
اختلال اضطراب عصبی چیست؟ انواع، علائم و درمان آن چگونه است؟
یکی از واکنشهای طبیعی انسان، اضطراب است که در موقعیتهای مختلف میتواند بهصورت نگرانی و پریشانی بروز کند. زمانی که این اضطراب بدون دلیل مشخص و به گونهای ظاهر شود که عملکرد روزمره فرد را مختل کند، به آن اختلال اضطراب عصبی گفته میشود و نیازمند مداخلات پزشکی است. حالت مضطرب بودن با عصبی بودن تفاوت دارد! اگرچه علائم ظاهری هر دو شباهتهایی دارد، اما اضطراب بهعنوان یک اختلال روانی از نظر شدت و مدت زمان تداوم متفاوت است. بهطور معمول عصبی بودن پس از رفع عامل ایجاد کننده آن به سرعت برطرف میشود در حالی که اختلال اضطراب عصبی اغلب به یک برنامه درمانی دقیق شامل رواندرمانی و دارو درمانی نیاز دارد.
فهرست مطالب
تعریف اختلال اضطراب عصبی چیست؟
اختلال اضطراب عصبی بهعنوان یکی از مشکلات مهم سلامت روان با ترس و وحشت مداوم همراه است طوری که امکان دارد فرد مدام دنبال راههایی برای آرامش یا گریز از شرایط استرسزا باشد. بسیاری از افرادی که به این اختلال مبتلا هستند علاوه بر نشانههای ذهنی، دچار علائم جسمی نیز میشوند که عبارتاند از:
- افزایش ضربان قلب
- احساس تنگی نفس
- درد در قفسه سینه
- تعریق شدید
- لرزش بدن
- حالت تهوع و استفراغ
قابل توجه است که تجربه استرس و اضطراب در موقعیتهای تهدیدآمیز یا خطرناک امری طبیعی و حتی ضروری محسوب میشود زیرا این واکنشها به ما کمک میکنند تا در شرایط بحرانی از خود محافظت کنیم. حتی مواجهه با چالشهای استرسزا در زندگی میتواند به تقویت شخصیت فرد منجر شود.
انواع اختلال اضطراب عصبی چیست؟
اختلالات اضطرابی که بهعنوان انواع اضطراب شناخته میشوند، یکی از گروههای بزرگ مشکلات سلامت روان هستند و در کتابچه راهنمای DSM-5 تعریف شدهاند.
این اختلالات که هر یک از آنها ویژگیها و درصد شیوع متفاوتی دارند، مجموعهای از پاسخهای ناخواسته به موقعیتهای استرسزا محسوب میشوند. در ادامه به معرفی چند نمونه از اختلال اضطراب عصبی میپردازیم:
۱. اضطراب فراگیر یا منتشر
این نوع اضطراب با نگرانی مداوم نسبت به مسائل روزمره حتی در غیاب تهدید واقعی، همراه است. افراد مبتلا به این اختلال اغلب دچار اضطراب و نگرانی بیش از حد در زمینههای مختلف زندگی میشوند که میتواند باعث اختلال در عملکرد روزانه آنها گردد.
۲. اختلال پانیک یا هراس
در این اختلال، فرد دچار حملات ناگهانی و مکرر از ترس شدید میشود که با علائم فیزیکی مانند ضربان قلب سریع، تعریق، لرزش و تنگی نفس همراه است. حملات پانیک معمولا بدون هشدار قبلی ظاهر شده و میتوانند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهند.
۳. فوبیا یا فوبیای خاص
این اختلال یکی از رایجترین انواع اضطراب عصبی است و بین ۸ تا ۱۲ درصد از مبتلایان به اضطراب را شامل میشود. در این حالت فرد نسبت به یک شی یا موقعیت مشخص، ترس شدیدی دارد بهطوری که حتی تصور مواجهه با آن موجب بروز اضطراب میشود امکان دارد فرد بهطور کامل از مواجهه با آن اجتناب کند. در صورت شدید بودن این اختلال، باید برای درمان فوبیا یا ترس اقدامات جدی صورت بگیرد.
