
همه چیز درباره مقاومت در روان درمانی
در فرآیند درمانهای روانشناختی، موانعی پنهان یا آشکار ممکن است پیش روی درمانگر و درمانجو قرار گیرند که روند بهبود را کند یا متوقف کنند. یکی از پدیدههای مهم که در مسیر شناخت و درمان اختلالات روانی ظهور میکند مقاومت در روان درمانی است. درک این واکنش به متخصصان کمک میکند تا بهتر با چالشهای درمانی روبهرو شوند و مسیر همراهی با فرد درمانجو را هموارتر کنند. از سوی دیگر، آگاهی مراجعین از این وضعیت، نقشی اساسی در موفقیت جلسات روان درمانی دارد و میتواند به تعامل مؤثرتر و نتایج پایدارتر منجر شود.
فهرست مطالب
مقاومت در روان درمانی یعنی چه؟
در مسیر درمان مشکلات روانی، گاهی فرد ناخودآگاه از پیشرفت و تغییر دوری میکند. این رفتار میتواند به شکل به تعویق انداختن جلسات، عدم صداقت در گفتوگو با درمانگر یا حتی انکار مسائل اساسی بروز کند. در چنین حالتی، فرد ممکن است احساس کند آمادگی مواجهه با احساسات سرکوبشده یا تجربههای دشوار گذشته را ندارد. این پدیده که در ادبیات تخصصی با عنوان مقاومت در روان درمانی شناخته میشود اگر شناسایی و درک شود، میتواند فرصت مهمی برای تعمیق فرآیند درمان فراهم کند و به ارتباط مؤثرتر میان مراجع و متخصص در روان درمانی بینجامد.
چرا افراد دچار مقاومت می شوند؟
دلیل اصلی واکنشهای بازدارنده در فرآیند درمان، اغلب ترس از تغییر است. ذهن انسان بهطور طبیعی در برابر مواجهه با دردهای پنهان، احساس گناه یا تجربههای سرکوبشده واکنش نشان میدهد. گاهی افراد نگراناند که افشای واقعیتها، منجر به قضاوت یا طرد شدن شود. همچنین، رها کردن الگوهای رفتاری آشنا میتواند احساس ناامنی ایجاد کند. این عوامل باعث میشوند فرد ناخودآگاه سدهایی در برابر روند درمان ایجاد کند؛ وضعیتی که با نام مقاومت در روان درمانی شناخته میشود و درک آن، گامی مهم برای عبور از موانع در جلسات روان درمانی است.
ترس از تغییر
ترس از تغییر یکی از رایجترین موانع در مسیر رشد شخصی و بهبود روانی است. افراد معمولاً به وضعیتهای آشنا حتی اگر ناکارآمد باشند احساس امنیت بیشتری دارند. تغییر مستلزم مواجهه با ناشناختههاست؛ این یعنی با پذیرش ریسک، کنار گذاشتن باورهای قدیمی و روبهرو شدن با دردهای ناگفته مواجه شوند. چنین وضعیتی ممکن است احساس کنترل را از فرد بگیرد و او را در موقعیتی ناپایدار قرار دهد. به همین دلیل، بسیاری بهصورت ناخودآگاه در برابر فرآیند درمان از خود واکنش نشان میدهند؛ حالتی که با عنوان مقاومت در روان درمانی شناخته شده و نیازمند درک و همدلی عمیق از سوی درمانگر است.
مواجهه با احساسات سرکوب شده
مواجهه با احساسات سرکوبشده یکی از حساسترین مراحل در فرآیند بهبود روانی است. بسیاری از افراد در کودکی یا در موقعیتهای دشوار زندگی برخی احساسات مانند خشم، غم یا ترس را به ناخودآگاه خود سپردهاند تا از آسیب بیشتر جلوگیری کنند. اما این احساسات سرکوبشده در طول زمان میتوانند باعث اضطراب، افسردگی یا رفتارهای ناسالم شوند. روبهرو شدن با آنها نیازمند فضای امن، زمان مناسب و همراهی درمانگر ماهر است. در این مسیر، ممکن است فرد دچار واکنشی چون مقاومت در روان درمانی شود که درک آن برای ادامهی مؤثر درمان حیاتی است.
انواع مقاومت در جلسات درمانی
در جلسات درمانی، مقاومت میتواند به شکلهای گوناگون ظاهر شود. یکی از رایجترین انواع آن تاخیر در حضور یا لغو مکرر جلسات است. برخی نیز با سکوت طولانی یا پاسخهای کلی از ورود به مسائل اصلی پرهیز میکنند. شکل دیگر، شوخی کردن یا انحراف بحث از موضوعات عمیق است. در مواردی هم فرد با دفاع منطقی یا انکار کامل احساسات، سد روانی ایجاد میکند. این اشکال مختلف نشان میدهند که درمانجو ممکن است هنوز آمادگی روبهرو شدن با بخشهایی از ناخودآگاه خود را نداشته باشد؛ پدیدهای که در روانشناسی با عنوان مقاومت در روان درمانی شناخته میشود.
1-مقاومت فعال
مقاومت فعال به واکنشهایی گفته میشود که درمانجو بهطور آگاهانه یا نیمهآگاهانه برای جلوگیری از پیشرفت روند درمان بروز میدهد. این نوع رفتار معمولاً با نیت پنهان حفظ وضعیت فعلی و اجتناب از مواجهه با موضوعات دشوار همراه است. نمونههایی از آن شامل مخالفت مستقیم با تحلیلهای درمانگر زیر سوال بردن کارایی درمان یا بیان مکرر ناامیدی از فرآیند درمان است. این واکنشها میتوانند باعث ایجاد فاصلهی عاطفی میان درمانگر و مراجع شوند. در چنین مواردی، شناخت مقاومت در روان درمانی کلید باز کردن گرههای درمانی و تسهیل گفتوگوی صادقانهتر خواهد بود.
2-مقاومت منفعل
مقاومت منفعل زمانی رخ میدهد که درمانجو بدون اعتراض یا مخالفت آشکار بهصورت پنهان فرآیند درمان را مختل میکند. این رفتار ممکن است شامل فراموش کردن تکالیف درمانی، بیتفاوتی نسبت به مطالب جلسه یا سکوت طولانی و بیثمر باشد. فرد در این حالت معمولاً از روی ترس یا تردید نسبت به تغییر، ناخودآگاه از مواجهه با مسائل عمیق اجتناب میکند. این نوع واکنش اغلب دشوارتر از مقاومتهای فعال شناسایی میشود و نیازمند دقت و همراهی بیشتری از سوی درمانگر است.
اشکال مقاومت در برابر تغییر راونشناسی
مقاومت در برابر تغییر، پدیدهای روانشناختی است که ریشه در ترس از ناشناختهها، عادتهای تثبیتشده و نگرانی از دست دادن کنترل دارد. افراد اغلب به دلیل ترس از شکست، عدم اطمینان از نتایج یا وابستگی به وضعیت موجود، در برابر تغییرات مقاومت میکنند. این مقاومت میتواند به شکل انکار، توجیه یا حتی مخالفت آشکار بروز کند. از نظر روانشناختی، مغز انسان به دنبال حفظ تعادل و امنیت است و تغییرات را به عنوان تهدیدی بالقوه تلقی میکند. همچنین، تجربههای گذشته ناموفق یا کمبود اعتمادبهنفس میتواند مقاومت در روان درمانی را تشدید کند. در چنین شرایطی، مراجعه به یک دکتر روانشناس در مشهد میتواند راهگشا باشد زیرا او با استفاده از تکنیکهای تخصصی به افراد کمک میکند تا با مدیریت ترس و اضطراب، گامهای مؤثری در جهت پذیرش تغییر بردارند. برای کاهش این مقاومت، ایجاد حس امنیت، ارائه اطلاعات کافی و گامهای کوچک و تدریجی در فرایند تغییر نیز توصیه میشود.
مشاجره
مشاجره، درگیری کلامی یا احساسی بین دو یا چند نفر است که معمولاً به دلیل اختلاف نظر، سوءتفاهم یا تضاد منافع رخ میدهد. این پدیده میتواند در روابط شخصی، خانوادگی یا حتی محیط کار بروز کند. در مشاجره، افراد اغلب به جای گوش دادن به یکدیگر بر اثبات نظر خود اصرار میورزند که منجر به تشدید تنش میشود.
از نظر روانشناختی، مشاجره میتواند ریشه در احساسات سرکوبشده، کمبود مهارتهای ارتباطی یا نیاز به کنترل داشته باشد. در رواندرمانی مقاومت در برابر روان درمانی یکی از موانع اصلی در فرایند درمان است، زیرا فرد ممکن است از مواجهه با احساسات ناخوشایند یا تغییر الگوی فکری خود اجتناب کند. برای مدیریت مشاجره، استفاده از تکنیکهای ارتباط مؤثر، کنترل هیجانات و تلاش برای درک متقابل ضروری است.
قطع ارتباط
قطع ارتباط، تصمیمی آگاهانه برای پایان دادن به تعامل با فرد یا گروهی است که معمولاً به دلیل آسیبهای عاطفی، تنشهای مداوم یا عدم سازگاری رخ میدهد. این اقدام میتواند به شکل فیزیکی مانند دوری جغرافیایی، یا احساسی مانند ایجاد مرزهای ارتباط بروز کند. از نظر روانشناختی، قطع ارتباط گاهی برای حفظ سلامت روان ضروری است زیرا ادامه رابطه مسموم میتواند به اضطراب، افسردگی یا فرسایش احساسی منجر شود. با این حال این تصمیم ممکن است با چالشهایی مانند احساس گناه یا ترس از تنهایی همراه باشد. مقاومت در روان درمانی میتواند مانع از پذیرش این تصمیم شود، زیرا فرد ممکن است از مواجهه با واقعیتهای دردناک اجتناب کند. برای انجام صحیح قطع ارتباط، تعیین مرزهای واضح و تمرکز بر خودمراقبتی توصیه میشود.
انکار
انکار، مکانیسم دفاعی روانشناختی است که در آن فرد واقعیت یا احساسات ناخوشایند را نادیده میگیرد یا وجود آن را رد میکند. این رفتار اغلب برای محافظت از خود در برابر اضطراب، ترس یا درد احساسی به کار میرود. برای مثال، فردی که با مشکل اعتیاد مواجه است، ممکن است شدت مسئله را انکار کند. انکار میتواند موقتی یا طولانیمدت باشد و گاهی مانع از مواجهه با مشکلات و حل آنها شود. در رواندرمانی مقاومت در روان درمانی اغلب با انکار همراه است زیرا فرد ممکن است از پذیرش واقعیتهای دردناک یا نیاز به تغییر اجتناب کند. شکستن این سد انکار، گام نخست در فرایند درمان و رشد شخصی است.
نادیده گرفتن درمانگر
نادیده گرفتن درمانگر رفتاری است که در آن فرد به طور آگاهانه یا ناخودآگاه، توصیهها، نظرات یا حضور درمانگر را نادیده میگیرد. این رفتار میتواند ریشه در مقاومت روانشناختی، ترس از آسیبپذیری یا عدم اعتماد به درمانگر داشته باشد. گاهی فرد احساس میکند که درمانگر نمیتواند درک کاملی از مشکلات او داشته باشد، بنابراین به توصیههای او بیتوجهی میکند. این رفتار میتواند فرایند درمان را کند یا حتی متوقف کند زیرا همکاری فعال بین درمانگر و مراجعهکننده کلید موفقیت در روان درمانی است. برای رفع این مشکل، ایجاد ارتباطی صمیمی و اعتمادسازی بین درمانگر و مراجعهکننده ضروری است.
علت های مقاومت در برابر تغییر در روانشناسی
مقاومت در برابر تغییر در روانشناسی ریشه در عوامل مختلفی دارد. ترس از ناشناختهها و نگرانی از دست دادن کنترل، از مهمترین دلایل این مقاومت هستند. عادتهای تثبیتشده و وابستگی به وضعیت موجود نیز باعث میشوند افراد از تغییر اجتناب کنند. تجربههای ناموفق گذشته یا کمبود اعتمادبهنفس میتواند این مقاومت را تشدید کند. از نظر روانشناختی، مغز انسان به دنبال حفظ تعادل و امنیت است و تغییرات را به عنوان تهدیدی بالقوه تلقی میکند. با این حال مقاومت در روان درمانی میتواند مانع از پذیرش تغییرات ضروری شود زیرا فرد ممکن است از مواجهه با احساسات ناخوشایند یا تغییر الگوی فکری خود اجتناب کند. برای کاهش این مقاومت ایجاد حس امنیت و گامهای تدریجی در فرایند تغییر توصیه میشود.
