درمان اوتیسم با نوروفیدبک و تاثیر آن

شاید اختلال اوتیسم به گوشتان خورده باشد و یا شاید اطلاعاتی در رابطه با این اختلال عصبی-رشدی اوتیسم داشته باشید. با این حال تا آخر این مقاله همراه ما باشید تا طیف اوتیسم، نحوه کنترل و درمان اوتیسم با نوروفیدبک را بررسی کنیم.

اوتیسم چیست؟

اوتیسم یا اختلال در خودماندگی یک اختلال عصبی است که در طول تکوین جنین و طی عدم رشد صحیح نورون های مغزی به وجود آمده است و باعث بروز مشکلات خاص در ارتباط فرد با دیگران، نحوه ارتباطات کلامی و غیر کلامی، رفتار ها و علایق فرد می‌شود.

بروز برخی پاسخ‌های مشترک و تکراری به محرک‌ها، رفتارهای غیرمعمول از علائم شایع اوتیسم است و لازم به ذکر است که اوتیسم اختلالی نیست که به یکباره در فرد ظاهر شود؛ بلکه از عدم رشد صحیح سلول های مغزی و تکامل ناقص آنها است که تا 24 ماهگی فرد علائم آن را بروز می‌دهد.

همانطور که گفتیم اختلال اوتیسم، اختلالی طیفی است و از خفیف تا شدید دسته بندی می‌شود.

شایان به ذکر است که این اختلال طیفی ارتباط مستقیمی با رشد سلول‌های مغزی دارد، حال به صورت عمیق تر به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

سیستم عصبی مرکزی در انسان شامل مغز و نخاع است که بیشتر بخش مغز را نیمکره های راست و چپ، مخچه در قسمت پشت نمیکره‌های مغز و ساقه مغز هم که رابط این دو بخش است، تشکیل شده است.

واحد ساختاری مغز سلول‌های عصبی هستند که از لحاظ ترمیم و تقسیم، برخلاف دیگر سلول‌های بدن ضعیف هستند و در صورت آسیب، بسیار دیر ترمیم می‌شوند. و یا گاهی ترمیمی صورت نمی‌گیرد.

حال اگر قرار باشد این موضوع را با اختلال اوتیسم بسنجیم به این نتیجه می‌رسیم که اختلال در رشد سلول‌های مغزی و نورون‌های عصبی که در فرایند تکوین جنین صورت می‌گیرد، باعث ایجاد خلل در عملکرد آنها می‌شود و ارتباط نورون‌ها با یکدیگر سخت می‌شود. جنین بعد از تولد طی 12تا24 ماهگی علائم خود را آشکار می‌سازد.

در مطالعات صورت گرفته و تحقیقات انجام شده، افراد اوتیستیک دارای اختلال در مهارت‌های شنیداری و گفتاری هستند به این دلیل است که مغز آنها اطلاعات زیادی را نمی‌تواند پردازش کند و بسنجد؛ بلکه باید در زمان صحبت با این افراد از جملات کوتاه و کم استفاده کرد تا متوجه صحبت ما شوند.

دلیل این امر این است که لوب گیجگاهی مغز مسئول پردازش اطلاعات می‌باشد. آنها لوب گیجگاهی نسبتا نازک تری نسبت به سایر افراد دارند. برعکس چون ارتباطات پیچیده ای دارند و این بخش به لوب پیشانی مربوط می‌شود و این بخش در افراد اوتیستیک کمی ضخیم‌تر به نظر می‌رسد.

از علائم فرد مبتلا به اوتیسم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناتوانی در حرف زدن، چه بسا که بسیاری از آنها در زندگی خود صحبت نمی‌کنند.

• ناراحتی شدید به دلیل موضوعات کوچک و پیش پا افتاده.

• عدم بروز احساسات به صورت درست، چرا که بسیاری از آنها حس ترس را با لحنی کاملا عادی عنوان می‌کنند.

• دارای اضطراب و استرس شدید در مواقعی که هیچ خطری آنهارا تهدید نمی‌کند.