۴. آگورافوبیا
افراد مبتلا به آگورافوبیا از قرار گرفتن در فضاهای عمومی یا مکانهایی که فرار از آنها دشوار است، دچار اضطراب میشوند. این ترس معمولا همراه با حملات پانیک بروز میکند و میتواند باعث محدود شدن فعالیتهای اجتماعی و شخصی فرد شود.
۵. اختلال اضطراب اجتماعی
در این نوع اختلال ترس از قضاوت و ارزیابی دیگران در موقعیتهای اجتماعی، فرد را دچار اضطراب میکند. افراد مبتلا معمولا از شرکت در جمعها و فعالیتهای اجتماعی اجتناب کرده و این موضوع میتواند بر روابط عاطفی و حرفهای آنها تاثیر منفی بگذارد.
۶. اضطراب جدایی
جایی که کودک هنگام جدایی از والدین یا مراقبان خود دچار اضطراب و نگرانی شدید شود، اختلال اضطراب جدایی در کودکان رخ میدهد. در شرایطی که این اضطراب پس از رفع عامل استرسزا همچنان ادامه پیدا کند، نشانهای از اختلال اضطراب عصبی محسوب میشود.
۷. لاتیسم انتخابی (در کودکان)
یک اختلال مرتبط با اضطراب در کودکان است که در آن به دلیل اضطراب شدید در محیطهای اجتماعی یا آموزشی کودک از صحبت کردن خودداری میکند. این وضعیت نیازمند تشخیص دقیق و مداخلات درمانی مناسب است تا بتوان از اثرات منفی آن بر رشد اجتماعی و آموزشی کودک جلوگیری کرد.
منظور از عصبی بودن چیست؟
عصبی بودن واکنشی طبیعی و فیزیولوژیکی به موقعیتهای استرسزا است که مانند بعضی ویژگیهای اختلال اضطراب عصبی دیده میشود. این حالت معمولا زمانی رخ میدهد که فرد با چالش یا رویداد مهم و جدید مواجه شود. مثلا سخنرانی در مقابل جمعیت زیاد، شرکت در امتحانهای سرنوشتساز یا حضور در یک مصاحبه کاری. همچنین دریافت نتایج آزمایشهای پزشکی نیز میتواند زمینهساز بروز این حالت شود. به بیان دیگر، عصبی بودن یک پاسخ طبیعی بدن به استرس است که در شرایط متفاوت از اضطراب مزمن و اختلال اضطراب عصبی که نیاز به درمانهای تخصصی دارد، قابل مشاهده است.
علائم عصبی بودن
در حالت کلی امکان دارد فرد هنگام عصبی شدن علائم فیزیکی مانند خشکی دهان، تعریق کف دست و سرگیجه را تجربه کند. همچنین گاهی احساس کاهش اعتماد به نفس و بروز احساسات ناخوشایند و غیرقابل کنترل نیز از دیگر نشانهها محسوب میشود. علائمی که برای عصبی بودن بیان شدهاند شباهتهایی با اختلال اضطراب عصبی دارند؛ اما نکته اصلی در دوام این علائم است. برای یک فرد عصبی، از بین رفتن موقعیت استرسزا یا رفع عامل محرک به معنای پایان یافتن این حالت است در حالی که در اختلال اضطراب عصبی، حتی پس از رفع موقعیت پر استرس، علائم همچنان باقی میمانند. علاوه بر این برخلاف اختلالات اضطرابی که میتوانند به شدت بر زندگی روزمره تاثیر بگذارند، عصبی بودن بهعنوان یک واکنش طبیعی معمول عملکرد فرد را مختل نمیکند.
چگونه بفهمیم که مضطربیم یا عصبی؟
تشخیص اختلال اضطراب عصبی از حالت عصبی بودن، به دلیل شباهتهای فراوان بین این دو وضعیت کار آسانی نیست. از نظر علائم فیزیکی و شناختی، هر دو حالت میتوانند مشابه به نظر برسند؛ اما چند نکته میتواند در تمایز بین آنها کمک کننده باشد:
مدت زمان علائم
در حالت عصبی بودن، فرد پس از رفع عامل استرسزا به سرعت به حالت عادی باز میگردد و این حالت معمولا کوتاه مدت است. اما در اختلال اضطراب عصبی، علائم بهصورت پایدار باقی میمانند به گونهای که با وجود کاهش شدت در بعضی مواقع بهطور کامل از بین نمیروند.