مدل روانکاوی مقاومت
مدل روانکاوی مقاومت بر اساس نظریههای زیگموند فروید، مقاومت را به عنوان یک مکانیسم ناخودآگاه دفاعی در نظر میگیرد که فرد از آن برای محافظت از خود در برابر اضطراب و درد روانی استفاده میکند. در این مدل، مقاومت به عنوان نیروی روانیای تعریف میشود که مانع از آگاهی فرد به افکار، احساسات یا خاطرات ناخوشایند میشود. فروید معتقد بود که این مقاومت ریشه در ناخودآگاه دارد و اغلب به شکل انکار، سرکوب یا جابجایی بروز میکند. مقاومت در روان درمانی میتواند مانع از پیشرفت درمان شود زیرا فرد ناخودآگاه از مواجهه با مسائل عمیق روانی اجتناب میکند. درمانگر با شناسایی و تحلیل این مقاومتها به فرد کمک میکند تا به ریشههای ناخودآگاه مشکلات خود پی ببرد و آنها را حل کند.
مدل های رفتاری مقاومت
مدلهای رفتاری مقاومت بر اساس نظریههای یادگیری و شرطیسازی شکل گرفتهاند. در این مدلها، مقاومت به عنوان پاسخی آموختهشده به محرکهای محیطی در نظر گرفته میشود. به عنوان مثال اگر فردی در گذشته با تغییر مواجه شده و تجربهای منفی داشته است، ممکن است به طور شرطی به تغییرات آینده نیز مقاوم شود. این مدلها تأکید دارند که مقاومت میتواند از طریق تقویت منفی یا مثبت تقویت شود. برای مثال، اگر فرد با مقاومت خود بتواند از انجام کاری اجتناب کند این رفتار در آینده تکرار خواهد شد. درمانگران رفتاری با استفاده از تکنیکهایی مانند تقویت مثبت، شکلدهی و حذف تقویت منفی تلاش میکنند الگوی مقاومت را تغییر دهند و رفتارهای سازگارانهتری را جایگزین کنند.
چطور می توان مقاومت را در درمان شناسایی کرد؟
شناسایی مقاومت در درمان نیازمند دقت و آگاهی درمانگر از نشانههای رفتاری و کلامی است. از جمله نشانههای مقاومت میتوان به اجتناب از بحث در مورد موضوعات حساس، تغییر مکرر موضوع، توجیههای مکرر یا انکار مشکلات اشاره کرد. همچنین، سکوت طولانی، بیعلاقگی به جلسات درمانی یا عدم انجام تکالیف درمانی نیز میتواند نشاندهنده مقاومت باشد. در مقاومت در روان درمانی فرد ممکن است به طور ناخودآگاه از مواجهه با احساسات یا خاطرات دردناک اجتناب کند. درمانگر با ایجاد فضای امن و اعتمادسازی، به تدریج این مقاومتها را شناسایی و با استفاده از تکنیکهای درمانی مناسب، به فرد کمک میکند تا با آنها مواجه شود و فرایند درمان را پیش ببرد.
نقش درمانگر در مدیریت مقاومت های مراجع
نقش درمانگر در مدیریت مقاومتهای مراجعهکننده بسیار کلیدی است. درمانگر باید با ایجاد رابطهای مبتنی بر اعتماد و همدلی، فضای امنی را برای مراجعهکننده فراهم کند تا او بتواند مقاومتهای خود را بیان کند. درمانگر با استفاده از تکنیکهای ارتباطی مؤثر، به مراجعهکننده کمک میکند تا ریشههای مقاومت خود را درک کند. در بهترین کلینیک روانشناسی در مشهد درمانگران با استفاده از روشهای مختلف درمانی، مانند شناختدرمانی یا رواندرمانی، به مراجعهکننده کمک میکنند تا مقاومتهای خود را مدیریت کند. همچنین، درمانگر با ارائه بازخوردهای سازنده و حمایتهای لازم، مراجعهکننده را در فرایند تغییر و رشد شخصی همراهی میکند.
