روانشناسی زرد چیست + هر آنچه که درباره آن باید بدانید
این روزها کمتر کسی است که در جمعی نشسته باشد و جملات انگیزشی و زیبایی در حوزه روانشناسی نشنیده باشد. این جملات وعدههای بیمحتوا و پوچ هستند. گاهی اوقات که در جمعی حاضر میشوید، ممکن است نکات آموزنده و بسیار خوبی را یاد بگیرید که گرهایی از زندگی شما را باز کنند؛ اما متاسفانه بیشتر صحبتها و تکنیکهای روانشناسی که در محافل ردوبدل میشوند چیزی جز حرفهای بیاساس، پوچ و روانشناسی زرد نیستند. برای حل مشکل روحی خود بهتر است به یک کلینیک روانشناسی مراجعه کنید نه به جملات مثبت و انگیزشی روانشناسان زرد.
روانشناسی زرد یک مفهوم است که در زمینههای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد و شامل روشها و مشاورههایی میشود که به انسانها کمک میکنند که به سرعت مشکل خود را حل کنند و به تغییرات خود بپردازند. رویکردها و روشهای این نوع روانشناسی پایه علمی ندارند و از مفاهیم و اصول علمی پیروی نمیکنند. در این مقاله از مجموعه کلینیک تخصصی مهر رضوی به بررسی روانشناسی زرد و تفاوت آن با روانشناسی واقعی پرداختهایم.
فهرست مطالب
روانشناسی زرد چیست ؟
روانشناسی زرد به رویکردها و مشاورههایی گفته میشود که از هیچ علم و دانش مستقلی پیروی نمیکنند و پایههای علمی قوی ندارند. در این نوع روانشناسی رویکردها و مشاورهها با ادعاهای بیش از حد آمیخته با تبلیغات جذاب ارائه میشوند. افرادی که به دنبال راهحل سریع و آسان برای حل مشکل خود هستند این نوع روانشناسی به آنها پیشنهاد میشود. روانشناسان زرد از طریق روشهای زیر خدمات خود را ارائه میدهند.
روانشناسی زرد در کتابها
کتابهایی مانند کتابهای راه بهتر زندگی و کتابهای خودیاری از کتابهایی هستند که محتوای مربوط به روانشناسی زرد را دارند. این نوع کتابها که با عنوان جذابی چاپ میشوند روشها و ادعاهایی بیاساس و بدون پایه علمی را بیان میکنند. این کتابها راهکارهای جذابی را برای حل مشکلات به مخاطبان خود ارائه میدهند.
برنامههای تلویزیونی و پادکستها
برخی از برنامههای تلویزیونی و پادکستها راهکارهای غیرکارشناسانه و ادعاهای بیاساس علمی را تبلیغ میکنند تا بتوانند مخاطبان خود را جذب کنند و بازدیدکنندگان خود را افزایش دهند.
اپلیکیشنها و برنامههای آنلاین
روانشناسان زرد با استفاده از اپلیکیشنها و برنامههای آنلاین برای حل مشکلات روانی افراد روشهای بیمحتوا و غیرعلمی را به آنها پیشنهاد میکنند تا بتوانند سریع در زندگی خود تغییرات را ایجاد کنند.
کارگاهها و سمینارها
روانشناسان زرد با ایجاد سمینارها و کارگاهها روشهای غیرعلمی را برای حل مشکلات زندگی به افراد ارائه میدهند تا در مدت کوتاهی بتوانند مشکلات خود را حل کنند.
آزمونهای شخصیتشناسی ساده
برخی از اپلیکیشنها و وبسایتها آزمونهای شخصیتشناسی ارائه میدهند که بیاساس هستند و نتایج درستی از این آزمونها به دست نمیآید.
افراد باید با توجه به مشکل خود به روانشناس متخصص مراجعه کند. روانشناسی زرد ممکن است برای حل مشکل راهحل سریع و آسانی را ارائه دهد؛ ولی هیچگاه نمیتواند مشکل را به شکل پایدار و کارآمدی حل کند. روانشناسان در حوزههای مختلفی فعالیت میکنند. از انواع روانشناس میتوان به روانشناس عمومی، بالینی، مشاوره، تربیتی، سلامت، تجربی، روانشناسی مثبتگرا و روانشناسی تطبیقی اشاره کرد.
معایب روانشناسی زرد
معایب روانشناسی زرد عبارتند از:
گمراهکنندگی
توصیهها، راهکارها و ایدههایی که روانشناسان زرد ارائه میدهند معمولا غیرکارآمد و منسوخ هستند. این نوع رویکردها و روشها باعث میشوند افراد از روشهای جدید و موثر بهرهمند نشوند.
