشی از تومور مغزی، فشار خون بالا، عفونتهای دندان و بیماریهای چشمی از انواع سردردهای ثانویه به شمار میروند.
سردردهای سینوسی
سردردهای سینوسی در اثر التهاب و عفونت سینوسها به وجود میآیند. خروج ترشحات سبز یا زرد از بینی، ورم صورت، تب و تشدید درد با خم شدن از علایم این نوع سردرد محسوب میشوند. گاهی اوقات نیز عوامل آلرژی سبب افزایش ترشحات در سینوسها میگردند و آنها را ملتهب مینمایند. در چنین شرایطی گفته میشود که سردرد آلرژیک بروز پیدا کرده است.
سردرد گردنی
سردرد گردنی ناشی از تحلیل دیسک بین مهرههای گردن است که این اتفاق باعث ایجاد فشار بر نخاع میگردد و همین موضوع درد را در ناحیه گردن به وجود میآورد.
سردردهای خطرناک کدامند؟
در اغلب موارد سردردها خوش خیم هستند و خطری برای بیمار ندارند و فقط به دلیل مزمن بودنشان برای بیمار آزار دهنده خواهند بود. اما برخی از انواع سردرد ممکن است نشانهای از یک بیماری زمینهای جدی باشند که در این صورت خطرناک به شمار میآیند و نیاز به بررسی و درمان سریع توسط پزشک متخصص دارند. تشخیص صحیح و به موقع در این موارد میتواند روند پیشرفت بیماری را تا حد زیادی کاهش دهد و به بهبود بیماری کمک شایانی نماید.
سردردهای با منشأ عروقی، سردردهای ناشی از ضربه به سر، سردردهای ارجاعی، تومور کاذب مغزی، سردردهای ناشی از هیدروسفالی و سردرد نخاعی جزو انواع سردرد خطرناک شناخته میشوند. افراد مبتلا به سردرد باید علایم و نشانههای انواع سردرد خطرناک را بدانند.
به طور مثال سردردهایی که شروع ناگهانی و انفجاری دارند میتوانند مشابه پارگی آنورمیسم و کلافههای عروقی مغز و یا خونریزی مغزی باشند که نیاز به بررسی اورژانسی به وسیله سیتیاسکن مغز و درمان فوری دارند. همچنین سردردهایی که فرد را از خواب بیدار میکنند و یا با استفراغهای جهنده صبحگاهی همراه هستند، میتوانند ناشی از افزایش فشار مغز و یا تومور مغزی باشند. اینگونه سردردهای خطرناک حتما باید پیگیری شوند زیرا در غیر این صورت تهدیدکنندهی حیات فرد بیمار خواهند بود.
درمان سردرد با بیوفیدبک
بیوفیدبک یک روش درمانی است که با استفاده از ابزارهای الکترونیکی دربارهی اعصاب، عضلات و فعالیتهای خودمختار مانند فشار خون، ضربان قلب، دمای پوست، فشار عضلات و فعالیت امواج مغزی اطلاعاتی را اندازهگیری و پردازش مینماید. سپس این اطلاعات به صورت صوتی یا تصویری در اختیار بیمار و پزشک قرار میگیرند. فرد با استفاده از این فیدبکهای صوتی و تصویری میتواند کنترل بهتری بر روی عملکرد اندامهایش داشته باشد.
در واقع بیوفیدبک یک روش درمانی غیرتهاجمی محسوب میشود که منجر به کاهش علایم بیماری در افراد میگردد. هر چند تأثیر این تکنیک بر روی افراد مختلف متفاوت است. امروزه این روش درمانی غیردارویی یکی از روشهای تأثیر گذار و بی خطر برای درمان انواع دردهای مزمن به خصوص سردرد است. بنابراین باید گفت درمان سردرد با بیوفیدبک یک روش درمانی نوین است. بسیاری از افراد مبتلا به سردرد به ویژه سردردهای میگرنی، از این تکنیک درمانی مکمل استفاده مینمایند.
