
اختلال اضطراب جدایی در کودکان + نشانهها و درمان آن
یکی از مشکلات روانشناختی اختلال اضطراب جدایی در کودکان است که امکان دارد در ابتدا چندان مشهود نباشد، اما تاثیرات عمیقی بر زندگی روزمره فرد و خانوادهاش دارد. تصور کنید هر بار که مجبور به ترک خانه میشوید یا شخصی را برای مدت کوتاهی ترک میکنید، دچار اضطراب و نگرانی شدید میشوید. این تجربه برای بعضی از افراد حتی به عنوان یک روند روزمره و عادی در زندگی محسوب میشود. از دوران کودکی تا بزرگسالی، این اضطراب میتواند به اشکال مختلفی ظهور پیدا کند و چالشهای متعددی را برای فرد به وجود آورد. در این راستا بیوفیدبک در مشهد به عنوان یک روش درمانی مؤثر میتواند به کاهش این اضطرابها کمک کند و به افراد راهکارهایی برای مدیریت آنها ارائه دهد.
فهرست مطالب
اختلال اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
اضطراب جدایی یک مرحله طبیعی در رشد عاطفی کودک است و معمولا زمانی شروع خواهد شد که کودک کم کم متوجه میشود افراد و اشیا حتی زمانی که حضور ندارند، همچنان وجود دارند. این مفهوم که به آن «اصل پایداری شی» گفته میشود یکی از نشانههای تکامل شناختی کودک است. اگر از منظر علم تکامل به اضطراب جدایی نگاه کنیم این پدیده منطقی به نظر میرسد زیرا کودک بیدفاع بهطور طبیعی از جدایی کسی که از او مراقبت میکند، ناراحت و نگران میشود. در بسیاری از موارد نگرشها نسبت به اختلال اضطراب جدایی در کودکان و رفتارهای مرتبط با آن تحت تاثیر فرهنگها قرار دارد. در جوامع غربی بر استقلال کودک از سنین پایین تاکید زیادی میکنند، در حالی که در بسیاری از فرهنگهای دیگر کودکان در سالهای اولیه زندگیشان کمتر از مادرشان جدا میشوند.
اضطراب جدایی نوزادان
نوزادان و کودکان نوپا وقتی احساس کنند که یکی از والدین قصد ترک کردن آنها را دارد یا حتی احتمال جدایی وجود داشته باشد، دچار اضطراب و بیقراری شدید میشوند. این نگرانی و آشفتگی که در این سنین بهویژه از مادر بهوجود میآید اضطراب جدایی از مادر نامیده میشود و کاملا طبیعی است. این حالت بخشی از فرایند رشد عاطفی نوزادان به حساب میآید. این نوع اضطراب در کودکان نوپا بهویژه زیر سه سال کاملا نرمال بوده زیرا در این سنین کودکان معمولا به مادر خود میچسبند، گریه میکنند و هنگام جدایی از والدین برای رفتن به مهدکودک یا سپردن خود به مراقب دیگری مقاومت نشان میدهند.
علت اضطراب جدایی در نوزادان چیست؟
اضطراب جدایی جزو روندهای طبیعی رشد نوزاد به شمار میرود و معمولا در سنین پایین بین شش ماهگی تا دو سالگی خود را نشان میدهد. در این دوران کودک به تدریج متوجه جدایی از والدین یا مراقب اصلی خود میشود و بهطور طبیعی با اضطراب و نگرانی همراه است. این نوع اضطراب به دلیل رشد آگاهی کودک نسبت به دنیای اطراف و نیاز به احساس امنیت در کنار افرادی که به آنها وابسته است پدید میآید. با این حال زمانی که اضطراب جدایی از حد طبیعی و نرمال برای سن کودک فراتر رود، این نگرانیها امکان دارد به یک اختلال اضطراب جدایی در کودکان تبدیل شود. برای مثال اضطراب جدایی در کودکان پنجساله بهطور طبیعی بروز نمیکند. اگر کودک در این سن هنوز بهطور شدید از جدایی از والدین خود میترسد و این ترس بیش از حد ادامه یابد، احتمالا باید به چشم اضطراب جدایی به آن نگاه کرد.
روانشناسان تاکید دارند که برای تشخیص اختلال اضطراب جدایی در کودکان، رفتارهای هیجانی و احساساتی کودک باید حداقل به مدت چهار هفته ادامه یابد و در این مدت تاثیر منفی بر عملکرد معمول کودک در خانه، مدرسه یا تعاملات اجتماعی او داشته باشد. این یعنی اضطراب باید به اندازهای شدید باشد که نهتنها زندگی روزمره کودک را مختل کند، بلکه باعث کاهش کیفیت زندگی اجتماعی و تحصیلی او گردد.
