انواع روانشناس + آشنایی با تخصص های هریک
شاید برای شما هم سوال باشد که شناخت انواع روانشناس و مراجعه به این متخصصین چه فایده‌ای خواهد داشت. زندگی همه ما جنبه‌های مختلفی دارد و چالش‌ها و مشکلاتی که در ابعاد مختلف زندگی تجربه می‌کنیم سلامت روان ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در گذشته باور افراد بر این بود که تنها در صورت وجود بیماری یا مشکل حاد روانی باید به روانشناس مراجعه کرد. اما امروزه برای حل بسیاری از مشکلات در زندگی شخصی، روابط اجتماعی، کسب و کار و سایر زمینه‌ها به کمک روانشناس نیاز داریم. روانشناسی زیرمجموعه‌های زیادی دارد و کلینیک روانشناسی بهترین جایی است که می‌توانید به انواع روانشناس با تخصص‌های متفاوت دسترسی داشته باشید. هر روانشناس با توجه به تخصصی که دارد خدمات متفاوتی ارائه می‌دهد. چنانچه برای حل مشکلات خود به دنبال یک روانشناس حرفه‌ای و متخصص هستید اما نمی‌دانید به کدام متخصص مراجعه کنید، مطالعه این مطلب برای شما مفید خواهد بود.
فهرست مطالب
روانشناسی چیست؟
روانشناسی علمی است که فرآیندهای ذهنی و تاثیر آن بر رفتار را مطالعه و بررسی می‌کند. رفتار ما همان کارهایی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم قابل مشاهده هستند. اما فرآیندهای ذهنی مواردی مثل احساسات، درک، حافظه، هوش، تفکر، شخصیت و … را شامل می‌شود.
انواع روانشناسان برای این که درک صحیحی از ذهن و رفتار انسان‌ها داشته باشند تحقیقات گسترده‌ای انجام داده و آن‌ها را ارزیابی می‌کنند. علم وسیع روانشناسی با مطالعه و شناخت عوامل محیطی، فشارهای اجتماعی و مسائل زیست شناختی، تاثیر این موارد را بر نحوه تفکر، نوع احساس و عملکرد افراد بررسی می‌کند.
درواقع روانشناسی به داشتن بینش و درک بهتر از خود، دیگران و محیط اطراف کمک می‌کند. جالب است بدانید علم روانشناسی علاوه بر انسان‌ها به مطالعه و تحقیق در رابطه با جانوران نیز می‌پردازد. افرادی که در رشته روانشناسی تحصیل کرده و دوره‌های تخصصی مربوط به هر شاخه از روانشناسی را می‌گذرانند به عنوان انواع روانشناس در مراکز مختلف فعالیت می‌کنند.
بهره‌مندی از علم روانشناسی تاثیرات زیادی در زندگی روزمره افراد دارد که از مهمترین آن‌ها می‌توان به بهبود ارتباطات فردی و اجتماعی، ایجاد انگیزه، تقویت حافظه، کنترل احساسات و هیجانات، داشتن عملکرد بهتر و بهبود بسیاری از مهارت‌ها ازجمله توانایی مدیریت شرایط مختلف اشاره کرد.
انواع روانشناس
اگر از بسیاری افراد بپرسید که روانشناس کیست، فردی را تصور می‌کنند که پشت میز خود نشسته و با دقت به صحبت‌های مراجعه کننده گوش می‌دهد. سپس با توجه به مشکلات و بررسی همه جوانب آن، راهکارهای مناسبی را ارائه می‌دهد. این کاملا درست است که تعداد زیادی از روانشناسان با گفتار درمانی به حل مشکلات مراجعه کنندگان می‌پردازند. اما حوزه‌های متنوع زیادی برای فعالیت انواع روانشناس وجود دارد.
هر شاخه از روانشناسی گروه خاصی از افراد و بخشی از ابعاد زندگی را دربرمی‌گیرد. از این رو شناخت زمینه‌های مختلف روانشناسی به شما کمک می‌کند به بهترین و مناسب‌ترین روانشناس مراجعه کنید. در ادامه تعدادی از تخصص‌های روانشناسی را معرفی خواهیم کرد.
روانشناس تجربی
این گروه از روانشناسان پس از کسب تخصص در یکی از شاخه‌های روانشناسی به انجام تحقیقات و پژوهش در این زمینه می‌پردازند. آزمایش‌های انجام شده توسط انواع روانشناس تجربی، اطلاعات بیشتری به علم روانشناسی اضافه می‌کند. به عنوان مثال سوالاتی از قبیل این که علت گرایش افراد به رفتارهای ناسالم چیست؟ شکل‌گیری شخصیت تحت تاثیر چه عواملی است؟ و سوالات زیادی مانند این‌ها را طرح کرده و پس از مطالعه و فرضیه سازی، با استفاده از روش‌های تجربی به بررسی انواع نظریه‌ها می‌پردازند. روانشناسی تجربی امکان کشف رویکردهای جدید را فراهم می‌کند.
در این شاخه از روانشناسی روش‌های تحقیقاتی مختلف مانند انواع آزمایش‌ها، مطالعات موردی، مشاهدات طبیعت گرایانه و تحقیقات همبستگی برای بررسی رفتار انسان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. افراد دارای تخصص به عنوان انواع روانشناس تجربی معمولا در محیط‌های دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دولتی و خصوصی فعالیت می‌کنند.
روانشناسان تجربی علاوه بر انجام پژوهش و تحقیقات می‌توانند به درمان مشکلات و اختلالات روانی مراجعه کنندگان نیز بپردازند. با وجود این که روانشناسی تجربی یکی از زیرمجموعه‌های رشته روانشناسی است اما در سایر زمینه‌های روانشناسی نیز از تکنیک‌های تجربی استفاده می‌شود. نتایجی که از روانشناسی تجربی به دست می‌آید قابل مشاهده و ملموس است و انواع متغیرها و عوامل تاثیرگذار در آزمایش‌ها قابل کنترل هستند.
روانشناس بالینی
انواع روانشناس فعال در حوزه بالینی به طور تخصصی می‌توانند اختلالات مختلف روانی را ارزیابی و درمان کنند. این رشته از روانشناسی بیشتر در زمینه سلامت روان تمرکز دارد و گروه سنی مختلف را دربرمی‌گیرد. همانطور که پزشکان بیماری‌های جسمی را تشخیص داده و درمان می‌کنند روانشناس بالینی هم با بکارگیری روش‌ها و تکنیک‌های خاصی به درمان بیماری‌های روانی می‌پردازد. درواقع این گروه از روانشناسان علت بروز بیماری‌های روانی را به طور ریشه‌ای شناسایی کرده و با توجه به ارزیابی‌های انجام شده بهترین مسیر درمانی را برای بیمار انتخاب می‌کنند.
این دسته از انواع روانشناس‌ها در کلینیک‌های سلامت روان، بیمارستان‌ها و بعضی از مشاغل خصوصی فعالیت می‌کنند. روانشناسی بالینی طیف وسیعی از اختلالات روانی مانند اعتیاد، افسردگی، اختلال در خواب و … را شامل می‌شود. روانشناسان بالینی در زمینه همه اختلالات تخصص دارند. اما ممکن است تعدادی از این متخصصان یک اختلال خاص مانند اسکیزوفرنی و یا گروه خاصی از افراد را انتخاب کرده و تمرکز بیشتری در درمان این افراد داشته باشند. هرچه میزان تجربه روانشناس بالینی در یک زمینه بیشتر باشد احتمال موفقیت درمان نیز افزایش می‌یابد. روانشناس بالینی اجازه تجویز دارو ندارد و تنها از طریق گفتگو و روان درمانی به رفع مشکلات و اختلالات روانی کمک می‌کند.