اگر احساس کردید درمان جلو نمی رود، باید چکار کنید؟
اگر احساس میکنید درمان جلو نمیرود اولین گام بررسی علل این توقف است. ممکن است مقاومت در روان درمانی از سوی مراجعهکننده یا حتی درمانگر وجود داشته باشد. در این حالت، بازنگری در اهداف درمانی و روشهای بهکاررفته ضروری است. درمانگر میتواند با مراجعهکننده در مورد احساسات و نگرانیهایش گفتگو کند و به شناسایی موانع بپردازد. گاهی تغییر تکنیکهای درمانی یا تنظیم مجدد انتظارات میتواند مفید باشد. همچنین، ارجاع به درمانگر دیگر یا استفاده از روشهای درمانی مکمل نیز میتواند مورد بررسی قرار گیرد. مهم است که درمانگر و مراجعهکننده با همکاری یکدیگر، راهحلهایی برای پیشبرد فرایند درمان بیابند.
نحوه برخورد با مراجعه کنندگان سرسخت و مقاوم به تغییر
برخورد با مراجعهکنندگان سرسخت و مقاوم به تغییر نیازمند صبر، مهارت و استراتژی مناسب است. درمانگر باید ابتدا رابطهای مبتنی بر اعتماد و احترام ایجاد کند تا مراجعهکننده احساس امنیت کند. سپس، با استفاده از تکنیکهای ارتباطی مؤثر، به مراجعهکننده کمک میکند تا ریشههای مقاومت خود را درک کند. درمانگر میتواند با ارائه مثالهای عملی و موفقیتهای دیگران، انگیزه مراجعهکننده را افزایش دهد. همچنین، گامهای کوچک و تدریجی در فرایند تغییر میتواند مقاومت را کاهش دهد. مهم است که درمانگر با مراجعهکننده همراهی کند و به او اجازه دهد با سرعت خود پیش برود. در صورت نیاز، تغییر روشهای درمانی یا تنظیم مجدد اهداف نیز میتواند مفید باشد.
به خودتان مسلط باشید
مسلط بودن به خود مهارتی کلیدی برای مدیریت احساسات، افکار و رفتارهاست. این مهارت به فرد کمک میکند تا در شرایط چالشبرانگیز، آرامش و کنترل خود را حفظ کند. برای دستیابی به این تسلط، آگاهی از احساسات و افکار خود گام نخست است. با شناسایی الگوها و واکنشهای خود، میتوانید پاسخهای خود را مدیریت کنید.
تنفس عمیق، مدیتیشن و تمرینهای
ذهنی نیز ابزارهای مؤثری برای تقویت این مهارت هستند. در مقاومت در روان درمانی تسلط به خود به درمانگر کمک میکند تا با صبر و آرامش، مقاومتهای مراجعهکننده را مدیریت کند و فرایند درمان را پیش ببرد. این مهارت همچنین به فرد کمک میکند تا در برابر تغییرات و چالشها، انعطافپذیر و مقاوم باشد.
ابراز همدردی نمایید
ابراز همدردی، نشاندهنده درک و همراهی با احساسات و درد دیگران است. این عمل میتواند از طریق کلمات، زبان بدن یا حتی سکوت معنادار انجام شود. همدردی، ارتباط عمیقی بین افراد ایجاد میکند و به فرد مقابل احساس حمایت و درک شدن میدهد. در مواقع سختی و بحران، همدردی میتواند مانند مرهمی عمل کند و به فرد کمک کند تا احساسات خود را پردازش کند. در مقاومت در روان درمانی همدردی درمانگر میتواند به مراجعهکننده کمک کند تا مقاومتهای خود را کنار بگذارد و به احساسات عمیقتر خود دسترسی پیدا کند. این عمل، فضای امنی را ایجاد میکند که در آن فرد احساس راحتی بیشتری برای مواجهه با مسائل خود دارد.
نیازهای مراجعه کننده را مدنظر قرار دهید
توجه به نیازهای مراجعهکننده، اساس یک درمان مؤثر است. هر فرد نیازهای منحصر به فردی دارد که باید در فرایند درمان مورد توجه قرار گیرد. درمانگر باید با گوش دادن فعال و درک عمیق، نیازهای عاطفی، روانی و اجتماعی مراجعهکننده را شناسایی کند. این نیازها میتوانند شامل احساس امنیت، درک شدن، رشد شخصی یا حل مشکلات خاص باشند. در مقاومت در روان درمانی درک نیازهای مراجعهکننده میتواند به کاهش مقاومت کمک کند، زیرا فرد احساس میکند که نیازهایش دیده و درک میشود. درمانگر با برآورده کردن این نیازها، میتواند اعتماد مراجعهکننده را جلب کرده و او را در مسیر تغییر و رشد همراهی کند.