تضادبرانگیزی
روانشناسان زرد هر نوع روش، توصیه و راهکاری که ارائه میدهند بیاساس و بیمحتوا هستند. به همین دلیل با ارزشها، باورها و بسیاری از فرهنگها ممکن است، تضاد داشته باشند که این میتواند در انتخاب راهکارها برای حل مشکلات زندگی تضاد و اشتباهات زیادی را ایجاد کند.
سودمحوری
بیشتر منابع و افرادی که در این حوزه روشهای حل مشکل را ارائه میدهند به دنبال سودآوری هستند که این میتواند قابلیت اعتماد منابع و کیفیت را کاهش دهد.
اثرات دارونمایی موقت
راهحلهایی که در این حوزه مطرح میشوند به طور موقتی مشکل را حل میکنند و به حل ریشه مشکل توجهایی نمیکنند. این مسئله باعث میشود افراد به طور دائمی برای حل مشکل خود به راهکارهای نامناسب اعتماد کنند.
نادیده گرفتن علم و تحقیقات
همان طور که گفته شد این حوزه توجهایی به تحقیقات و دانش علمی روانشناسی نمیکند؛ چون راهکارها و روشهایی که ارائه میدهد بدون پایه علمی قوی هستند.
دور کردن از درمان واقعی
روانشناسی زرد برای حل مشکلات روانی راهکارهای آسان و سریع بدون پایه علمی را ارائه میدهد که این باعث میشود افراد به متخصصان مراجعه نکنند و نتوانند از درمان واقعی بهرهمند شوند که این باعث تاخیر در درمان مشکل روانی فرد میشود.
تفاوت روانشناسی زرد با روانشناسی واقعی
قبل از اینکه تفاوت روانشناسی زرد با روانشناسی واقعی را بیان کنیم. تعریفی مختصری از روانشناس کیست را بیان کردهایم. روانشناس فردی آرام است که به علم روانشناسی تسلط کاملی دارد و آموزشهای لازم را کسب کرده است تا به سلامت روان جامعه کمک کند. روانشناس فرآیندهای ذهنی را تجزیه وتحلیل میکند تا بتواند به حل مشکلات روانی افراد کمک کند. چنین شخصی متخصص در زمینه سلامت روان است.
1-تاکید روی مثبت اندیشی
یکی از تفاوتهای بین روانشناسی زرد و روانشناسی واقعی این است که روانشناسی زرد روی مثبتاندیشی تاکید دارد؛ ولی بر اساس روانشناسی واقعی، انسانها احساسات مختلفی دارند که باید ابزار شوند و همه آنها را باید محترم شمرد. در روانشناسی زرد تمام احساسات منفی باید سرکوب شوند و همیشه باید مثبت اندیش باشید.
2-همیشه باید تلاش کنید
روانشناسان زرد همیشه تاکید میکنند که باید در حال تلاش و تکاپو باشید. به عقیده این گروه هنگامی که شما استراحت میکنید دیگران برای رسیدن و موفقیت خود تلاش میکنند؛ ولی به عقیده روانشناسی واقعی استراحت، بخشی مهمی از پازل موفقیت است و بدون استراحت موفقیت شما تکمیل نمیشود.
3-زخمی که شما را نکشد شما را قوی میکند
یکی از جملههای معروف روانشناسی زرد این است زخمی که شما را نکشد شما را قویتر میکند. زخمهایی که در زندگی میخورید همچنان زندگی شما را تحتتاثیر قرار میدهند و قدرت و توان شما را میگیرند و نه تنها قویتر نخواهید شد؛ بلکه نسبت به قبل ضعیفتر میشوید که این امر طبیعی است.
4-انسان در محدودیتها ستاره میشود
طبق عقیده روانشناسان زرد انسانها در هر شرایطی موفق میشوند و در این راه موانع و مشکلات اهرمهایی هستند که به شما کمک میکنند تا به موفقیت برسید؛ اما در واقعیت ممکن است مشکلات سختتر و بزرگتر از توان ما باشند و هر چه قدر هم ما پشتکار و قوی باشیم، نمیتوانیم به موفقیت برسیم. روانشناسان زرد عقیده دارند که با تلاش کردن به هر آرزویی میتوان دست یافت و انسانها همیشه باید تلاش کنند.
این عقیده باعث میشود اگر فردی با وجود تلاشهای زیادی که انجام داده است به اهداف و آرزوهای خود نرسند، احساس ضعیف بودن داشته باشد. به طور کلی در واقعیت شرایط افراد مختلف فرق میکند و برخی از افراد با وجود تلاش فراوان به موفقیت و اهداف خود نمیرسند.