روانشناس عمومی
اگر بخواهیم یک تعریف کلی از روانشناسی عمومی داشته باشیم باید بگوییم این شاخه به عنوان زیربنا و پایه علم روانشناسی شناخته می‌شود. انواع روانشناس فعال در این زمینه به مطالعه رفتار و فرآیندهای ذهنی انسان می‌پردازند و روی مواردی مثل احساسات، انگیزه، تفکر، ادراک، روش‌های رشد، تعاملات اجتماعی و اختلالات روانی تمرکز دارند.
روانشناسی عمومی کاربردهای زیادی در زمینه تحصیل، کار، خانواده، روابط اجتماعی و سلامت روان دارد و تقریبا می‌توان گفت که بیشتر شاخه‌های روانشناسی را دربرمی‌گیرد. درصورت روبه‌رو شدن با مسائل مختلف در زندگی روزمره، با مراجعه به روانشناس عمومی می‌توانیم درک بهتری از نحوه تفکر، نوع احساس و رفتارهای خود داشته باشیم. در بین انواع روانشناس‌ها، متخصصان عمومی با هدف بهبود کیفیت زندگی به انسان‌ها در تصمیم‌گیری بهتر، حل مشکلات و موفقیت بیشتر در هر زمینه‌ای کمک می‌کنند.
در یک کلام، روانشناسی عمومی نقش مهمی در داشتن زندگی بهتر ایفا می‌کند. با مراجعه به روانشناس عمومی می‌توانیم مهارت‌های مدیریتی را یاد گرفته و کنترل بیشتری بر روی هیجانات و رفتارهای خود داشته باشیم. درک بهتر خود و دیگران، موفقیت در کار و تحصیل و بهبود روابط اجتماعی از دیگر کاربردهای روانشناسی عمومی است.
روانشناس کودک
این شاخه از روانشناسی، رشد و تکامل کودکان را از زمان تولد تا نوجوانی مطالعه و بررسی می‌کند. شکل‌گیری بخش مهمی از شخصیت و رفتار افراد در دوران کودکی اتفاق می‌افتد. از این رو شناخت و درک بهتر کودکان نقش مهمی در رشد و پرورش آن‌ها دارد.
انواع روانشناس و متخصصین در زمینه روانشناسی کودک، جنبه‌های مختلفی مانند رشد جسمی، عاطفی، اخلاقی، شناختی و اجتماعی کودکان را مورد بررسی قرار می‌دهند. درواقع روانشناسی کودک به طور همزمان به مطالعه و ارزیابی مسائل جسمی و روانی کودکان می‌پردازد. روانشناسی کودک، رفتارهای آگاهانه و غیرآگاهانه کودکان را بررسی کرده و رشد ذهنی و درک کودک از محیط اطراف را تجزیه و تحلیل می‌کند.
اگر کودکی دچار اختلالات یادگیری باشد، رفتار ناسالم از خود نشان دهد و یا رشد جسمی او با تاخیر همراه باشد لازم است از انواع روانشناس با تخصص روانشناسی کودکان کمک بگیرید. درصورتی که خانواده، معلم و هر کسی که با کودکان در ارتباط است با روانشناسی کودک آشنایی داشته باشند و در این زمینه با روانشناس متخصص مشورت کنند، نحوه تفکر، احساسات، نیازها و چالش‌هایی که کودک با آن‌ها روبه‌رو می‌شود را بهتر درک خواهند کرد. روانشناسان کودک با استفاده از تکنیک‌های بازی درمانی، داستان درمانی، خانواده درمانی و هنر درمانی به ارتقای سلامت، رشد و رفاه کودکان کمک می‌کنند.
روانشناس نوجوان
این روانشناسان به طور تخصصی مسائل مختلف مربوط به سلامت روان نوجوانان را بررسی می‌کنند. نوجوانی دوره حساسی در زندگی هر فردی است و مشاوره با انواع روانشناس متخصص در این زمینه به خانواده‌ها و فرزندان کمک می‌کند تا این دوران را به سلامت بگذرانند.
روانشناس نوجوان بیشتر روی تغییرات رشدی این دوران، نقایص شناختی، آسیب‌های بیولوژیکی، روابط اجتماعی، مسائل عاطفی و جنسی نوجوانان تمرکز کرده و در جهت حفظ سلامت جسمی و روانی نوجوانان تلاش می‌کنند. مراجعه کنندگان این گروه از روانشناسان در بازه سنی 12 تا 18 سال هستند که با چالش‌های دوره نوجوانی دست و پنجه نرم می‌کنند.
از دیگر وظایف انواع روانشناس نوجوان می‌توان به ارزیابی بهداشت روانی و درمان اختلالات شخصیتی، روان پریشی و روان رنجوری اشاره کرد. برخی از نوجوانان به اختلالات خاصی مانند اوتیسم دچار هستند. در این شرایط ممکن است روانشناس علاوه بر روان درمانی از تکنیک‌های دیگری مانند بیوفیدبک برای درمان استفاده کند.
کمبود توجه و یا مورد سوءاستفاده قرار گرفتن نوجوانان آسیب‌های جدی به روان آن‌ها وارد می‌کند و روانشناس نوجوان می‌تواند مشکلات به وجود آمده در این دوران را حل کرده و حتی با ارائه راهکارهایی از آسیب‌های جدی جلوگیری کند. جسم و روح نوجوانان در این دوران در حال تغییر است و آگاهی خانواده باعث می‌شود فرزند نوجوان را بهتر درک کرده و در عبور از چالش‌ها به او کمک کنند.
خانواده درمانگر – روانشناس خانواده
معمولا خانواده‌هایی که اعضای آن در تعامل با یکدیگر مشکل دارند به روانشناس خانواده مراجعه می‌کنند. خانواده درمانگر یا مشاور خانواده، فردی است که در زمینه شناسایی مشکلات در خانواده‌ها و بهبود ارتباط و تعامل بین اعضای خانواده تخصص دارد.
روانشناسی خانواده علاوه بر روابط بین زوج‌ها، به مسائل درون خانوادگی و روابط بین والدین و فرزندان نیز می‌پردازد. در بین مشاوره‌های کلینیک روانشناسی مهر رضوی، شرکت در جلسات مشاوره خانواده به تمامی اعضای خانواده کمک می‌کند تا یکدیگر را بهتر درک کرده و اختلافات را حل کنند.
انواع روانشناس فعال در حوزه خانواده بر طیف وسیعی از مشکلات خانواده‌ها تمرکز دارند و به پویایی و تحکیم روابط خانوادگی کمک می‌کنند. به عنوان مثال اگر یکی از اعضای خانواده دچار مشکلات روحی روانی شده و یا از نظر جسمی در شرایط خاصی قرار بگیرد .
روانشناس خانواده علاوه بر رفع مشکلات آن فرد، بقیه اعضای خانواده را در جهت نوع ارتباط و چگونگی رفتار با آن عضو از خانواده راهنمایی می‌کند. همچنین مراجعه به خانواده درمانگر در شرایطی مانند طلاق، ازدواج مجدد، فوت یکی از اعضای خانواده، زندگی در خانواده‌های ترکیبی (همراه با نامادری یا ناپدری و فرزندان آن‌ها) موثر واقع می‌شود.
روانشناس سالمندان
با افزایش سن و ورود به دوره سالمندی، تغییرات فیزیکی و روانی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گروهی از انواع روانشناس‌ها بر مسائل و مشکلات سالمندان تمرکز دارند و در زمینه سلامت روان و جسم به این افراد کمک می‌کنند.