درمان اوتیسم با دستگاه نوروفیدبک

حالا که ساختار فیزیولوژیکی مغز را بررسی کردیم، می‌خواهیم به عملکرد نورولوژی مغز و ارتباط سلول‌ها با یکدیگر و کنترل عملکرد آنها یعنی درمان اوتیسم با نوروفیدبک بپردازیم:

نوروفیدبک روشی است که مغز با فعالیت‌های خودش آموزش می‌بیند و روشی کاملا غیر تهاجمی است، در واقع روشی است که نمی‌خواهیم با کمک دارو مغز را کنترل کنیم، این روش از سال‌های گذشته هم برای افزایش تعادل مغز، خصوصا طیف اوتیسم مورد استفاده قرار گرفته است و تا کنون موفق هم عمل کرده است. بنابراین باید بدانید که امروزه درمان اوتیسم با نوروفیدبک یک روش درمانی موفقی شناخته شده است.

لازم به ذکر است که بدانید روش درمانی نوروفیدبک محدود به سن خاصی نمی‌شود و در هر سنی قابل انجام است.

حال می‌خواهیم به صورت دقیق بررسی کنیم درمان اوتیسم با نوروفیدبک به چه صورت است؟ نوروفیدبک چقدر بر روی طیف اوتیسم موثر است؟ هدف از انجام کنترل طیف اوتیسم با دستگاه منته اوتیسم، کاهش الگوی غیر طبیعی مغز در طیف اوتیسم می باشد.

طراحی این دستگاه به این صورت است که دارای یک سیستم رایانه‌ای، صفحه نمایش است که در هنگام انجام این آزمون صداهایی با امواج بتا دلتا و تتا به گوش فرد ارسال می‌شود. توجه داشته باشید که هیچ عارضه ای هم در این امواج وجود ندارد. معمولا این صداها هماهنگ است.

طوری که هر دو گوش آن را به یک باره درک کند، سپس تمام فرکانس‌های دریافت شده از مغز را ثبت و ضبط می‌کند. فرکانس‌هایی با طول موج‌های مختلف که از مغز فرد دریافت می‌شود به صورت ویدیویی به خود کاربر نشان داده می‌شود.

هدف از انجام این روش درمانی این است که امواج بتای دریافت شده توسط مغز به کمترین میزان خود برسد که در کنترل برانگیختگی و اضطراب فرد موثر باشد.

چگونه نقشه مغز به درمان اوتیسم کمک می‌کند؟

همانطور که گفته شد مغز هر داده‌ای را پردازش می‌کند و نتیجه تجزیه تحلیل آن را به صورت فرکانس‌هایی از خود ارسال می‌کند.

الکتروانسفالوگرافی دستگاه پیشرفته‌ای است که این فرکانس ها را به صورت کمی ثبت و نگارش می‌کند، به این صورت است که این دستگاه شامل الکترودهایی است که به روی قسمت‌های مختلف سر قرار داده می‌شود. بعد از تحلیل داده‌های مغزی توسط دستگاه نتایج در اختیار پزشک متخصص و والدین قرار می‌گیرد.

از مزیت‌های نوار مغزی

• انواعی از مشکلات روانشناختی و اختلالات روانی در آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• می‌توان نواحی از مغز که دارای تحریک شدید یا عدم تحریک است را بررسی نمود.

• شک و تردید را در حیطه ی تشخیص از بین می‌برد و پزشک می‌تواند به نتیجه قطعی برسد.

باید به این نکته توجه کرد که نقشه‌های مغزی هر فردی با فرد دیگری بسیار متفاوت است و هر مغزی عملکرد منحصر به فرد خود را دارد.

برای مثال نقشه مغزی فردی که دچار طیف اوتیسم است با فردی که دارای اختلال بیش فعالی است کاملا متفاوت است. ناگفته نماند که حتی نقشه مغز دو فردی که دچار اوتیسم هستند هم می‌تواند باهم متفاوت باشد.

درمان اوتیسم با نوروفیدبک

بعضی از اختلالات روانشناختی و روانپزشکی تقریبا درمان قطعی و بدون نقصی ندارند، بلکه اساس درمان‌های بکار گرفته شده در بعضی اختلالات، مانند طیف اوتیسم و بیش فعالی در بزرگسالان بر پایه کنترل علائم و و عوارض آن بیماری مطرح می‌شود.

یکی از امن‌ترین و کارآمدترین روش‌های معالجه و درمان اوتیسم با نوروفیدبک است. همانطور که بالاتر هم گفتیم از دسته روش های غیر تهاجمی است که هیچ گونه عوارض خاصی هم ندارد.