5-برای ثروتمند شدن فقط باید ذهن ثروتمندی داشته باشید
برای ثروتمند شدن تلاش و پشتکار شرط لازم است؛ ولی شرط کافی نیست و برای ثروتمند شدن عوامل زیادی مانند شرایط محیطی هم وجود دارد. روانشناسان زرد این عقیده را دارند که مقصر اینکه افراد ثروتمند نمیشوند فقط خودشان هستند و اینکار را با گفتن جملاتی مانند کافی است ذهنت را ثروتمند کنی، بیان میکنند. در حالی که در زندگی واقعی شرایط مختلفی برای ثروتمند شدن وجود دارد که برخی از این شرایط برای افراد وجود ندارد. برای ثروتمند شدن مسائل زیادی وجود دارد که در کنترل و ایجاد آنها انسانها هیچ نقشی ندارند و باید آنها را بپذیرند.
دلایل محبوبیت روانشسناسی زرد در بین مردم
شرایط سخت زندگی باعث شده است، افراد زیادی در جامعه دچار مشکلات روانشناسی شوند. مشکلات زندگی باعث شده است بسیاری از افراد به سراغ روانشناسان زرد بروند. این نوع روانشناسان با جملات مثبت و انگیزشی به افراد وعده رهایی از مشکلات و وعدهای خوشبختی میدهند.
برای درمان، حل مشکلات روانشناسی و مراجعه به یک روانشناس واقعی افراد باید هزینه زیادی را پرداخت کنند که چنین هزینهایی در توان بسیاری از افراد جامعه نیست. این موضوع باعث میشود بسیاری از افراد به سراغ روانشناسان زرد بروند تا با هزینه کمتر یا حتی رایگان بتوانند برای حل مشکل خود راهکاری را دریافت کنند. افرادی که در زمینهای روانشناسی علم بسیار کمی دارند به راحتی در دام روانشناسان زرد گرفتار میشوند.
روانشناسی زرد راهکارها و روشهایی که برای حل بسیاری از مشکلات زندگی به افراد ارائه میکنند بسیار راحت و آسان هستند به طوری که در سریعترین زمان میتوان مشکلات زندگی را حل نمود. به همین دلیل این نوع روانشناسی در بین مردم محبوبیت زیادی پیدا کرده است.
روانشناسی زرد مانند مسکنی است که میتواند التیام دهنده دردهای شما باشد و به طور موقت احساس نشاط و شوق را در شما ایجاد میکند و همین باعث شده است افراد بسیاری جذب جملات انگیزشی و مثبت این گروه روانشناسان شوند.
هدف روانشناسی زرد در بین مردم
روانشناسی زرد که با نامهای روانشناسی پاپ یا عامهپسند شناخته میشود. مفاهیم و بینشهای روانشناسی را به صورت جملات بیمحتوا و پوچ به مخاطبان ارائه میکند.
این نوع روانشناسی به گونهایی جنبههای روانشناسی را منتشر میکند تا عموم مردم به راحتی بتوانند آن را درک کنند. از برخی اهداف این نوع روانشناسی میتوان به گزینههای زیر اشاره کرد:
دسترسی
با استفاده از جملات ساده و مثالهای مرتبط تلاش میشود شکاف بین عموم مردم و روانشناسی دانشگاهی پر شود.
خودیاری و رشد شخصی
برای بهبود سلامت روان و حل مشکلات راهحلهای سریع را ارائه میدهد که بر رضایت و روابط کلی زندگی تمرکز دارد.
انگیزه و الهام
برای غلبه بر چالشها و پیگیری رشد شخصی و تشویق مردم اغلب داستانها و حکایات موفقیت بیان میشود.
سرگرمی
برای جلب توجه مخاطب این نوع روانشناسی طراحی شده است و او را سرگرم بینشهای روانشناختی میکند.
رمز زدایی از روانشناسی
این نوع روانشناسی به دنبال این است که به افراد ایدهها را به صورتی ارائه دهد که قابل درک و فهم باشند و پیشینه روانشناسی نداشته باشند. در واقع این نوع روانشناسی به دنبال شکستن اصطلاحات آکادمیک است.
لیست روانشناسان زرد
بسیاری از افرادی که در زمینه روانشناسی زرد فعالیت میکنند نه تنها در دادن مشاوره در زمینههای مختلف هیچ دانشی ندارند؛ بلکه مجوز مشاوره هم ندارند که این نشان میدهد که از چنین موضوعاتی نباید به سادگی رد شد. این گروه روانشناسان حتی کارگاههای انگیزشی و جلسات انگیزشی و روانشناسی مختلفی را ارائه میدهند و اگر به صفحه اجتماعی این افراد نگاهی داشته باشید، مشاهده میکنید که فالوورهای زیادی دارند.