وجود مشکلات جسمیش، عاطفی و اجتماعی در دوران سالمندی کاملا طبیعی است. اما برای حل این مشکلات بهتر است با یک روانشناس در ارتباط باشید. افراد سالمند در معرض اختلالات روانشناختی مانند کاهش توانایی یادگیری و ضعیف شدن حافظه، اضطراب و استرس، بیماری‌هایی مانند زوال عقل و آلزایمر هستند.
روانشناسی سالمندی با مطالعه در مورد روند پیری و بررسی تاثیرگذاری آن بر جسم و روان افراد، به بهبود اختلالات و مشکلات این دوران کمک کرده و حتی می‌تواند از بروز مشکلات زیادی پیشگیری کند. انواع روانشناس متخصص در این زمینه، بعد از ارزیابی بیماران از نظر اختلالات خلقی، شناختی و رفتاری به ارائه برنامه درمانی و مشاوره براساس مشکلات و نیازهای سالمندان می‌پردازند. جلسات مشاوره با روانشناسان سالمندان ممکن است به صورت فردی، گروهی، خانوادگی یا زوج برگزار شود.
روانشناس ازدواج
روابط زناشویی دارای پیچیدگی‌ها و مشکلات خاصی است و برخی از زوج‌ها نمی‌توانند مشکلات را برطرف کنند. روانشناس ازدواج با شناسایی مشکلات اصلی و راهنمایی زوجین به بهبود زندگی مشترک کمک می‌کند. مشاور ازدواج فردی است که تمام ابعاد روابط بین زوج‌ها را بررسی کرده و آن‌ها را در جهت تفکر منطقی و تصمیم‌گیری درست راهنمایی می‌کند.
همچنین مشاوره با انواع روانشناس متخصص در زمینه ازدواج می‌تواند تاثیر مثبتی در انتخاب درست و هوشمندانه داشته باشد. از این رو بسیاری از افراد قبل از ازدواج برای شناخت و درک بهتر یکدیگر به روانشناس ازدواج مراجعه می‌کنند. گاهی اوقات در جلسات مشاوره قبل از ازدواج از زوج‌ها تست شخصیت گرفته می‌شود.
جلسات مشاوره زوج‌ها ممکن است به صورت تک نفره و یا با حضور هر دو نفر برگزار شود. مواردی از قبیل مشکلات جنسی، اختلاف نظر در تربیت کودکان، عدم برقراری ارتباط صحیح با یکدیگر، خیانت، عصبانیت و مصرف اعتیادگونه مواد مخدر یا الکل در حیطه کاری روانشناسان ازدواج قرار دارد. البته این گروه از انواع روانشناس علاوه بر کمک به بازسازی و تقویت رابطه زوج‌ها، به ارائه خدمات مشاوره‌ای به خانواده‌ها در زمینه چگونگی بهبود روابط اعضای خانواده نیز می‌پردازد.
روان درمانگر
روان درمانگر یکی دیگر از انواع روانشناس است که در جهت رفع مشکلات عاطفی و بیماری‌های روانی تلاش می‌کند. شاید به نظر برسد روان درمانگر و مشاور کار یکسانی انجام می‌دهند. درحالیکه تفاوت‌های ظریفی بین این دو وجود دارد.
یک روان درمانگر با استفاده از تکنیک‌های مختلف روان درمانی به افراد کمک می‌کند تا در مغز و بدن خود تغییرات مثبتی ایجاد کرده و کنترل رفتار و احساسات را به دست بگیرند. در جلسات روان درمانی، فرد متخصص از طریق گفتگو به آسیب‌ها و مشکلات مراجعه کنندگان گوش کرده و با رویکردهای مختلف، کیفیت زندگی این افراد را بهبود می‌بخشد.
برای درک بهتر این گروه از انواع روانشناس، به تنش‌ها و مشکلاتی که در زندگی همه ما وجود دارد فکر کنید. به عنوان مثال فشارهای کاری، ابتلای ناگهانی به یک بیماری سخت، وجود مشکلاتی در روابط عاطفی و مواردی از این قبیل در حیطه کاری روان درمانگران قرار دارند.
همچنین مسائلی مثل سوءاستفاده یا تجاوز جنسی باعث آسیب‌های روانی جدی در دختران و زنان می‌شود. در این شرایط مشورت با یک روان درمانگر به این افراد کمک می‌کند تا از مشکلات موجود رهایی یابند. یکی از تفاوت‌های مشاوره و روان درمانی این است که جلسات مشاوره پس از یک یا چند جلسه به نتیجه می‌رسد و روی یک موضوع خاص تمرکز دارد. درحالیکه روان درمانی به طور گسترده طیف وسیعی از مشکلات را شامل می‌شود و برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیاز به زمان بیشتری نسبت به مشاوره دارد.
روانکاو
روانکاوی زیرشاخه‌ای از علم روانشناسی است که با استفاده از روش‌های درمانی روانشناختی پیشرفته باعث رفع مشکلات روانی در افراد می‌شود. انواع روانشناس متخصص در حوزه روانکاوی، بخش ناخودآگاه ذهن، احساسات و طرز فکر افراد را بررسی می‌کنند.
بیشتر نظریه‌ها و تکنیک‌های درمانی در روانکاوی توسط زیگموند فروید مطرح شده است. این گروه از روانشناسان بر این باورند که انگیزه‌های ناخودآگاه تاثیر مستقیمی در رفتار افراد دارد. روانکاو با بکارگیری تکنیک‌هایی همچون تجزیه و تحلیل رویاها، فرد را به بخش ناخودآگاه ذهن هدایت کرده و به جستجوی ریشه مشکلات می‌پردازد.
روانکاوی بر پایه گفتگو درمانی است و روانکاو به دقت صحبت‌های مراجعه کننده را می‌شنود و با تفسیر و تحلیل صحبت‌ها منشا مشکلات را پیدا می‌کند. سپس با انتقال آگاهی و بینش لازم به فرد کمک می‌کند تا تفکر و رفتار اشتباه خود را تغییر دهد. شاید برایتان سوال باشد که تفاوت بین انواع روانشناس و روانکاو چیست؟
به طورکلی روانشناسان سعی در کنترل و تغییر احساسات افراد دارند. اما روانکاوان ریشه مشکلات را بررسی کرده و به جای تغییر احساسات سعی در درک افراد دارند. به عنوان مثال فردی که اعتماد به نفس ضعیفی دارد ممکن است در کودکی به طور مداوم سرزنش شده باشد. روانکاو با بررسی این مسائل، تغییر و بهبود را به خود فرد واگذار می‌کند.
روانشناس جنسی
انواع روانشناس جنسی که به عنوان درمانگر جنسی یا سکس تراپیست نیز شناخته می‌شود در زمینه مشکلات و دغدغه‌های جنسی افراد تخصص دارد. به طور خلاصه روانشناس جنسی کسی است که به افراد کمک می‌کند تا کیفیت زندگی جنسی خود را ارتقا دهند. بیشتر افرادی که به سکس تراپیست مراجعه می‌کنند زوج‌هایی هستند که در روابط جنسی خود با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند.
مشکلاتی مثل بی‌میلی جنسی، عدم توافق در دفعات سکس، مشکل زودانزالی، نزدیکی دردناک و نارضایتی از رابطه جنسی از اصلی‌ترین مسائلی هستند که در حوزه کاری روانشناسان جنسی قرار دارند.