درست است که تجویز برخی دارو ها و به کاری گیری روش های توانبخشی در طیف اوتیسم می‌تواند مفید واقع شود. اما طی تحقیقات صورت گرفته در بین یک جمعیت و برای درمان اوتیسم با نوروفیدبک نتایج چشمگیری را در کنترل علائم افراد مبتلا به این طیف داشته و همچنین علاوه بر کنترل یک سری علائم باعث یادگیری برخی مهارت های جدید در کودکان میشود.

درمان اوتیسم با نوروفیدبک دارای دوره های درمانی کوتاه است. ولی استمرار در گذراندن جلسات از اهمیت زیادی برخورددار می باشد.

در مجموع نوروفیدبک مغز فرد مبتلا به اوتیسم را قادر می‌سازد که از همان جلسه اول فرکانس‌های خود را کنترل کند و شرطی شدن را می‌آموزد. جدا از گذراندن جلسات یک سری عوامل محیطی مانند تغذیه و سایر مشکلات پزشکی در بهبود روند اختلال می‌تواند اثر بخش باشد.

چگونگی کار نوروفیدبک در اوتیسم

1. تحریک مغزی: در نوروفیدبک، از تکنیک‌هایی مانند الکتروانسفالوگرافی (EEG) یا فعالیت مغزی بر اساس توان فراجمجمه (QEEG) استفاده می‌شود تا فعالیت الکتریکی مغز را ثبت و تحلیل کند. این اطلاعات به کمک سنسورها و دستگاه‌های خاص جمع‌آوری می‌شوند.

2. بازخورد بصری یا صوتی: بر اساس تحلیل فعالیت مغزی، بازخورد به شکل تصاویر بصری یا صداهای صوتی به فرد ارائه می‌ شود. این بازخوردها می‌توانند شامل تغییراتی در رنگ، شکل، صدا یا فرکانس باشند که به فرد نشان می‌دهد چگونه فعالیت مغزی‌اش تغییر می‌کند.

3. آموزش و تقویت: هدف اصلی نوروفیدبک درمانی، آموزش به فرد برای کنترل و تقویت الگوهای فعالیت مغزی است که بهبود رفتارها و عملکردهای مغزی و رفتاری مانند کاهش تحریکات حسی، بهبود تمرکز و توجه، کاهش رفتارهای خودآسیبی و بهبود مهارت‌های اجتماعی را هدف قرار می‌دهد.

در کل، نوروفیدبک یکی از روش‌های نوظهور در مدیریت برخی از علائم اوتیسم است که تحقیقات بیشتری نیاز است تا بتوان به طور کامل اثربخشی و کارایی آن را در درمان اوتیسم تأیید کرد.

فواید درمان اوتیسم با نوروفیدبک

اگر هنوز به این شک دارید که درمان اوتیسم با نوروفیدبک می‌تواند مفید باشد یا نه، به شما می‌توانیم بگوییم که یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های کنترل اوتیسم است. استفاده از این روش باعث بهبود کیفیت زندگی فرد و ارتباط بهتر با خود و دیگران می‌شود.

از تاثیرات درمان اوتیسم با روش نوروفیدبک میتوان موارد زیر را نام برد:

• توانایی کنترل احساسات و هیجانات بیش از حد.

• توانایی در یاد گرفتن مهارت‌هایی از قبیل درست بازی کردن با اسباب بازی های خود.

• یاد گرفتن مهارت صحبت کردن و توانایی گفتن نیازهای خود.

• توانایی برقرار کردن ارتباط چشمی با دیگر افراد.

• توانایی کنترل احساس استرس و اضطراب و بهبود خلق و خو.

• توانایی حفظ آرامش در هنگام ناراحتی.

• توانایی برقرار کردن ارتباط کلامی بهتر از قبل با دیگران.

• توانایی در حفظ تعادل بدنی و راحتتر واکنش نشان دادن.

عوارض درمان اوتیسم با نوروفیدبک

همانطور که در مطالب بالاتر گفته شد؛ خوشبختانه نوروفیدبک برای درمان اختلالات روانشناختی خصوصا اوتیسم،از هیچ گونه عوارضی برخوردار نبوده است و از دسته روش های غیر تهاجمی برای درمان است.

شایان ذکر است از فرکانس‌هایی که در این روش استفاده می‌شود هم هیچگونه عوارضی برای فرد تحت درمان نخواهد داشت.

به این نکته هم توجه کنید که انتخاب مرکز و درمانگر درست از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. استفاده از یک شیوه درمان برای همه جواب گو نخواهد بود و سعی کنید مراکزی را انتخاب کنید که از پروتکل های درست و اصولی در درمان به کار میبرند.