تمرین های کاهش مقابله با مقاومت در برابر تغییر
تمرینهای کاهش مقابله با مقاومت در برابر تغییر، ابزارهایی هستند که به افراد کمک میکنند تا انعطافپذیری بیشتری در برابر تغییرات داشته باشند. یکی از این تمرینها، آگاهیدهی به احساسات و افکار است. با شناسایی و پذیرش احساسات منفی مرتبط با تغییر، میتوان آنها را مدیریت کرد. تمرینهای تنفس عمیق و مدیتیشن نیز به کاهش اضطراب و افزایش آرامش کمک میکنند. همچنین، تجسم مثبت میتواند تصویر ذهنی فرد از تغییر را بهبود بخشد. در مقاومت در روان درمانی این تمرینها به مراجعهکننده کمک میکنند تا مقاومتهای خود را کاهش داده و با تغییر همراهی کنند. گامهای کوچک و موفقیتهای جزئی نیز میتوانند انگیزه فرد را برای ادامه تغییر افزایش دهند.

رویکرد واقعیت
رویکرد واقعیت درمانی یک روش درمانی است که بر اساس پذیرش واقعیتهای زندگی و مسئولیتپذیری فرد شکل گرفته است. این رویکرد تأکید دارد که افراد باید واقعیتهای زندگی خود را بپذیرند و به جای فرار از مشکلات، به دنبال راهحلهای عملی باشند. ویلیام گلاسر، بنیانگذار این رویکرد، معتقد است که افراد باید بین آنچه که میخواهند و آنچه که واقعاً دارند، تفاوت قائل شوند و برای بهبود زندگی خود اقدام کنند. این روش به افراد کمک میکند تا با واقعیتهای زندگی خود روبرو شوند و با پذیرش مسئولیت، کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند.
ایجاد رابطه متقابل
ایجاد رابطه متقابل، فرایندی کلیدی در رواندرمانی است که بر اساس ارتباط دوطرفه و تعاملی بین درمانگر و مراجعهکننده شکل میگیرد. در این رابطه، هر دو طرف به طور فعالانهای در فرایند درمان مشارکت میکنند. درمانگر با گوش دادن فعال، همدردی و ارائه بازخورد، به مراجعهکننده کمک میکند تا احساس درک و حمایت شود. این رابطه متقابل به مراجعهکننده اجازه میدهد تا احساسات و افکار خود را آزادانه بیان کند و در عین حال، بازخوردهای سازنده دریافت کند. در مقاومت در روان درمانی ایجاد رابطه متقابل میتواند به کاهش مقاومت کمک کند، زیرا مراجعهکننده احساس میکند که در فرایند درمان شریک است و صدای او شنیده میشود. این رابطه، پایهای محکم برای رشد و تغییر فراهم میکند.
جمع بندی
مقابله با مقاومت در رواندرمانی نیازمند درک عمیق از ریشههای این پدیده است. مقاومت میتواند ناشی از ترس، عدم اعتماد یا تجربههای گذشته باشد. درمانگر با ایجاد رابطهای مبتنی بر اعتماد و همدردی، به مراجعهکننده کمک میکند تا احساس امنیت کند. تکنیکهایی مانند آگاهیدهی به احساسات، تمرینهای تنفس و تجسم مثبت، ابزارهای مؤثری برای کاهش مقاومت هستند. همچنین، گامهای کوچک و موفقیتهای جزئی میتوانند انگیزه فرد را افزایش دهند. در مقاومت در روان درمانی درمانگر با صبر و درک، مراجعهکننده را در فرایند تغییر همراهی میکند و به او کمک میکند تا موانع را پشت سر بگذارد و به رشد شخصی دست یابد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید از وب سایت مهر رضوی کمک بگیرید.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
مطالب اخیر






نقش خانواده در سلامت روان فرزندان + خانواده چه نقشی ایفا میکند؟















اختلال موتیسم یا لالی انتخابی چیست؟ + معرفی بهترین روش مقابله با آن