درمانگر جنسی نیز مانند سایر انواع روانشناس از طریق گفتگو و روان درمانی به رفع مشکلات و اختلالات کمک می‌کند و هیچ تماس یا معاینه جنسی انجام نمی‌شود. علاوه بر زوج‌ها، افراد مجرد و همه کسانی که در هر سن و جنسیتی مشکلاتی در زندگی جنسی خود دارند می‌توانند به روانشناس جنسی مراجعه کنند. گاهی اوقات مشکلات روحی نیز در ایجاد اختلالات جنسی نقش دارند. مسائلی مثل گرایش جنسی خاص، داشتن ذهنیت خاص از اندام خود، سوءاستفاده جنسی و اعتیاد به پورنوگرافی نیاز به مشاوره با سکس تراپیست دارند.
روانشناس رشد
روانشناسی رشد زیرمجموعه‌ای از روانشناسی است که به بررسی روند تکامل و تغییر انسان در طول زندگی می‌پردازد. تمرکز انواع روانشناس و متخصصان رشد در زمینه تغییرات فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و شناختی افراد است. این روانشناسان با مطالعه در مورد مراحل مختلف رشد و درک تغییرات ایجاد شده در هر یک از مراحل زندگی می‌توانند به چگونگی ایجاد تغییرات و علت آن پی ببرند.
بنابراین اگر اختلالی در فرآیند رشد ایجاد شود روانشناس رشد آن را شناسایی کرده و باتوجه به داشتن علم و آگاهی در مورد علت اختلال می‌تواند آن را درمان کند. همچنین این گروه از روانشناسان به افراد کمک می‌کنند تا از درگیری با مشکلاتی مثل عدم موفقیت، ناامیدی، افسردگی، عزت نفس پایین و … در امان بمانند.
روانشناسان رشد می‌توانند با افراد در هر گروه سنی کار کرده و یا فعالیت خود را به گروه خاصی محدود کنند. تکامل هر فرد و تغییراتی که در طول زندگی او رخ می‌دهد با افراد دیگر متفاوت است. حال آن که روانشناس رشد برای هر فرد اقدامات خاصی انجام می‌دهد.
روانشناس تربیتی
فعالیت این دسته از انواع روانشناس در زمینه آموزش است و در مراکزی مانند مدارس و موسسه‌های آموزشی کار می‌کنند. روانشناسی تربیتی علاوه بر این که خود یکی از زیر شاخه‌های روانشناسی است، رشته‌های دیگر مانند روانشناسی رشد، شناختی و رفتاری را نیز دربرمی‌گیرد. روانشناس تربیتی در زمینه مطالعه و بررسی فرآیندهای یادگیری، آموزشی و مشکلات مربوط به آن مانند ناتوانی یا اختلال در یادگیری تخصص دارد.
روانشناسان تربیتی با مطالعه در مورد چگونگی یادگیری افراد و تاثیر مسائل اجتماعی، شناختی و عاطفی بر نحوه یادگیری، می‌توانند استعدادها و ناتوانی‌های افراد در حوزه آموزش و یادگیری را شناسایی کنند.
انواع روانشناس تربیتی با ارائه روش‌های آموزشی جدید، انگیزه یادگیری در افراد را برانگیخته و درصورت وجود مشکلات تحصیلی در کودکان به درمان آن می‌پردازند. این دسته از روانشناسان پتانسیل و توانایی‌های افراد را کشف کرده و به آن‌ها کمک می‌کنند تا توانایی‌های خود را باور داشته باشند.
چگونگی درک و حفظ اطلاعات جدید در افراد یکی دیگر از مواردی است که روانشناسان تربیتی بر آن تمرکز دارند. این متخصصان با دانش‌آموزان با استعداد و افراد معمولی در ارتباط هستند و مشکلات رفتاری در مراکز آموزشی، نحوه تدریس، برنامه‌ریزی درسی، ارزیابی آموزشی و ناتوانی در یادگیری را بررسی و درمان می‌کنند.
روانشناس عصبی
انواع روانشناس با تخصص نوروسایکولوژی علاوه بر روانشناسی در زمینه عصب شناسی نیز تخصص دارند و رابطه علمی بین سیستم عصبی و رفتار افراد را بررسی می‌کنند. درنتیجه می‌توانند آسیب‌های روانی همراه با اختلال عصبی را تشخیص داده و درمان کنند.
برخی از آسیب‌های جسمانی مانند آسیب در مغز ممکن است منجر به اختلالات روانی شوند. آسیب‌های مغزی یا بیماری‌هایی مانند زوال عقل و سکته مغزی توسط روانشناس عصبی قابل درمان هستند. این روانشناسان چگونگی تاثیر آسیب‌های مغزی بر رفتار بیماران را بررسی کرده و پس از تشخیص، بهترین روش درمانی را معرفی می‌کنند.
انواع روانشناس عصبی معمولا در بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، مطب شخصی و کلینیک اعصاب و روان فعالیت می‌کنند. با مراجعه به بهترین کلینیک روانشناسی و ارزیابی توسط نوروسایکولوژیست می‌توانید مشکلات مغزی، اختلال در یادگیری، مشکل در حافظه و اختلالات مشابه را درمان کنید.
عصب روانشناس با گرفتن شرح حال عمومی از فعالیت‌های روزانه، سلامت روان فرد را بررسی کرده و سپس با تست‌های استاندارد اعصاب و روان، مشکلات و اختلالات حافظه، توانایی حل مسئله، مهارت‌های شناختی، شخصیت و احساسات را ارزیابی می‌کند.
روانشناس سازمانی و کاری
گروهی از انواع روانشناس که در شرکت‌ها و سازمان‌ها فعالیت می‌کنند به عنوان روانشناس کاری و سازمانی شناخته می‌شوند. این روانشناسان رفتار انسان در محیط کار را بررسی کرده و از نتایج آن برای حل مشکلات سازمان یا شرکت استفاده می‌کنند.
روانشناسان سازمانی و کاری علاوه بر اینکه روابط بین کارکنان را بهبود می‌بخشند وظایف دیگری نیز دارند. به عنوان مثال باتوجه به ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری افراد تشخیص می‌دهند چه شغلی برای چه کسی مناسب است و می‌تواند در آن زمینه عملکرد بهتری داشته باشد.
آموزش روش‌های مدیریتی، ارزیابی عملکرد شرکت برنامه‌ریزی اصولی از دیگر وظایف این گروه از انواع روانشناس است. اصلی‌ترین فعالیت روانشناس سازمانی و کاری در بخش منابع انسانی شرکت‌ها است. این روانشناسان با انتخاب افراد مناسب برای کار، آموزش کارکنان و ارائه برنامه اصولی باعث بهبود عملکرد و افزایش بازدهی شرکت‌ها می‌شوند. از این رو حضور روانشناس کاری در هر سازمانی اهمیت زیادی دارد.
روانشناس اجتماعی
این گروه از روانشناسان فرآیندهای مرتبط با رفتار انسان‌ها در خلوت و اجتماع را مطالعه و بررسی می‌کنند. به عبارتی دیگر انواع روانشناس اجتماعی به بررسی نوع تفکر، احساسات و رفتار انسان‌ها در حضور دیگران و حتی در شرایطی که فرد تنها است می‌پردازند.
همچنین بررسی محیط زندگی و روابط بین فردی برای روانشناسان اجتماعی اهمیت زیادی دارد. زمانی که افراد در جمع خانواده یا دوستان حضور دارند رفتار و واکنش متفاوتی نسبت به حضور در جمع همکاران خواهند داشت.
روانشناسی اجتماعی، رفتار و احساس انسان‌ها به عکس‌العمل دیگران که در زمان و مکان دیگری رخ داده را نیز مطالعه و بررسی می‌کند. به عنوان مثال در مهمانی که هفته پیش برگزار شده یک فرد واکنشی از خود نشان داده و احساس و تفکری که شما امروز نسبت آن عکس‌العمل دارید یکی ازموضوعات مورد مطالعه روانشناسی اجتماعی است.
بین انواع روانشناس اجتماعی و جامعه شناسی تفاوت‌هایی وجود دارد. برای روانشناسان اجتماعی رفتار یک فرد در تعامل با دیگران مورد بحث است. درحالیکه روانشناس جامعه به بررسی رفتار گروه‌های انسانی می‌پردازد. روانشناسان اجتماعی بیشتر در مدارس، مراکز دولتی، سازمان‌های اجتماعی و خیریه‌ها حضور دارند و با ارائه راهکارها و برنامه‌هایی برای آموزش جامعه در پیشگیری از بروز مشکلات نقش مهمی ایفا می‌کنند.
روانشناس رفتاری
این دسته از روانشناسان روی رفتار انسان و درک عوامل تاثیرگذار در رفتار مطالعه می‌کنند. رفتارگرایی شاخه‌ای از روانشناسی است که به جای تفکر و حالت‌های ذهنی، بر روی رفتارهای ناشی از فرآیندهای ذهنی تمرکز دارد. انواع روانشناس که در زمینه رفتارگرایی تخصص دارند ارتباط میان ذهن و رفتار را بررسی می‌کنند. این متخصصان با تحقیق در مورد الگوهای رفتاری، علت و منشاء رفتارهای متفاوت انسان‌ها را درک می‌کنند. روانشناسان رفتاری معتقدند که رفتار ما حاصل شرطی سازی است و براساس محیطی که در آن قرار داریم شکل می‌گیرد.
این روانشناسان می‌توانند رفتار را با شرطی سازی مانند پاداش و تنبیه تغییر دهند. با این روش رفتارهای خوب تقویت شده و رفتارهای آسیب‌زا تضعیف می‌شوند. روانشناسی رفتاری بر روی تاثیر یادگیری در تغییر رفتار تاکید دارد و از این طریق به افراد کمک می‌کند. روانشناس رفتاری در تغییر و بهبود رفتارهای منفی مانند مصرف مواد مخدر، آسیب به خود یا دیگران و هرگونه رفتار مضر نقش مهمی دارد.
روانشناس شناختی
انواع روانشناس با تخصص روانشناسی شناختی به مطالعه و بررسی نحوه تفکر افراد و فرآیندهای ذهنی آن‌ها می‌پردازند. همه فرآیندهای درونی و ذهنی مانند تفکر، درک، توجه، حافظه، زبان، یادگیری و حل مسئله در روانشناسی شناختی مورد بررسی قرار می‌گیرند. روانشناسان شناختی با مسائلی همچون چگونگی استفاده از زبان، درک محیط اطراف، به خاطر سپردن اطلاعات و وقایع، نحوه تفکر و پردازش اطلاعات در مغز سروکار دارند. این روانشناسان به افرادی که دارای مشکلات و اختلالات شناختی هستند کمک می‌کنند.
به عنوان مثال اگر فردی دچار اختلال توجه باشد با کمک انواع روانشناس شناختی بهبود می‌یابد. یا مثلا دانش آموزی که در یادگیری برنامه‌های درسی دچار مشکل است با مراجعه به روانشناس شناختی می‌تواند قدرت یادگیری خود را بهبود ببخشد. این گروه از روانشناسان راهکارهایی را برای درمان اختلالات مربوط به حافظه، توجه، یادگیری، تصمیم‌گیری و بهبود آسیب‌های مغزی ارائه می‌دهند. همچنین با درک بهتر عملکرد مغز، روش‌های جدیدی برای پیشگیری از اختلالات شناختی معرفی می‌کنند.
روانشناس محیط
روانشناسی محیط شاخه‌ای از روانشناسی است که با رشته‌های دیگر مانند معماری و شهرسازی در ارتباط است و به طور کلی رابطه میان انسان‌ها و محیط زندگی را بررسی می‌کند. محیط طبیعی و ساختگی می‌تواند در رفتار انسان نقش داشته باشد. انواع روانشناس در زمینه روانشناسی محیط چگونگی تاثیر محیط بر رفتار انسان را بررسی کرده و به سازمان‌های مختلف در ایجاد محیط‌هایی امن و متناسب با احساس افراد کمک می‌کنند.
برای درک بهتر روانشناسی محیط، دفتر کاری را تصور کنید که ساعت‌ها در آن حضور دارید و احساس بدی نسبت به آن پیدا نمی‌کنید. اما ممکن است در اتاق دیگری حتی برای چند ثانیه هم دوام نیاورید. این موارد تنها بخش کوچکی از موضوعاتی است که انواع روانشناس محیط به مطالعه و درک آن می‌پردازد. شهرداری‌ها و معماران با کمک روانشناسان محیط می‌توانند فضاهای آرامش بخش و دوست داشتنی طراحی کنند. روانشناسان محیطی با مطالعه در مورد ارتباط محیط فیزیکی با موضوعات روان شناختی به چگونگی تاثیر آن بر سلامت روان، آسایش و رضایت افراد پی می‌برند.
روانشناس انتقادی
روانشناسی انتقادی به مطالعه در مورد خود رشته روانشناسی می‌پردازد و متخصصان فعال در این زمینه باور دارند که روانشناسی هم مانند سایر رشته‌ها باید رشد کند. از دیدگاه انواع روانشناس با رویکرد انتقادی تنها نظریه‌ها و تحقیقاتی که برای تحلیل ذهنیت افراد انجام شده کافی نیستند و باید عوامل دیگری مانند فرهنگ، اجتماع، تاریخ، زندگی روزمره، ارتباط با محیط پیرامون و تاثیر این موارد بر روان و رفتار انسان را نیز بررسی کرد. روانشناسان انتقادی معتقدند که مسیر پیشرفت برای علم روانشناسی باز است و باید تمامی ابعاد زندگی روزمره افراد در بررسی رفتار و عملکرد آن‌ها مورد توجه قرار بگیرد.
درحالیکه در بیشتر شاخه‌های روانشناسی تنها به بخشی از مشکلات و رفتارها توجه می‌شود. اما در روانشناسی انتقادی تاکید بر این است که زندگی هر روزه انسان همراه با اتفاقاتی که برای او می‌افتد بررسی شود. در این شاخه از روانشناسی، تحلیل ذهنیت افراد در ارتباط با محیط اطراف بیشتر از تحلیل رفتار عینی اهمیت دارد.
روانشناس هوانوردی
انواع روانشناس در حوزه هوانوردی به مطالعه و بررسی تمام عوامل موثر در پرواز و رفتار خلبان و کارکنان می‌پردازند. حضور این گروه از روانشناسان در انتخاب کارمندان مناسب، تامین امنیت شرکت هواپیمایی و آموزش پرسنل پرواز اهمیت زیادی دارد. فردی که به عنوان خلبان انتخاب می‌شود باید علاوه بر برخورداری از تخصص لازم، سلامت روان و ثبات روحی داشته باشد. روانشناسان هوانوردی با طراحی تعدادی آزمون روانشناختی می‌توانند تشخیص دهند که آیا این فرد برای خلبانی مناسب است و یا نه و در شرایط بحرانی چه عملکردی دارد.