علائم اختلال اضطراب جدایی در کودکان
اختلال اضطراب جدایی در کودکان معمولا در دوران پیشدبستانی، مهدکودک یا هنگام بازی بیشتر مشخص میشود. کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند اغلب از رفتن به مهدکودک یا پیشدبستانی خودداری میکنند و ممکن است نسبت به جدایی از والدین یا مراقبان خود واکنشهای شدید نشان دهند. این واکنشها میتوانند به صورت عصبانیت، نگرانی یا ناراحتی شدید بروز کنند.
از دیگر علائم رایج اضطراب جدایی در کودکان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. کابوسهای شبانه که کودک را از خواب بیدار میکنند.
2. شب ادراری که میتواند ناشی از استرس و اضطراب باشد.
3. ترس از تنها ماندن و از محیط امن خود دور شدن.
4. نگرانی از اینکه ممکن است والدین دچار حادثه یا مشکلی شوند.
5. مداوم دنبال والدین خود گشتن.
اگر این علائم به مدت طولانی و به صورت مداوم ادامه داشته باشد و بر عملکرد روزمره کودک تاثیر بگذارد، احتمالا لازم باشد که برای ارزیابی و درمان به یک دکتر روانشناس در مشهد مراجعه کنید. تشخیص و درمان به موقع اختلال اضطراب جدایی در کودکان میتواند به آنها کمک کند تا با احساسات خود بهتر مقابله کرده و به تدریج از اضطرابهای ناشی از جدایی رهایی یابد.
نشانههای اختلال اضطراب جدایی در کودکان
اختلال اضطراب جدایی در کودکان معمولا با مجموعهای از علائم و نشانهها همراه است که باید توسط والدین شناسایی شوند. شناسایی بهموقع این علائم بسیار مهم بوده زیرا تشخیص زودهنگام میتواند به درمان موثر این اختلال کمک کند و از شدت آن بکاهد. در صورتی که این علائم در کودک مشاهده شود، توصیه میشود والدین برای تشخیص دقیق و درمان مناسب به یک روانشناس کودک مراجعه کنند.
بعضی از نشانههای شایع اختلال اضطراب جدایی در کودکان عبارتاند از:
ترس از جدا شدن از والدین: امکان دارد کودک از جدایی حتی برای مدتهای کوتاه از والدین خود وحشت کند.
اضطراب هنگام فکر کردن به جدایی از والدین: تفکر در مورد دوری از والدین میتواند باعث اضطراب در کودکان شود.
ترس از خوابیدن در جایی غیر از خانه : احتمال دارد کودک از خوابیدن در مکانهایی خارج از محیط امن خانه خود بترسد.
بیقراری شدید و گریه هنگام جدایی: هنگام جدا شدن از والدین، ممکن است کودک دچار بیتابی و گریههای شدید شود.
دردهای فیزیکی: این دردها، از جمله دل درد، سردرد یا دردهای عضلانی، ممکن است به دلیل استرس و اضطراب ناشی از جدایی ایجاد شوند.
نگرانی مداوم و ترس از مرگ یا آسیب به والدین: امکان دارد کودک به طور مداوم نگران باشد که والدینش آسیب ببینند یا دچار مشکل شوند.
کابوسهای شبانه: اضطراب ناشی از جدایی میتواند به شکل کابوسهایی در شب بروز کند.
تمایل به خوابیدن کنار والدین: کودک به طور غیرمعمولی از خوابیدن در اتاق خود امتناع کرده و ترجیح میدهد کنار والدین خود بخوابد.
امتناع از رفتن به مدرسه یا مهدکودک: احتمال دارد کودک از رفتن به مدرسه یا مهدکودک گریزان باشد و بهانههایی برای ماندن در خانه بیاورد.
این علائم میتوانند به شکلهای مختلف در کودکان ظاهر شوند و اگر بیش از چند هفته ادامه داشته باشند و زندگی روزمره کودک را تحت تاثیر قرار دهند، به اختلال اضطراب جدایی در کودکان تبدیل خواهند شد. در چنین مواقعی مراجعه به یک روانشناس کودک میتواند به شناسایی دقیقتر مشکلات و ارائه راهکارهای درمانی کمک کند.