شدت علائم
فردی که بهطور طبیعی عصبی میشود، معمولا قادر است فعالیتهای روزمره خود را ادامه دهد اما در موارد اختلال اضطراب عصبی، شدت علائم میتواند به حدی باشد که فرد از انجام فعالیتهای روزمره حتی کارهای مورد علاقهاش خودداری کند.
تمرکز بر موضوع
عصبی بودن معمولا مرتبط با یک موضوع یا موقعیت خاص است. برای مثال قبل از یک امتحان یا سخنرانی. اما اضطراب در اختلال اضطراب عصبی میتواند وضعیت عمومیتری داشته باشد و فرد حتی نتواند دلیل مشخصی برای احساس مضطرب بودن خود بیابد.
تفاوت اضطراب عصبی با عصبی بودن از نظر درمان
برای افرادی که به دلایل مختلف در موقعیتهای استرسزا عصبی میشوند، رعایت نکات مراقبتی و تغییرات سبک زندگی میتواند به کاهش بروز این حالتها کمک کند. اما در مورد اختلال اضطراب عصبی، نیاز به مداخلات درمانی تخصصی احساس میشود. معمولا در این موارد یک برنامه درمانی ترکیبی شامل رواندرمانی به همراه مصرف داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی به کار گرفته میشود. تنها پزشک متخصص اعصاب و روان میتواند بر اساس نوع و شدت اختلال اضطراب عصبی برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
روشهای کنترل عصبی بودن
برای کنترل عصبی بودن میتوانید از روشهای زیر استفاده نمایید:
تمرین کنید
وقتی خود را از قبل برای موقعیتهای خاص آماده کنید احتمال بروز اضطراب و عصبی شدن کاهش مییابد. برای مثال اگر برای صحبت کردن در جمع یا با فردی خاص احساس نگرانی میکنید، قبل از حضور در مکان مورد نظر میتوانید متن سخنرانی خود را بنویسید یا به آن فکر کنید. هر چه بیشتر با آمادگی در آن موقعیت حاضر شوید، اعصاب شما آرامتر و اعتماد به نفستان بالاتر خواهد بود.
نفس عمیق بکشید
اضطراب و عصبی بودن باعث میشود عضلات و ماهیچههایتان دچار تنش شوند و احساس راحتی نداشته باشید. با انجام تنفس عمیق میتوانید میزان اکسیژن خون خود را افزایش داده و مغزتان را آرام کنید. این کار در نهایت منجر به آرامش جسمی و ذهنی شما خواهد شد.
مثبت فکر کنید
به خودتان اجازه دهید که گاهی عصبی شوید. اگر به هر دلیلی اضطراب یا عصبانیت شما افزایش یافت، آن را بپذیرید و نگران نباشید. این احساسات جزئی از زندگی هستند و میتوان با رویکردی مثبت و پذیرا به آنها مقابله کرد.
روشهایی برای درمان اضطراب عصبی
برای مدیریت اضطراب در موقعیتهای پرتنش میتوان از روشهای کنترل اعصاب استفاده کرد اما در صورتی که فرد دچار اختلال اضطراب عصبی باشد، نیاز به درمانهای خاصی دارد که به شرح زیر هستند:
● درمان شناختی رفتاری (CBT)
این روش به فرد کمک میکند تا ریشههای اضطراب خود را شناسایی کرده و بیاموزد چگونه با آن مقابله کند. درمان شناختی رفتاری به تدریج باعث بهبود وضعیت روحی و خلق و خوی فرد مبتلا به اختلال اضطراب عصبی میشود.
● مصرف داروهای ضد اضطراب
برای افرادی که علائم شدیدتری از اضطراب عصبی دارند، درمان اضطراب با دارو دارویی توصیه میشود. انتخاب نوع دارو و دوز مصرفی آن باید توسط روانپزشک متخصص انجام شود تا به بهبود وضعیت بیمار کمک کند.
● درمان اضطراب با آر تی ام اس (rTMS)
در این روش، تحریک سلولهای عصبی مغز به افزایش فعالیت آنها در تولید انتقالدهندههای عصبی کمک میکند. تکرار این فرایند به تدریج باعث بهبود خلق و خو و درمان اضطراب با rTMS خواهد شد.