ارائه مشاوره به خلبانان و خدمه پرواز، ارائه توصیه‌های لازم درصورت وقوع سوانح هوایی و برگزاری دوره‌های آموزشی برای پرسنل هواپیمایی از دیگر وظایف انواع روانشناس در امور هوانوردی است. همچنین همکاری این روانشناسان با مهندسان و عوامل انسانی در طراحی کابین و سایر قسمت‌های هواپیما باعث می‌شود که محیط هواپیما با مسائل روانشناختی مانند توجه، ادراک و حافظه مسافرین سازگاری داشته باشد. پس از پروازهای طولانی ممکن است خدمه پرواز دچار اختلالات خواب، مشکلات عصبی و جسمی شوند. در این صورت ارائه مشاوره توسط روانشناس هوانوردی می‌تواند در مدیریت و بهبود این موارد کمک کننده باشد. همچنین مدیریت شرایط روحی و روانی مسافران، پرسنل و خانواده جان باختگان پس از سوانح هوایی بر عهده روانشناس هوانوردی است.
روانشناس جامعه
مطالعه و تحقیق در مورد سلامت جامعه بر عهده این گروه از انواع روانشناس است. روانشناسان سلامت تمامی عوامل تاثیرگذار در سلامت جامعه را بررسی می‌کنند. این گروه از روانشناسان با ارائه برنامه‌ها و آموزش‌های لازم، سواد اجتماعی را افزایش داده و تغییرات مثبتی در افراد و جامعه ایجاد می‌کنند. فعالیت بیشتر روانشناسان جامعه در محیط دانشگاه، موسسات اجتماعی، نمایندگی‌های دولتی و در بخش‌های خصوصی به عنوان مدیر برنامه، استاد و مشاور است. روانشناسان جامعه به مشکلات اجتماعی مردم توجه کرده با تامین سلامتی جامعه به افراد کمک می‌کنند تا زندگی بهتری داشته باشند. این روانشناسان راهکارهایی را ارائه می‌دهند که در واقعیت قابل اجرا باشند. شاید تصور کنید که روانشناسی جامعه و اجتماعی یک موضوع یکسان هستند. درحالیکه این دو تفاوت‌های ظریفی با یکدیگر دارند و روانشناسی جامعه رفتار و عملکرد کل جامعه را بررسی می‌کند. به عنوان مثال مطالعه در مورد تاثیر فرهنگ و سنت‌ها بر رفتار افراد جزو روانشناسی جامعه است.
روانشناس تطبیقی
روانشناسی تطبیقی یا مقایسه‌ای شاخه‌ای از علم روانشناسی است که در مورد شباهت‌ها و تفاوت‌های رفتاری بین انسان‌ها و حیوانات مطالعه می‌کند. در کنار انواع روانشناس تطبیقی، تعدادی از متخصصان علم ژنتیک، زیست شناسان، بوم شناسان و روانشناسان نیز در انجام تحقیقات مشارکت می‌کنند. با اینکه تفاوت‌های واضحی بین انسان و حیوان وجود دارد اما به نظر می‌رسد در برخی موارد شباهت‌هایی وجود داشته باشد. روانشناس تطبیقی رفتار و واکنش‌های حیوانات را بررسی کرده و با مقایسه آن با رفتارهای انسانی به درک بهتری از رفتار آنسان‌ها می‌رسد.
موضوعاتی مثل رفتارهای تربیتی، جفت‌گیری، وراثت، تکامل، یادگیری و نحوه انطباق پذیری در روانشناسی تطبیقی مطالعه و بررسی می‌شوند. از انواع روانشناس‌هایی که در این شاخه از روانشناسی به کشفیات جدیدی دست یافته‌اند می‌توان به ایوان پاولوف اشاره کرد که پژوهش‌های خود را در زمینه شرطی شدن کلاسیک انجام داد. در روانشناسی تطبیقی دو دیدگاه اصلی وجود دارد. در نظریه انسان-حیوان، شباهت‌ها تا حد زیادی نادیده گرفته شده و با معرفی انسان به عنوان موجودی متمایز، تفاوت‌ها را بیشتر در نظر می‌گیرند. اما در دوران مدرن و در نظریه تکاملی، شباهت‌ها هم بررسی شده و حتی روانشناسان در این زمینه معتقدند که تکامل انسان و حیوانات از یک منشاء سرچشمه می‌گیرد.
روانشناس مصرف کننده
مطالعه در مورد تفکری که مردم در هنگام خرید دارند به عنوان روانشناسی رفتار مصرف کننده شناخته می‌شود. انواع روانشناس در این زمینه با مطالعه درباره احساسات، تفکر، اعتقاد و رفتار افراد می‌توانند تشخیص دهند که مردم هنگام بررسی محصولات برای خرید چه تصمیمی می‌گیرند و دلیل آن‌ها برای خرید آن محصول چیست. بهره‌مندی از روانشناسی مصرف کننده به افرادی که خدمات یا محصول ارائه می‌دهند در طراحی تبلیغات مناسب و جذب مخاطب کمک می‌کند. روانشناس مصرف کننده به صاحبان کسب و کار روش‌های بازاریابی و شناخت مخاطب را ارائه داده و در راستای توسعه کسب و کار آن‌ها تلاش می‌کند.
انواع روانشناس مصرف کننده با استفاده از تجربه خود، نظرسنجی‌ها، گروه‌های متمرکز و مشاهده مستقیم به چگونگی شکل‌گیری نگرش مخاطبان نسبت به محصول یا خدمات پی می‌برند. جمع‌آوری این اطلاعات، روندها و الگوهای بین مصرف کنندگان را شناسایی می‌کند. افراد برای توسعه بیزینس خود باید مخاطبان خاصی را مورد هدف قرار دهند که خدمات و محصول ارائه شده برای آن‌ها جذاب است. از این رو شرکت‌ها و سازمان‌ها برای موفقیت بیشتر در فروش محصولات و ارائه خدمات از روانشناسان مصرف کننده کمک می‌گیرند.
روانشناس بین فرهنگی
عوامل فرهنگی جزو تاثیرگذارترین فاکتورها در رفتار افراد هستند و انواع روانشناس با تخصص روانشناسی بین فرهنگی، تفاوت انسان‌ها در فرهنگ‌های مختلف و شباهت‌های تاثیرگذار در رفتار را بررسی می‌کنند. برخی از تفکر و رفتارها در سطح جهانی شباهت‌هایی دارند اما اگر هر فرهنگ به طور جداگانه بررسی شود شاهد تفاوت‌های بسیاری خواهیم بود. تنوع رفتار و احساسات انسان‌ها به تفاوت‌های فرهنگی ربط دارد و این موارد با توجه به فرهنگی که افراد در آن رشد می‌کنند شکل می‌گیرد. به عنوان مثال، نحوه تربیت افراد در فرهنگ فردگرا با فرهنگ جمع‌گرا متفاوت است.
انواع روانشناس در حوزه بین فرهنگی تمام این تفاوت‌ها و شباهت‌ها را بررسی کرده و به این نتیجه می‌رسند که عوامل فرهنگی چه تاثیری در رفتار افراد در سنین بزرگسالی دارند. روانشناسان بین فرهنگی مواردی مثل اعتقادات، آموزش، ارتباطات و دیگر ابعاد فرهنگی را تجزیه و تحلیل کرده و تفاوت‌ها و شباهت‌ها در محیط‌های فرهنگی مختلف را توضیح می‌دهند. روانشناس بین فرهنگی به تمامی افراد کمک می‌کند تا با وجود تفاوت‌ها یکدیگر را بهتر درک کرده و ارتباط میان فرهنگی سالمی داشته باشند.
روانشناس مهندسی
انواع روانشناس فعال در زمینه مهندسی، به مطالعه و بررسی ارتباط بین انسان، ماشین آلات و تکنولوژی می‌پردازند. این روزها تمام کارهای بشر با تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته انجام می‌شود. روانشناسی مهندسی به طراحان و تولید کنندگان کمک می‌کند تا محصولی کاربردی و ایمن ارائه دهند. روانشناسان مهندسی روش‌هایی را کشف می‌کنند که با پیشرفت تکنولوژی و ماشین آلات باعث افزایش توانایی انسان‌ها شده و در عین حال به سلامتی افراد آسیبی وارد نکند. محصولاتی مانند گوشی همراه، کامپیوتر، وسایل نقلیه و … هر روز توسط انسان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. درصورتی که این لوازم نیاز به اصلاح داشته باشند روانشناسان مهندسی با استفاده از اصول روانشناسی به این کار کمک می‌کنند.
درواقع انواع روانشناس مهندسی در زمینه بهبود کارایی و کیفیت محصولات، کاهش اشتباهات حادثه آفرین و تامین امنیت محیط کار تلاش می‌کنند. بررسی و تحلیل نحوه استفاده از تکنولوژی و ارتباط افراد با آن از دیگر وظایف روانشناس مهندسی است. همچنین این روانشناسان راهکارهایی را به طراحان پیشنهاد می‌کنند که افراد معلول و ناتوان هم بتوانند مانند دیگران به فناوری دسترسی داشته باشند. روانشناسان مهندسی در طراحی تجهیزات پزشکی نیز نقش مهمی دارند. این روانشناسان به طور تخصصی در زمینه‌های ارگونومی شناختی، طراحی تجربه کاربر، قابلیت استفاده، پیشگیری از خطای انسانی و تعامل انسان و کامپیوتر فعالیت می‌کنند.
روانشناس قانونی
روانشناسی قانونی یکی دیگر از زیرمجموعه‌های علم روانشناسی است که به مطالعه و بررسی رابطه بین انسان و قانون می‌پردازد. درواقع این رشته ترکیبی از قانون و روانشناسی است و انواع روانشناس فعال در حوزه قانون از مفاهیم روانشناسی در سیستم قضایی استفاده می‌کنند. حوزه فعالیت این گروه از روانشناسان بسیار گسترده است. برای مثال می‌توانند در پرونده‌های کیفری یا جنایی به عنوان مشاور فعالیت کنند. صلاحیت تعدادی از والدین که قصد گرفتن حق حضانت فرزند را دارند توسط روانشناس قانونی ارزیابی می‌شود. همچنین این متخصصان با روان درمانی به بهبود وضعیت قربانیان جرم کمک می‌کنند.
این گروه از انواع روانشناس به زندانیان و بزهکاران خدمات روانشناسی ارائه داده و برنامه‌های اصلاحی برای آن‌ها تدوین می‌کنند. همچنین رفتار مجرمان را بررسی کرده و در مورد ارتکاب جرم مکرر توسط افراد مطالعه می‌کنند. بررسی وضعیت افراد هنگام شهادت دادن ارزیابی خطراتی که ممکن است شاهد را مورد هدف قرار دهد از دیگر وظایف روانشناسان قانونی است. این روانشناسان می‌توانند به افراد در هر گروه سنی خدمات روانشناسی و مشاوره ارائه دهند.
روانشناس نظامی
این گروه از روانشناسان در محیط‌های نظامی و امنیتی درمورد رفتارها و فرآیندهای ذهنی افراد حاضر در آن محیط مطالعه می‌کنند. افرادی که در محیط‌های نظامی کار می‌کنند سختی‌های زیادی را متحمل می‌شوند و این موضوع تاثیر منفی در سلامت روان آن‌ها دارد. از این رو انواع روانشناس متخصص در این زمینه از اصول روانشناسی و روان درمانی برای بهبود حال سربازان و کارکنان نظامی استفاده می‌کنند. بیماری‌های جسمی، آشفتگی روحی، دوری از خانواده، آموزش‌های دشوار و مواردی از این قبیل توانایی و عملکرد افراد نظامی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
روانشناس نظامی رفتار و عملکرد نیروهای نظامی را تجزیه و تحلیل کرده و از این اطلاعات برای بهبود روابط بین افراد، کمک به تصمیم گیری، آموزش و ارتقای توانایی‌های شناختی افراد در محیط‌های امنیتی و نظامی استفاده می‌کند. درصورتی که سطح آمادگی روانی و جسمانی نیروهای نظامی ارتقا یابد در شرایط سخت و خطرناک عملکرد بهتری داشته و حتی روابط فردی و گروهی آن‌ها بهبود خواهد یافت.
روانشناس مدرسه
یکی از انواع روانشناس که نقش مهمی در نظام آموزش دارد روانشناس مدرسه است. این متخصص در زمینه مشکلات تحصیلی، اجتماعی و عاطفی به دانش آموزان کمک می‌کند. تخصص روانشناسان مدرسه در زمینه مشاوره، روانشناسی تربیتی و بالینی است و بیشتر با دانش آموزانی کار می‌کنند که از مشکل خاصی رنج می‌برند. روانشناس مدرسه با داشتن علم و تجربه کافی می‌تواند مشکلات دانش آموزان و علت آن را تشخیص داده و با راهکاری مناسب به بهبود وضعیت کمک کند. همچنین همکاری روانشناس مدرسه با اولیا، معلم‌ها، دانش آموزان و سایر کارکنان مدرسه باعث می‌شود محیط آموزشی یک فضای سالم، خلاق، امن و حمایت‌گر باشد.
تعدادی از دانش آموزان در زمینه تحصیلی مشکل دارند که در این صورت معلم آن‌ها را به روانشناس مدرسه ارجاع می‌دهد تا علت عدم پیشرفت تحصیلی مشخص و رفع شود. همچنین انواع روانشناس مدرسه اختلالات شخصیتی دانش آموزان را تشخیص داده و با روش‌های روان درمانی به درمان آن‌ها کمک می‌کند. این گروه از روانشناسان با دانش آموزان استثنائی نیز ارتباط دارند و کارکنان مدرسه را در جهت آموزش و پرورش این گونه دانش آموزان یاری می‌کنند. روانشناس مدرسه احساسات، ناراحتی‌ها و ناسازگاری‌های دانش آموزان را به خوبی درک کرده و بدون سرزنش به آن‌ها کمک می‌کند. از این رو می‌تواند با اصول روانشناسی، دانش آموزان را از شرایط بحرانی نجات داده و در پیشگیری از مشکلاتی مانند سوء مصرف مواد و ناهنجاری‌های اجتماعی به آن‌ها کمک کند.
روانشناس زیستی
این گروه از انواع روانشناس که با نام روانشناس فیزیولوژیک یا بیولوژیک هم شناخته می‌شوند در زمینه ارتباط عملکرد مغز و رفتار مطالعه و تحقیق می‌کنند. دیدگاه بیولوژیکی در روانشناسی، مواردی ازجمله ژنتیک، مغز، سیستم عصبی و سیستم ایمنی را شامل می‌شود. روانشناسان زیستی ارتباط بین متغیرهای روانی با متغیرهای بیولوژیکی را پیدا می‌کنند و از این طریق به درک چگونگی تاثیر عملکرد مغز بر رفتار می‌رسند. چون همه چیز در بدن انسان مانند کنترل حرکت، رفتار انگیزشی برای دستیابی به چیزهای مورد نیاز، حافظه، تمرکز و … تحت کنترل سیستم عصبی مرکزی است.
انواع روانشناس متخصص در حوزه زیستی، علت عصبی رفتار را بررسی کرده و عوامل زیستی مختلف تاثیرگذار بر تفکر، عمل و احساس افراد را مشخص می‌کنند. بعضی بیماری‌ها و آسیب‌های مغزی ممکن است روی رفتار تاثیر داشته باشند. روانشناسان زیستی با مطالعه درباره تاثیر این آسیب‌ها می‌توانند روش‌هایی را در جهت کنترل، درمان و پیشگیری از بیماری‌های جدی مغز معرفی می‌کنند.
دسته‌بندی انواع روانشناس براساس تکنیک درمانی
روانشناس‌ها براساس تخصصی که دارند با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های مختلفی به درمان بیماران می‌پردازند. تکنیک‌هایی ازجمله نوروفیدبک درمانی و روش‌های بازخوردی جزو متداول‌ترین روش‌های درمانی هستند. در این بخش به معرفی انواع تکنیک‌های درمانی ارائه شده توسط روانشناس‌ها می‌پردازیم.
روانشناس رفتار درمانگر
رفتار درمانی روشی موثر در درمان اختلالات روان است و انواع روانشناس متخصص در این زمینه با تغییر الگوهای رفتاری و واکنش‌ها به بیماران کمک می‌کنند. در رفتار درمانی به جای صرف زمان زیادی برای پیدا کردن علت رفتار و مشکلات، بیشتر بر روی اصلاح رفتار تمرکز می‌کنند. ریشه رفتارها به آموخته‌های ما در گذشته بازمی‌گردد و روانشناس با رفتار درمانی به تغییر رفتارهای ناسالم کمک می‌کند. اختلالاتی مانند اضطراب، خشم، افسردگی، بیش فعالی، سوء مصرف مواد، وسواس فکری، ترس، اختلال دوقطبی و آسیب به خود با روش رفتار درمانی قابل درمان هستند. این روش درمانی برای سنین مختلف قابل استفاده است.
روانشناس رفتاری شناختی (cbt)
در این روش به طور همزمان از رفتار درمانی و شناخت درمانی برای بررسی چگونگی تاثیرگذاری افکار بر عملکرد استفاده می‌شود. انواع روانشناس با تخصص رفتار درمانی شناختی مشکلات و اختلالات فعلی فرد را تشخیص داده و در کوتاه مدت اقدام به درمان می‌کنند. برای شناسایی و درمان الگوهای فکری و تاثیر منفی آن‌ها از تکنیک‌هایی مانند تحریک الکتریکی مغز استفاده می‌شود. زمانی که الگوهای مخرب در مغز شناسایی شدند روانشناس با راهکارهای رفتاری شناختی به افراد کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری و فکری خود را به الگوهای سالم تغییر دهند. این روش در درمان کودکان و بزرگسالان موثر است و طیف وسیعی از اختلالات رفتاری و شناختی را درمان می‌کند.
طرح واره درمانگر
این روش یک رویکرد درمانی جدید است و به طور ویژه در درمان اختلالات شخصیتی استفاده می‌شود. همچنین افرادی که دارای مشکلات روانشناختی هستند و درمان رفتاری شناختی برای آن‌ها موثر واقع نشده، به توصیه انواع روانشناس متخصص با روش طرح‌واره درمانی تحت درمان قرار می‌گیرند. طرح‌واره که به عنوان تله‌های زندگی معرفی می‌شود در اثر عدم تامین نیازهای هیجانی افراد ایجاد می‌شود. در روش طرح‌واره درمانی، یک درمانگر به شما کمک می‌کند تا خاطرات بد و احساسات منفی که نسبت به آن دارید را شناسایی و اصلاح کنید. رشد طرح‌واره‌ها معمولا در کودکی اتفاق می‌افتد و باعث بروز رفتارهای الگوهای منفی می‌شود. طرح‌واره درمانگر با تکنیک‌های تجربی، این الگوها را تغییر می‌دهد.
واقعیت درمانگر
انواع روانشناس با رویکرد واقعیت درمانی رفتارها را بررسی کرده و انتخاب را به عنوان اصلی‌ترین عامل مشکلات روانی معرفی می‌کنند. این روانشناسان بر این باورند که رفتارهای انتخاب شده توسط افراد باعث بروز علائم روانی می‌شوند و این اتفاق به وضعیت روانی آن‌ها ربطی ندارد. روانشناس با تخصص واقعیت درمانی به افراد کمک می‌کند تا مسئولیت رفتارهای خود را برعهده بگیرد و بداند که هر رفتار او ناشی از انتخاب‌های قبلی است. سپس با ارائه راهکارهایی افراد را به سمت انتخاب اقدامات مطلوب‌تر هدایت می‌کند. واقعیت درمانی با تاکید بر زمان حال به افراد کمک می‌کند تا با یادگیری، انتخاب‌های بهتری داشته و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند.
درمان سایکودینامیک
درمان روان پویایی یا سایکودینامیک بر پایه نظریه‌های روانکاوی است اما تفاوت‌هایی هم با آن دارد. درمان سایکودینامیک در مقایسه با رویکرد روانکاوی دوره درمان طولانی‌تری دارد و متخصصان را به درک عمیقی از فرآیندهای ذهنی و احساسات افراد می‌رساند. انواع روانشناس با استفاده از روان پویایی به افراد کمک می‌کنند تا نسبت به احساس و تفکر خود درک عمیق‌تری داشته باشند. در روش درمانی سایکودینامیک، افراد در مورد دوران کودکی، تجربه‌ها و رویاهای خود صحبت می‌کنند. روانشناس از این طریق می‌تواند الگوهای تاثیرگذار در ایجاد ناراحتی و مشکلات بیمار را کشف کند. این روش درمانی به بهبود روابط افراد و رضایت بیشتر از زندگی کمک می‌کند.
راهنمای مراجعه به انواع روانشناس
شاید هنگام برخورد با اختلالات روحی روانی و یا مشکلات دیگر در زندگی این سوال در ذهنتان مطرح شود که چه نوع روانشناسی را انتخاب کنیم؟
انتخاب صحیح روانشناس در بهبود وضعیت شما اهمیت زیادی دارد و توصیه همیشگی این است که باتوجه به توضیحاتی که در این مقاله ارائه دادیم حوزه تخصصی مربوط به مشکل خود را انتخاب کنید. برای تشخیص بهتر این که به کدام روانشناس مراجعه کنید می‌توانید از طریق مشاوره با روانشناس عمومی به مشکلات خود پی برده و سپس بهترین روانشناس را انتخاب کنید.
قبل از مراجعه به روانشناس در زمینه مورد نظر، ویژگی‌هایی مثل خصوصیات فردی، مهارت تخصصی، نظر و میزان رضایت سایر مراجعه کنندگان را ارزیابی کنید. یک روانشناس خوب با تجربه و دانشی که دارد در راستای شناسایی و بهبود مشکلات و بیماری‌های افراد تلاش می‌کند. تعدادی از روانشناسان برای درمان برخی از بیماری‌ها با سایر روانشناسان با تخصص‌های دیگر نیز همکاری می‌کنند.
جمع‌بندی
در این مطلب انواع روانشناس و زمینه‌های تخصصی متنوع در روانشناسی را معرفی کردیم. سلامت روان به اندازه سلامت جسمی اهمیت دارد و نباید مشکلات و اختلالات روحی روانی را نادیده بگیرید. روانشناسان متخصصانی هستند که با استفاده از روش‌ها و اصول روانشناسی در درمان بیماری‌های روان و مشکلات دیگر به شما کمک می‌کنند. تمام افراد در سنین کودکی و بزرگسالی به مشاوره و روانشناسی نیاز دارند. با مراجعه به روانشناس می‌توانید کیفیت زندگی خود را ارتقا داده و در تعامل با دیگران بهتر عمل کنید.
واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی
مطالب مرتبط
جستجو کنید
خدمات ما
جستجو کنید
رزرو اینترنتی نوبت معاینه
شبکه های مجازی