یکی از بهترین کلینیک رواشناسی در مشهد که درمان اوتیسم با نوروفیدبک را انجام می‌دهد، کلینیک تخصصی مهر رضوی است. برای رزرو وقت می توانید به سایت آن مراجعه کنید و به راحتی وقت خود را رزرو کنید.

اثربخشی نوروفیدبک در درمان اوتیسم

اثربخشی نوروفیدبک در درمان اختلال اوتیسم یک موضوعی است که هنوز به طور کامل توسط پژوهش‌های علمی تأیید یا رد نشده است. اوتیسم یک اختلال طیفی است که بر ارتباطات اجتماعی و رفتارهای تکراری تأثیر می‌گذارد و معمولاً در کودکان ظاهر می‌شود.

نوروفیدبک (Neurofeedback) یک روش غیردارویی است که به وسیله آن، افراد قادرند کنترل فعالیت‌های مغزی خود را یاد بگیرند. این فناوری شامل نمایش فعالیت مغزی به شخص (معمولاً با استفاده از الکترودهایی که به سر اتصال داده می‌شوند) و آموزش به افراد برای کنترل این فعالیت‌ها می‌باشد.

تحقیقات در زمینه استفاده از نوروفیدبک برای کمک به افراد با اختلالات طیف اوتیسم نشان داده است که ممکن است در بهبود برخی از علائم مانند تمرکز، تعادل احساسی و کنترل رفتاری مؤثر باشد. برخی از اثرات مثبت گزارش شده شامل کاهش تحریکات حسی، بهبود در تمرکز و توجه، کاهش رفتارهای خودآسیبی، و بهبود در مهارت‌های اجتماعی می ‌باشد. با این حال، دقت لازم در نتایج تحقیقات و تأثیر واقعی آن بر اعضای مختلف جامعه افراد با اوتیسم ضروری است.
به هر حال، تحقیقات بیشتری نیاز است تا بتوان به طور قطعی اظهار نظر کرد که نوروفیدبک به عنوان یک روش موثر و استاندارد در درمان اوتیسم مورد تأیید قرار گیرد. همچنین، انتخاب مناسب روش و تجربه کارشناسان در اجرای آن نقش مهمی در اثربخشی این روش ایفا می‌کند.
به طور کلی، این موضوع نیازمند تحقیقات بیشتر و مطالعه دقیق‌تر است تا بتوان ادعا کرد که نوروفیدبک به عنوان یک روش کاملاً مؤثر و علمی برای درمان اوتیسم تأیید شده است.

عوارض درمان اوتیسم با نوروفیدبک

تاکنون تحقیقات کافی درباره عوارض جدی نوروفیدبک در درمان اوتیسم گزارش نکرده‌اند، اما برخی نکات وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند:

1. تحریک مغزی: نوروفیدبک ممکن است باعث تحریک مغز و اعصاب شود که ممکن است برخی از افراد با وضعیت‌های حساس مغزی مانند اوتیسم، به نحوی موثر باشد که نتایج غیر منتظره‌ای ایجاد کند. این مسئله نیازمند بررسی دقیق و نظارت توسط متخصصان است.

2. استرس و ناخوشایندی:فرآیند نوروفیدبک ممکن است برای برخی افراد با اوتیسم استرس‌زا و ناخوشایند باشد، به ویژه اگر فرد نتواند به درستی بازخوردها را تحلیل کند یا احساس نامطمئنی در مورد فرآیند داشته باشد.

3. احتمال عدم موفقیت

4. محدودیت‌های فیزیکیاستفاده از تجهیزات فنی برای ثبت فعالیت‌های مغزی ممکن است برای برخی افراد اوتیسم مشکلاتی به همراه داشته باشد

جمع بندی

در این مقاله به بررسی اختلال اوتیسم، نشانه‌ها و علائم آن و درمان اوتیسم با نوروفیدبک پرداختیم. امید است که به درک درستی از این اختلال رسیده باشید.

همانطور که علائم این طیف را بررسی کردیم، دیدیم که این افراد علاوه بر خود آنها که شرایط سختی را پشت سر می‌گذارند. خانواده آنها مشکلات زیادی را برای نگهداری از عزیز خود متحمل می‌شوند. برای درک درست از این افراد چه خوب است که با افزایش سطح اطلاعات خود به درک درست از این افراد برسیم.

واحد تحقیق و توسعه کلینیک تخصصی مهر رضوی