سن اضطراب جدایی در کودکان
خطرات و عوارض اضطراب جدایی در کودکان
اختلال اضطراب جدایی معمولا از دوران کودکی آغاز میشود، اما احتمال دارد در بعضی از افراد تا دوران نوجوانی و حتی بزرگسالی ادامه پیدا کند. اختلال اضطراب جدایی در کودکان به صورت اضطراب شدید در مواجهه با جدایی از افراد نزدیک، بهویژه والدین بروز میکند و میتواند تاثیرات زیادی بر زندگی روزمره فرد داشته باشد. بعضی از عوامل میتوانند ریسک ابتلا به اختلال اضطراب جدایی را افزایش دهند که شامل موارد زیر هستند:
از دست دادنهای مهم
رویدادهای جدایی مانند مرگ یکی از عزیزان، بیماریهای جدی در خانواده، طلاق والدین، از دست دادن حیوان خانگی محبوب یا تغییر مکان به یک شهر جدید یا مدرسه میتواند موجب بروز اضطراب شدید در کودک و ادامه آن در طولانیمدت شود.
سابقه خانوادگی اضطراب
در صورتی که یکی از اعضای خانواده به اختلالات اضطرابی یا سایر مشکلات روانی مبتلا باشد، این احتمال وجود دارد که ویژگیهای ژنتیکی یا محیطی منجر به بروز اختلال اضطراب جدایی در کودکان شود.
عوارض و پیامدها
اختلال اضطراب جدایی در کودکان میتواند مشکلات جدی در عملکرد اجتماعی یا مدرسه ایجاد کند. فرد مبتلا امکان دارد در موقعیتهای جدید یا حتی در جمعهای کوچک اجتماعی احساس ناراحتی زیادی داشته باشد و نتواند به درستی با دیگران تعامل کند. این اضطراب میتواند زندگی فرد را از جنبههای مختلف تحت تاثیر قرار دهد و در صورت عدم درمان، به مشکلات طولانیمدت منجر شود.
- اختلالات همراه
اختلال اضطراب جدایی امکان دارد با بعضی از اختلالات روانی دیگر نیز همراه باشد که به تشدید وضعیت کمک میکنند. از جمله این اختلالات عبارتاند از:
1. سایر اختلالات اضطرابی: اختلال اضطراب فراگیر، فوبیاهای خاص، حملات پانیک، اختلال اضطراب اجتماعی یا آگورافوبیا جزو اختلالات اضطرابی هستند.
2. اختلال وسواس فکری عملی: در بعضی از کودکان یا بزرگسالان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، احتمال دارد وسواسها و رفتارهای تکراری نیز مشاهده شود.
3. افسردگی: اضطراب جدایی میتواند به مرور زمان موجب احساسات غمگینی، کاهش انرژی و افسردگی در فرد شود، بهویژه در صورتی که اضطراب درمان نشده باقی بماند.
تشخیص و درمان بهموقع این اختلال بسیار اهمیت دارد تا از بروز مشکلات بیشتر و تاثیرات منفی بر زندگی فرد جلوگیری شود. درمانهای روانشناختی و گاهی دارویی میتوانند به کاهش علائم اضطراب و بهبود کیفیت زندگی کودک یا بزرگسال مبتلا کمک کنند.
درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان
اولین قدم در درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان، درمان فردی توسط یک روانشناس کودک است. در این مرحله روانشناس به شناسایی علائم و مشکلات کودک پرداخته و از روشهای مختلف از جمله درمان شناختی-رفتاری برای کمک به کاهش اضطراب و آموزش مهارتهای مقابلهای استفاده میکند. این درمانها به کودک کمک میکنند تا بهتر با احساسات اضطراب و دوری از والدین خود مقابله کند و به تدریج بهبود یابد.
در مرحله بعد به والدین کودک آموزشهای لازم داده میشود تا بدانند چگونه میتوانند در فرآیند درمان مشارکت کرده و با رفتارهای مناسب،اختلال اضطراب جدایی در کودکان را کاهش دهند. این آموزشها شامل راهکارهایی برای فراهم کردن محیطی امن و حمایتگر برای کودک است.
در بعضی از موارد اگر شدت اضطراب کودک بسیار زیاد باشد و درمانهای روانشناختی کافی نباشند، امکان دارد از دارو درمانی استفاده شود. داروها معمولا برای کاهش علائم اضطراب تجویز میشوند و باید فقط تحت نظر یک روانپزشک مصرف شوند.
علاوه بر این یکی از روشهای درمانی نوین که میتواند به کاهش اضطراب کودک کمک کند، بیوفیدبک است. این روش به کودک کمک میکند تا از طریق نظارت و کنترل فیزیولوژیکی بدن خود مانند ضربان قلب و تنش عضلانی بر اضطراب خود غلبه کند. بیوفیدبک به کودک میآموزد که چگونه واکنشهای فیزیولوژیک خود را تحت کنترل درآورد و احساس آرامش بیشتری پیدا کند.
دارو برای اضطراب جدایی در کودکان
یکی از روشهای دیگر برای درمان اضطراب در کودکان استفاده از داروهای ضد افسردگی است. بسیاری از والدین نگران استفاده از دارو برای فرزند خود هستند اما این داروها در بعضی مواقع میتوانند در درمان اختلالات اضطرابی بسیار موثر باشند.
مطالعات مختلف نشان دادهاند که ترکیب درمان شناختی-رفتاری با داروهای ضد افسردگی برای کودکان ۷ تا ۱۷ ساله معمولا نتایج بهتری نسبت به استفاده از هر کدام به تنهایی دارد. داروها میتوانند به عنوان گزینهای برای درمان کوتاهمدت یا بلندمدت بسته به شدت علائم کودک و واکنش او به درمان مورد استفاده قرار گیرند. البته ضروری است که والدین پزشک را از سایر داروهایی که فرزندشان امکان دارد مصرف کند، حتی داروهای بدون نسخه مطلع کنند.
یکی از داروهای متداول برای درمان اختلالات اضطرابی مخصوصا اختلال اضطراب جدایی در کودکان، مهارکنندههای انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI) هستند که در حال حاضر به عنوان داروهای انتخابی برای درمان اختلالات اضطرابی در کودکان و بزرگسالان شناخته میشوند. این داروها به کاهش علائم اضطرابی کمک میکنند و میتوانند در تسکین نگرانیها و اضطرابهای ناشی از جدایی موثر باشند.
چگونه اضطراب جدایی در کودکان رو درمان کنیم؟
اولین و رایجترین روش درمان برای اختلال اضطراب جدایی درکودکان و اضطراب امتحان، درمان شناختی-رفتاری بوده که این درمان نوعی گفتاردرمانی بهشمار میرود و به کودک کمک میکند تا افکار و باورهای نادرست خود را شناسایی و تغییر دهد و در نتیجه احساسات و رفتارهای خود را بهبود بخشد.
درمان شناختی-رفتاری (CBT) با آموزش تکنیکهای جدید برای مقابله با استرس، شناسایی و مدیریت احساسات و حل مشکلات عاطفی به کودک کمک میکند تا با اضطرابهای خود روبهرو شود. این روش درمانی برای اختلال اضطراب جدایی در کودکان بسیار موثر است.
در طول درمان، کودک یاد میگیرد که چگونه با ترسها و نگرانیهای مربوط به جدایی مقابله کرده و آنها را مدیریت کند.
علاوه بر این والدین نیز میتوانند تکنیکهای موثر برای حمایت عاطفی از کودک خود را بیاموزند تا به او کمک کنند در شرایط اضطرابی احساس امنیت بیشتری داشته باشد. با گذشت زمان و پس از ادامه درمان کودکانی که دچار اضطراب جدایی هستند، میتوانند یاد بگیرند که چگونه بهطور مستقل با جدایی کنار بیایند و ترسهای خود را به شیوهای منطقیتر بررسی نمایند.
پیشگیری از اختلال اضطراب جدایی در کودک و بچه
پیشگیری از اختلال اضطراب جدایی در کودکان نیازمند توجه ویژه به نیازهای عاطفی و روانی آنها است. فراهم کردن محیطی امن و حمایتکننده، تشویق به استقلال تدریجی و فراهم کردن فرصتهای بازی و تعامل با همسالان میتواند اضطراب کودک را کم کرده و احساس امنیت را تقویت نماید. والدین باید به کودک خود اطمینان دهند که همیشه در کنار او خواهند بود و هیچگاه او را ترک نخواهند کرد.
علاوه بر این ایجاد یک روال منظم و پیشبینیپذیر در زندگی روزمره میتواند به کاهش اختلال اضطراب جدایی در کودکان کمک کند. برقراری ارتباط مثبت و صمیمی با کودک و نشان دادن عشق و محبت به او بسیار حائز اهمیت است. استفاده از بازیهای تخیلی و داستانهای آموزنده نیز میتواند به کودک کمک کند تا بهتر با احساسات خود آشنا شود و روشهای موثری برای مقابله با اضطراب جدایی پیدا کند. در صورتی که علائم اضطراب جدایی در کودک تشدید شود، مراجعه به کلینیک روانشناسی مشهد میتواند به تشخیص دقیقتر و دریافت درمانهای موثر کمک کند.
چگونه اضطراب جدایی در کودک از مادر را کاهش دهیم؟
کاهش اضطراب جدایی کودک از مادر نیازمند توجه و حمایت مستمر والدین است. یکی از روشهای موثر برای این کار ایجاد یک روال منظم و پیشبینیپذیر در زندگی روزمره کودک است که به او احساس امنیت و ثبات میدهد. والدین میتوانند به تدریج اطرافیان جدید را به کودک معرفی کرده و فرصتهایی برای آشنایی بیشتر با آنها فراهم کنند که این کار میتواند به کاهش اختلال اضطراب جدایی در کودکان کمک کند. همچنین ضروری است که والدین خود آرام و اطمینانبخش باشند چرا که کودکان اکثرا به شدت تحت تاثیر احساسات و رفتارهای والدین قرار میگیرند.
جمعبندی
اختلال اضطراب جدایی در کودکان یک مشکل روانشناختی جدی است که میتواند بر رشد عاطفی، اجتماعی و تحصیلی کودک تاثیر بگذارد. این اختلال که بهصورت نگرانی شدید هنگام جدایی از والدین بروز میکند، در صورتی که ادامه یابد و بر عملکرد روزمره کودک تاثیرگذار باشد نیاز به درمان دارد. درمانهای موثر شامل درمان شناختی-رفتاری، دارو و روشهایی مانند بیوفیدبک هستند. شناسایی بهموقع علائم و اقدام به درمان میتواند به کاهش اضطراب کودک کمک کرده و از عوارض بلندمدت آن جلوگیری کند. والدین باید در صورت مشاهده علائم اختلال اضطراب جدایی در کودکان برای درمان به موقع اقدام کنند تا کودکان بتوانند به رشد سالم خود ادامه دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره میتوانید از سایت مهر رضوی کمک بگیرید.
سوالات متداول
1. چه زمانی اضطراب جدایی در کودکان به یک مشکل جدی تبدیل میشود؟
اختلال اضطراب جدایی در کودکان زمانی به یک مشکل جدی تبدیل میشود که کودک نتواند فعالیتهای روزمره خود مانند رفتن به مدرسه، خوابیدن یا بازی کردن را انجام دهد و این اضطراب برای مدت طولانی ادامه پیدا کند. در این صورت اختلال اضطراب جدایی در کودکان میتواند مانع از پیشرفت و رشد طبیعی آنها شود و نیاز به مداخلات درمانی داشته باشد.
2.آیا اضطراب جدایی در نوزادان طبیعی است؟
بله، اضطراب جدایی در نوزادان معمولا بین شش تا هشت ماهگی تا حدود دو سالگی یک پدیده طبیعی است. این احساس اضطراب و حتی ترس جزو مراحل طبیعی رشد کودک به شمار میآید.
3.چگونه میتوانم به کاهش اضطراب جدایی کودک خود کمک کنم؟
برقراری یک روال منظم، معرفی تدریجی افراد جدید مانند پرستار بچه، استفاده از روشهای آرامسازی و اطمینان دادن به کودک از اینکه همیشه در کنار او خواهید بود میتواند به کاهش اختلال اضطراب جدایی در کودکان کمک کند.
4.آیا استفاده از خدمات شرکت پرستاری میتواند به کاهش اضطراب جدایی در کودک کمک کند؟
بله، استفاده کردن از خدمات شرکتهای پرستاری و استخدام پرستار بچه متخصص به ایجاد یک محیط امن و مطمئن برای کودک کمک خواهد کرد میتواند و در کاهش اختلال اضطراب جدایی در کودکان موثر باشد.
5.آیا درمانهای دارویی برای اضطراب جدایی در کودکان توصیه میشود؟
درمانهای دارویی معمولا برای موارد شدید اختلال اضطراب جدایی در کودکان و تحت نظارت پزشک متخصص توصیه میشوند. با این حال در بیشتر موارد این اختلال با روشهای غیر دارویی مانند درمان شناختی-رفتاری نیز قابل کنترل و مدیریت است.
6.اضطراب جدایی چه تاثیری بر آینده کودک دارد؟
اگر اختلال اضطراب جدایی در کودکان به موقع درمان نشود، میتواند منجر به مشکلات عاطفی و روانی در دوران کودکی شود و در آینده مشکلات جدی شخصیتی را برای فرد در بزرگسالی به همراه داشته باشد.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
مطالب اخیر

نقش پت تراپی در کاهش افسردگی: چگونه حیوانات خانگی به سلامت روان کمک میکنند

اضطراب ناشی از کمالگرایی: چگونه انتظارات غیرواقعی ذهن ما را مختل میکنند؟




بیش فعالی در بزرگسالان + چگونه روانپزشک به مدیریت علائم کمک می کند؟


ترک اعتیاد به مواد در نوجوانان + چگونه روانشناسان میتوانند انگیزه را تقویت کنند؟