بیوفیدبک الکترومیوگرافی سطحی، بیوفیدبک الکتروانسفالوگرافی و بیوفیدبک حرارتی از جمله انواع تمرینات بیوفیدبک هستند. در بیوفیدبک الکترومیوگرافی فعالیتهای ماهیچهای ارزیابی میشوند. این روش به فرد کمک می کند تا درد مزمن، اسپاسم عضلانی، اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی و سردردهای تنشی را بهتر کنترل نماید. بیوفیدبک حرارتی درجه حرارت پوست را مورد ارزیابی قرار میدهد و به کنترل جریان خون کمک میکند. این تکنیک برای درمان فشار خون بالا و سردردهای عروقی به کار برده میشود.
جمعبندی
هر چند سردرد یک عارضهی دردناک و آزاردهنده برای افراد است اما اکثر انواع سردرد بعد از مدت کوتاهی بهبود مییابند. سردردها بر اساس معیارهایی مانند علایم و نشانهها، علت ایجاد و محل درد به انواع مختلفی تقسیم میشوند. سردردهای سمت چپ در بسیاری از موارد به دلیل میگرن و سردردهای خوشهای هستند.
البته در موارد اندکی نیز میتواند به دلیل تومور مغزی و یا سکته مغزی باشد. به همین دلیل این سردردها باید خیلی سریع مورد بررسی قرار گیرند. سردرد سمت راست دلایلی مانند آلرژی، مصرف دارو، میگرن و مشکلات عصبی دارد. همچنین التهاب شریانهای سر و گردن از علل بروز این نوع سردرد هستند که در این صورت درد عضلانی، خستگی و درد فک و شقیقه را نیز به همراه دارد. سردرد پیشانی اغلب ناشی از تنش عصبی، خستگی چشم و مشکلات سینوسی است. هر چند سردردهای خوشهای نیز میتوانند عامل ایجاد این سردرد باشند اما چون شیوع پایینی دارند، علت اصلی آن محسوب نمیشوند.
به طور کلی شناخت انواع سردرد و علایم و نشانههای مربوط به هر کدام از آنها میتواند برای افراد مبتلا به این بیماری بسیار مفید باشد و به آنها کمک کند تا انواع سردردهای خطرناک را بشناسند و با مراجعه به موقع به پزشک از بروز عوارض و خطرهای احتمالی ناشی از آن جلوگیری نمایند.
سؤالات متداول
1-در این بیماری چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر سردرد همراه با مواردی مانند اختلالات بینایی، گرفتگی گردن، کهیر، استفراغ، گیجی، لکنت زبان، تب بالاتر از 38 درجه و فلج شدن هر قسمت از بدن باشد حتما باید فورا به پزشک مراجعه شود.
سردرد خطرناک چه علایمی دارد؟
افت فشار خون، تاری دید، تب بالا، سرگیجه شدید، سختی در گفتار، مشکلات حافظه و عدم هوشیاری از جمله علایم مهم انواع سردردهای خطرناک هستند.
2-در تومور مغزی کدام قسمت سر دچار درد میشود؟
در تومور مغزی معمولا درد در ناحیهای احساس میشود که تومور وجود دارد؛ اما این یک قاعده کلی و کامل نیست و ممکن است درد در نواحی دیگر سر نیز به وجود آید.
3-سردردهای ناشی از کم خونی چگونه قابل تشخیص هستند؟
سردردی که در اثر کم خونی به وجود میآید معمولا در قسمت جلوی سر و ناحیه پیشانی احساس میشود اما گاهی نیز درد ناحیه گردن را فرامیگیرد.
4-درمان سردرد چیست؟
پیدا کردن بهترین درمان برای سردرد بستگی به نوع آن دارد. مثلا میگرن روش درمانی بیوفیدبک بهبود مییابد. در درمان سردردهای تنشی اصلاح سبک زندگی، کاهش استرس و تغذیه مناسب توصیه میگردد.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