سازمان نظام روانشناسی و مشاورهی کشور در سالهای اخیر اقدام به انتشار لیست روانشناسان زرد کرده است که بدون مجوز اقدام به ارائه خدمات روانشناسی کردهاند. افرادی که در این حوزه فعالیت میکنند طرفداران سرسختی دارند و محبوبیت فراوانی پیدا کردهاند. اگر برای دریافت خدمات روانشناسی به دنبال بهترین کلینیک روانشناسی هستید در این قسمت از مقاله ویژگیهای بهترین کلینیک روانشناسی را برای شما عزیزان شرح دادهایم.
• بهترین کلینیک روانشناسی باید از سازمانهای مربوطه مجوزهای لازم را کسب کرده باشد و از طرف مرکز روانشناسی مورد تایید قرار گرفته باشد.
• بهترین کلینیک روانشناسی باید در زمینههای مختلف روانشناسی خدمات باکیفیتی را در اختیار افراد مختلف قرار دهد و بتواند در مورد اختلالات روانی و جسمی مشاورههای لازم و خوبی را به افراد بدهد.
• از روانشناسان متخصصی که سطح علمی و تخصص بالایی دارند، استفاده کند.
• موقعیت مکانی کلینیک روانشناسی باید به صورتی باشد که افراد با وسایل نقلیه بتوانند به آن دسترسی پیدا کنند.
• برای تشخیص و درمان اختلالات روانی باید از آخرین تکنولوژیها و تجهیزات استفاده کرده باشد و با روشهای مدرن بتواند به درمان اختلالات روانی افراد کمک کند.
• پرسنل و کارکنان کلینیک باید با مراجعهکنندگان خود با احترام و اخلاق حرفهایی رفتار کنند.
• بهترین کلینیک روانشناسی باید برای درمان بیماران از راهکارهای نوین و به روز استفاده کند.
• متناسب با خدماتی که ارائه میدهد باید قیمت منصفانهایی را از بیماران دریافت کند.
• بهترین کلینیک روانشناسی باید مراجعین آن درصد رضایت بالایی داشته باشند و سابقه تاسیس آن بالا باشد.
چگونه روانشناس زرد را تشخیص دهیم؟
روانشناسی زرد یا روانشناسی عامهپسند، به رویکردهایی گفته میشود که با ادعاهای اغراقآمیز و بدون پایه علمی قوی، سعی در ارائه راهکارهای سریع و آسان برای مشکلات پیچیده روانشناختی دارند. این نوع روانشناسی اغلب از طریق رسانههای اجتماعی، کتابها، وبلاگها و حتی مشاورههای فردی گسترش مییابد. حالر بینیم چگونه می توانیم یک روانشناس زرد را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص یک روانشناس زرد، به موارد زیر توجه کنید:
• تحصیلات و مجوز: آیا فرد مدعی داشتن مدرک معتبر در رشته روانشناسی است؟ آیا مجوز فعالیت از سازمانهای مربوطه را دارد؟
• پایههای علمی: آیا ادعاهای فرد بر پایه تحقیقات علمی معتبر است؟ آیا از اصطلاحات تخصصی روانشناسی به صورت صحیح استفاده میکند؟
• تمرکز بر راهکارهای سریع: آیا فرد به جای بررسی ریشههای مشکل، به دنبال ارائه راهکارهای سریع و ساده است؟
• استفاده از تعابیر کلیشهای: آیا فرد از تعابیر کلیشهای و جملات انگیزشی بیش از حد استفاده میکند؟
• تضمین نتیجه قطعی: آیا فرد تضمین میکند که با استفاده از روشهای او، مشکل شما به طور کامل حل خواهد شد؟
• عدم توجه به فردیت: آیا فرد به جای در نظر گرفتن ویژگیهای منحصر به فرد شما، از رویکردهای یکسانی برای همه افراد استفاده میکند؟
• استفاده از تبلیغات اغراقآمیز: آیا فرد با استفاده از تبلیغات اغراقآمیز و جذاب، سعی در جذب مشتری دارد؟
جمعبندی
در روانشناسی زرد برای حل مشکلات زندگی افراد از راهکارهای موقتی استفاده میشود که هیچ گونه پایه علمی ندارند و بیاساس هستند. این نوع روانشناسان برای ارائه خدمات خود از روشهایی مانند نوشتن کتاب، سمینارها و کارگاهها، برنامههای تلویزیونی و پادکستها و آزمونهای شخصیتشناسی ساده استفاده میکنند. گمراهکنندگی، تضادبرانگیزی، نادیده گرفتن علم و تحقیقات، اثرات موقت و دوری از درمان واقعی معایب این نوع روانشناسی هستند.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی