
روانشناسی اعصاب چیست؟ + نحوه درمان اختلالات روانی
یکی از شاخههای مهم در علم روانشناسی، روانشناسی اعصاب است که درباره ارتباط بین رفتار انسان و عملکرد سیستم عصبی مطالعه میکند. یکی از نکات مهم در این روانشناسی این است که به تنهایی از طریق مشاوره روانشناسی درمان نمیشود. انواع روانشناسها سعی میکنند علاوه بر مشاوره درمانی از درمانهای پزشکی برای این اختلال کمک بگیرند. اگر قصد درمان و صحبت با یک پزشک را دارید میتوانید از دکتر روانشناس در مشهد کمک بگیرید.
فهرست مطالب
روانشناسی اعصاب چیست؟
این رشته علمی، به بررسی دقیق اینکه رفتار انسان چگونه شکل میگیرد میپردازد. در این حوزه افراد متخصص به تحلیل چگونگی تاثیر سیستم عصبی یا همان مغز روی رفتار انسان میپردازند. برای درمان بیماری اعصاب و روان باید نحوه کارکرد مغز روی فرایندهای ذهنی مشخص شود. به همین دلیل وقتی که فردی با مشکلات روانی به کلینیک روانشناسی مراجعه میکند، روانشناسان معمولا به تحلیل روان و جسم میپردازند تا بتوانند مشکلات را دقیقتر شناسایی کنند.
زمانی که مشکلات روانی فرد ریشه در اختلالات مغزی و مشکلات جسمی داشته باشد باید درمانهای نوروسایکولوژی روی آن انجام شود. علم روانشناسی به افراد کمک میکند تا با استفاده از آن شناخت علمی و دقیقی از سیستم عصبی داشته باشند. اگر مشکلات عصبی روی رفتار فرد تاثیر منفی بگذارد با مشاوره فردی میتوان آن را درمان کرد.
یک عصب روانشناس چه میکند؟
عصب روانشناس، در زمینه روانشناسی اعصاب به طور تخصصی فعالیت و در تشخیص و درمان اختلالات سیستم عصبی نقش مهمی ایفا میکند. فرد روانشناس با استفاده از علم و ابزارهای تخصصی، اختلالات مختلف که روی عملکرد مغز و سیستم ایمنی تاثیر میگذارد را شناسایی و میزان پیشرفت بیماریها را مشخص میکند. در کنار تشخیص، راهکارهای درمانی را برای بهبود وضعیت بیمار ارائه میدهند تا این اختلالات سریعتر درمان شوند.
عصب روانشناسان در محیطهای تخصصی مثل دانشگاهها، کلینیکهای اعصاب و روان، بیمارستانها یا مطبهای شخصی فعالیت می کنند. یکی دیگر از وظایف اصلی آنها این است که بیماری و مشکلاتی را شناسایی میکنند که روی سیستم عصبی و مغز تاثیر میگذارد. این اختلالات و مشکلات شامل حافظه، اختلالات یادگیری و اختلالات حرکتی است. عصب روانشناسی باید به طور دقیق مطالعه کند که چگونه تغییرات و اختلالات در مغز روی شخصیت، رفتار و عملکرد فرد تاثیر میگذارد. به طور کلی یک عصب روانشناس باید رفتار انسانها را تحلیل کند و برای این اختلالات درمانی ارائه دهد.
ارزیابی عصب روانشناختی
در روانشناسی اعصاب، برای ارزیابی عملکرد مغز یک مصاحبه عمومی با فرد انجام میشود. در این مصاحبه مشکلات حافظه و روان فرد مشخص شده و نوبت به پروسههای تست استاندارد اعصاب و روان میرسد. آزمون هایی مثل ارزیابی حافظه، تواناییهای شناختی، شخصیت، حل مسئله، استدلال و احساسات از بخش های عصب روانشناختی محسوب میشود.
ابزارهای کار یک روانشناس اعصاب چیست؟
برای شناخت بهتر اختلالات روانی، تجهیزات و ابزارهایی ساخته میشود که به متخصصان در این راه کمک میکند. این تجهیزات از طریق پیشرفت های فناوری و علوم شناختی طراحی میشود. در زیر به برخی از این تجهیزات و ابزارها اشاره شده است:
سنسورهای EEG (الکتروآنسفالوگرافی): برای ثبت فعالیتهای الکتریکی مغز از این سنسورها استفاده میکنند. ثبت اطلاعات مغز میتواند به محققان و توسعه دهندگان ابزارهای مغز کمک زیادی کند.
سیستمهای VR (واقعیت مجازی): این سیستم به افراد میکند تا تجربههای واقعی را به صورت مجازی بدست آورند. به طور مثال افرادی که فوبیا مختلف دارند با استفاده از این سیستم در مقابل ترس خود قرار میگیرند.
سیستمهای بازخورد بیولوژیکی: این سیستمها بر اساس فیدبک بیولوژیکی مانند ضربان قلب شروع به فعالیت میکنند. این سیستم با داشتن سنسور و نرم افزارهای پیشرفته در مدیریت شناختی فرد اثرگذار است. یکی از کارهایی که این سیستم انجام میدهد این است که به افراد نشان میدهد با استفاده از تکنیکهای تنفسی و مدیتیشن چگونه استرس آنها کاهش پیدا می کند.
نرم افزارهای رایانهای: نرم افزارهای رایانهای با طراحی آزمونهای شناختی، برنامههای آموزشی و شخصی سازی شده به بهبود عملکرد حافظه و سرعت پردازش اطلاعات کمک میکند.
RTMS : RTMS یک روش غیر تهاجمی است که بدون بیهوشی افراد صورت میگیرد. دستگاه آر تی ام اس از سوی سازمان غذا و دارو آمریکا تاییدیه گرفته است. این دستگاه در درمان اختلالات افسردگی، وسواس فکری، عوارض ناشی از استرس، اختلال دو قطبی، میگرن، صرع، سکته و پانیک فعالیت میکند. RTMS برای بیمارانی که دوره درمان دارویی یا روان درمانی آنها نتیجه نگرفته است مورد استفاده قرار میگیرد.
TDCS : یکی دیگر از روشهای تحریک مغز TDCS است که از روی جمجمه، مغز را تحریک میکند. در این روش یک جریان الکتریکی ضعیف حداکثر ۲ میلی آمپر نواحی خاصی از مغز را تحریک کرده که این کار از خود اثرات درمانی بر جای میگذارد. از این روش برای درمان اختلالاتی مثل افسردگی، میگرن، سکته مغزی، اعتیاد، وزوز گوش، پارکینسون، دردهای مزمن، اختلالات اضطرابی و اسکیزوفرنی استفاده میکنند.
بیوفیدبک: بیوفیدبک یک روش درمانی است که با بهکارگیری ابزارهای الکترونیکی اطلاعات لازم را در مورد اعصاب، عضلات و فعالیتهای خودمختار بدن بدست میآورد. این اطلاعات در قالب فیدبک صوتی و تصویری به بیمار نشان داده میشود. این کار به بیماران کمک کرده تا درباره اعمال خودمختار بدن آگاهی بیشتری بدست آورند. همین امر باعث تقویت کنترل ارادی بیماران می شود. این درمان غیر تهاجمی بوده و اثر گذاری آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
یک روانشناس اعصاب چه باید بداند؟
در مرحله اول شما باید بدانید یک روانشناس کیست تا بتوانید برای مشکلات خود از آنها کمک بگیرید. روانشناس یک فرد آرام و آگاه به علم روانشناسی است که به منظور کمک به سلامت روان جامعه آموزش میبیند. روانشناس با تجزیه و تحلیل فرآیندهای ذهنی افراد یک روش درمان متناسب با آنها ارائه میدهد. روانشناسی اعصاب یکی از انواع روانشناسی است که به درمان روان افراد میپردازد. متخصص اعصاب و روان، درمان را به شکل شناختی جلو میبرد و با تجویز دارو و استفاده کردن از شوک درمان خود را انجام میدهد. متخصص اعصاب و روان در شرایط زیر به افراد کمک میکند:
- تشخیص حال روحی پیچیده و دشوار
- ایدههای خودکشی درون یک فرد
- حال روحی بد
- اتفاق ناگهانی
یک روانشناس اعصاب باید بتواند اختلال فرد را به خوبی تشخیص دهد و برای درمان آن راهکارهایی ارائه دهد. اگر اختلال فرد بسیار بزرگ باشد فرد باید در تیمارستان بستری شود.
آشنایی با بیماریهای اعصاب و روان
بیماریهای اعصاب و روان روی تفکر، ادراک، خلق و خو و رفتار فرد تاثیر میگذارد. بیماریهای روانی با دارو و مشاورههای فردی قابل درمان است. رایج ترین بیماریهای اعصاب و روان عبارتاند از:
اختلال رشد عصبی
اختلال رشد عصبی در دوران کودکی در سن پیش دبستانی رخ میدهد. البته ممکن است این اختلال در سالهای نوجوانی و بزرگسالی نیز شروع شود. علتهای اختلال رشد عصبی به شرح زیر است:
علل ژنتیکی: جهشهای ژنتیکی و شرایط متابولیک در زمان لقاح باعث اختلال رشد عصبی میشود.
علل قبل از تولد: کمبود تغذیه مادر و عفونتهای زنانه در دوران بارداری این اختلال را به وجود میآورد.
علل پری ناتال: عواملی که در حین زایمان ایجاد می شود مانند کمبود اکسیژن تاثیر زیادی روی مغز می گذارد.
علل پس از زایمان: به عواملی مثل تروماتیک مغزی، مننژیت و قرار گرفتن در محیط آلوده پس از تولد اشاره دارد.
اختلال طیف اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم نوعی اختلال در رشد است که شامل نقص در تعامل و برقراری روابط اجتماعی، مشکل در پردازش ادراک و رفتارهای تکراری میشود. زنجیره این طیف از خفیف تا شدید متغیر است، این افراد حالت بی تفاوتی دارند زیرا به سختی با دیگران ارتباط برقرار میکنند. علائم این اختلال از دو سالگی ظاهر شده که پزشکان در این سن میتوانند این اختلال را تشخیص دهند. اختلال اوتیسم در اثر جهش های ژنتیکی که به بالا بودن سن پدر و مادر مربوط است رخ میدهد.
اختلال بیش فعالی
یکی دیگر از مشکلات روانشناسی اعصاب اختلال بیش فعالی است. این دسته از افراد برای متمرکز شدن روی یک کار برای طولانی مدت دچار مشکل می شوند. اختلال بیش فعالی بسیار شدید است و تحصیل، کار، روابط اجتماعی و زندگی خانوادگی فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. دلیل ابتلا به بیش فعالی کشف نشده و در کودکان بسیار شایع است.
سندرم تورت
سندرم تورت در افراد باعث ایجاد تیک در آنها می شود. تیکها ممکن است شامل کشش، حرکات و صدای ناگهانی که افراد به طور مکرر انجام میدهند باشد. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند نمیتوانند خود را از انجام این عمل باز دارند به عنوان مثال مرتب چشمک می زنند یا صدای خر خر کردن از خود تولید میکنند. علائم این اختلال از سن ۵ تا۱۰ سالگی شروع شده که با تیکهای حرکتی سر و گردن همراه است. زمان رخ دادن این تیکها در مواقع استرسزا و هیجانی شروع و شدت بیشتری میگیرد.
اختلالات خلقی
اختلالات خلقی در روانشناسی اعصاب بسیار شایع است. افراد مبتلا به این اختلال کیفیت زندگی پایین و دوره افسردگی طولانی دارند. این اختلال در تمامی سنین رخ میدهد و روی جنبههای مختلف زندگی اثر میگذارد. علائم اختلالات خلقی شامل احساس ناامیدی، عزت نفس پایین، احساس بی ارزش بودن، احساس گناه بیش از حد، مشکل در روابط جنسی، مشکل در خواب، مشکل در تمرکز و کاهش انرژی است.
افسردگی
افسردگی یکی از اصلی ترین دلایل مراجعه به روانشناسی اعصاب است. افسردگی باعث غم و اندوه مداوم می شود که ممکن است روی تفکر، خواب، غذا خوردن و میل جنسی فرد تاثیر بگذارد. فکر کردن به مرگ، احساس ناراحتی، پوچی و درماندگی، کندی در تفکر و صحبت، اضطراب، پرخاشگری، اختلال خواب، بی میلی به انجام فعالیتهای روزانه، اختلال در اشتها، درد فیزیکی مثل سر درد و کمر درد، احساس بی ارزشی، عذاب وجدان و سرزنش خود همگی از علائم افسردگی هستند. سن افسردگی بین ۴۵ تا ۶۰ است اما در بین کودکان، نوجوانان و جوانان نیز رخ میدهد که با پرخاشگری این اختلال را از خود نشان میدهند.
اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی یکی از انواع اختلالات خلقی است که به آن نیز شیدایی و افسردگی می گویند. فردی که به این اختلال مبتلا است دوره های شیدایی، فرازهای احساسی، دوره های افسردگی و نشیبهای روانی دارد. این دسته از افراد علاقهای به انجام روتین روزمره خود ندارند و هنگامی که مود و حالت آنها تغییر کند از خود رفتارهای پر انرژی نشان میدهند. از علائم دو قطبی میتوان به شادی غیرقابل کنترل، افزایش اضطراب، اعتماد به نفس بیش از حد، زیاد حرف زدن و نداشتن تمرکز اشاره کرد.
اختلالات اضطرابی
اضطراب انواع مختلفی دارد که به عنوان اختلال شناخته میشوند. وجود کمی نگرانی برای انجام کارهای روزمره و موقعیت شغلی خود طبیعی است اما اگر این اضطراب آنقدر قوی شود که روی تصمیمات و واکنشهای شما تاثیر بگذارد خطرناک است.
اختلال وسواس فکری اجباری
اختلال وسواس فکری با الگوهای ناخواسته تفکر، افکار مزاحم و رفتارهای تکراری شروع میشود. این افکار و رفتارها اضطراب شدیدی در فرد ایجاد میکند که فرد مجبور به انجام رفتارهای تکراری است.
اختلال استرس پس از سانحه
این اختلال ممکن است در اثر حادثه تروماتیک ایجاد شده و به مرور زمان با مشاورههای روانشناسی درمان میشود. مرگ، مصدومیت شدید و خشونت جنسی از علائم ایجاد این اختلال هستند. ممکن است مستقیما برای خود فرد اتفاق بیفتد و یا شاهد آن باشد. حادثههای تروماتیک شوکه کننده هستند زیرا فرد نمیتواند آنها را درک کند.
اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یکی از اختلالات خطرناک است که اثرات شدیدی روی سلامت جسمی و روحی فرد میگذارد. در مردان علائم این بیماری از اواخر نوجوانی تا اوایل دهه ۲۰ زندگی و در زنان این علائم از اواخر دهه ۱۰ تا اوایل دهه ۳۰ ادامه دارد. در زیر به علائم اسکیزوفرنی اشاره شده است:
- هذیان گفتن: این مورد برای افرادی اتفاق میافتد که به دیدن چیزهای غیر واقعی اعتقاد دارند. به عنوان مثال این افراد فکر میکنند بسیار مشهور هستند اما در واقعیت این چنین نیست.
- توهم: توهم شامل شنیدن و دیدن چیزهایی است که دیگران نمیبینند و نمیشنوند.
- گفتار و تفکر نامنظم: بیماران ممکن است در پاسخ به سوالهایی که از آنها پرسیده میشود جواب بی ربطی دهند.
- حرکات نامنظم: این دسته از بیماران به روشی حرکت میکنند که مناسب یک محیط نیست.
- علائم منفی: در این اختلال فرد ممکن است حمام نرود، نتواند احساس خود را نشان دهد و علاقه خود را به انجام فعالیتهای روزمره از دست بدهد.