● درمان اضطراب با tdcs
درمان اضطراب با تحریک الکتریکی مغز tdcs یکی از روشهای نوین است که با استفاده از جریان الکتریکی ضعیف بر روی پوست سر، فعالیت مغز را تغییر داده و به تسکین اضطراب کمک میکند. این روش به تدریج میتواند به بهبود وضعیت روحی فرد کمک کند.
● درمان اضطراب با نوروفیدبک
درمان اضطراب با نوروفیدبک به فرد کمک میکند تا با استفاده از سیگنالهای مغزی خود، عملکرد مغز را تحت کنترل قرار دهد. این روش از طریق نمایش بازخوردهای آنی از فعالیت مغز به فرد کمک میکند تا تغییرات لازم در الگوهای مغزی خود ایجاد کرده و اضطراب را کاهش دهد.
● درمان اضطراب با بایوفیدبک
درمان اضطراب با بایوفیدبک به فرد این امکان را میدهد تا بهطور خودآگاه و با تمرین، کنترل بهتری بر روی فیزیولوژی بدن خود داشته باشد. از طریق ابزارهای بایوفیدبک فرد میتواند اطلاعاتی درباره وضعیت تنفس، ضربان قلب و فشار خون خود دریافت کرده و از این طریق اضطراب را کاهش دهد.
● درمان اضطراب و استرس با rtms
استفاده از این روش درمانی میتواند بهعنوان یک درمان تکمیلی برای کاهش اضطراب و استرس استفاده شود. با تحریک مغز در نواحی خاص، این فرایند به کاهش علائم اضطراب و استرس کمک کرده و به فرد احساس آرامش بیشتری میدهد.
بهترین کلینیک برای درمان اضطراب عصبی در مشهد
اختلال اضطراب عصبی یکی از مشکلات روانی است که تاثیرات منفی زیادی بر کیفیت زندگی فرد میگذارد. این اختلال میتواند در موقعیتهای مختلف مانند محیط کار، تحصیل یا روابط اجتماعی باعث احساس ناراحتی و نگرانی شدید شود. برای درمان اضطراب عصبی، تشخیص صحیح و درمان به موقع بسیار مهم است. تشخیص انواع اختلالات اضطرابی باید توسط یک پزشک متخصص اعصاب و روان انجام شود زیرا هیچ آزمایش پزشکی خاصی برای تشخیص این اختلالات وجود ندارد. تجربه و دانش روانپزشک، نقش حیاتی در تشخیص دقیق و انتخاب درمان مناسب دارند.
در مشهد، یکی از بهترین گزینهها برای درمان اضطراب عصبی کلینیک تخصصی مهر رضوی است. این کلینیک با داشتن تیمی از روانشناسان و روانپزشکان متخصص، خدمات درمانی گستردهای را در زمینه اضطراب عصبی ارائه میدهد. در این کلینیک پس از بررسی وضعیت شما و تشخیص دقیق نوع اختلال اضطراب بهترین روشهای درمانی مانند رواندرمانی، درمانهای دارویی و روشهای نوین مانند آر تی ام اس (rTMS) به شما پیشنهاد میشود. با مراجعه به کلینیک تخصصی مهر رضوی در مشهد، میتوانید از خدمات درمانی با کیفیت بالا بهرهمند شوید و به آرامش روانی دست یابید.
جمعبندی
اختلال اضطراب عصبی یک مشکل روانی است که میتواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. تشخیص صحیح این اختلال فقط توسط متخصصین اعصاب و روان امکانپذیر است. درمان این اختلال شامل رواندرمانی، دارودرمانی و روشهای نوین مانند آر تی ام اس و tdcs است. کلینیک تخصصی مهر رضوی در مشهد با ارائه خدمات درمانی تخصصی و تیمی از روانشناسان و روانپزشکان مجربی که دارد، گزینهای مناسب برای درمان اضطراب عصبی محسوب میشود. مراجعه به این کلینیک میتواند به شما کمک کند تا اضطراب خود را کنترل کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره و نوبت میتوانید از سایت مهر رضوی کمک بگیرید.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
مطالب اخیر















اختلال موتیسم یا لالی انتخابی چیست؟ + معرفی بهترین روش مقابله با آن