اختلالات علائم جسمی
این اختلال در بین زوجها رخ میدهد و گاهی اوقات خود فرد از اختلال جنسی خود آگاه نیست. این اختلال هم ریشه در جسم و هم در روان دارد که باید سریعا با روانشناسی اعصاب مشورت کنید.
شایعترین بیماریهای مغز و اعصاب کدامند؟
مشکلات بسیاری در محیط پیرامون ما وجود دارد که روی عملکرد مغز و اعصاب تاثیر میگذارد. برای درمان این اختلالات و جلوگیری از شدت آنها میتوانید از بهترین کلینیک روانشناسی در مشهد کمک بگیرید. در ادامه با شایعترین بیماریهای مغز و اعصاب آشنا میشوید:
آسیبهای مغزی
آسیب مغزی، آسیبی است که به بافت و سلولهای مغز آسیب میرساند. این آسیبها ممکن است مادرزادی باشد یا در اثر ضربه، سکته، مسمومیت و خفگی رخ دهد. با توجه به نوع آسیب، محل و شدت آن علائم آسیب مغزی متفاوت است. این آسیبها حافظه، حرکت و گفتار فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. آسیبهای مغزی یکی از شایعترین بیماریهای مغز و اعصاب است.

بیماریهای نوروژنیک
بیماری آلزایمر، صرع، ام اس، بیماری پارکینسون و میگرن از انواع بیماریهای نوروژنیک هستند. سبک زندگی، عفونتها، عوامل ژنتیکی، عوامل مرتبط با تغذیه، تاثیرات محیطی، آسیب دیدگی فیزیکی، علائم عاطفی و علائم نورولوژیک از علل به وجود آمدن بیماریهای نوروژنیک است.
تومورهای مغزی
تومور مغزی، به رشد غیر طبیعی سلول در مغز گفته میشود. این تومورها با توجه به محل و اندازهشان عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار میدهند. علائم تومورهای مغزی در ابتدا خفیف بوده اما با مرور زمان شدت پیدا میکنند. تشنج، سردرد، استفراغ، تغییرات شناختی، از دست دادن هوشیاری، تغییرات شخصیتی، مشکلات بینایی و شنوایی، از دست دادن تعادل، سرگیجه و تغییرات گفتاری از علائم تومور مغزی است. در روانشناسی اعصاب با انجام آزمایشهای مختلف این تومورها نشان داده میشود.
اختلالات روانی
اختلالات روانی انواع زیادی داشته و روی تفکر و رفتار افراد تاثیر میگذارد. علت اختلالات روانی به خوبی شناخته نشده اما عواملی مانند ژنتیک، استرس و اضطراب روی آن اثر میگذارد.
وظایف بهترین روانشناس اعصاب و روان
روانشناسها وظایفی دارند که با عمل کردن با آنها میتوانند از پیشرفت برخی بیماریهای اعصاب و روان جلوگیری کنند. این وظایف عبارتاند از:
- اگر مراجعی به صورت ناگهانی به مشکل خورده باشد روانشناس باید سریعا درمان آن را آغاز کند.
- در روانشناسی اعصاب، یک روانشناس باید بتواند بیمار را به صورت دقیق ارزیابی کند و اختلالات روانی آن را تشخیص دهد.
- به فرد بیمار کمک کند تا بیماریاش را بپذیرد تا شدت بیماری او کم شود.
- برای برگرداندن سلامت روان از بیمار بخواهد جلسات مشاوره خود را افزایش دهد.
- در صورت نگرفتن نتیجه مطلوب آن را به مراجع دیگر منتقل کند.
جمعبندی
روانشناسی اعصاب با استفاده از دانش علمی و ابزارهای دقیق میتواند اختلالات روانی را درمان کند. اختلالات روانی روی همه جنبههای زندگی اثر میگذارد. همین امر میتواند روی روابط اجتماعی، روابط خانوادگی، روابط عاطفی و رابطه با خود تاثیر منفی بگذارد. برای درمان هرگونه اختلال روانی به کلینیک تخصصی مهر رضوی مراجعه کنید.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی