درمان اختلال یادگیری با دارو + درمان اختلال یادگیر با مراجعه به روانپزشک!

در حال حاضر بیش از ۹ درصد افراد جهان درگیر با اختلالات یادگیری هستند. این اختلالات، طیف وسیعی از مهارت‌ها مانند خواندن، نوشتن، حرکت کردن، شنوایی و بینایی را با مشکل مواجه می‌کند. اختلال یادگیری، می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده و در برخی موارد عملکرد روزانه آن‌ها را مختل کند. به همین دلیل لازم است هرچه سریع‌تر در جهت درمان این مشکل اقدام کنید.

برای درمان اختلال یادگیری، بهتر است ابتدا از روش‌های غیر دارویی استفاده شود. اما گاهی بسته به شرایط بیمار، روانپزشک ملزم به نوشتن دارو می‌شود. قطعا درمان اختلال یادگیری با دارو یک روش موثر و علمی است. البته این روش و دارو‌های مورد استفاده در آن علاوه بر مزایا، دارای عوارض جانبی هم هستند. بنابراین اگر خود یا فرزندتان از این اختلال رنج می‌برید، بهتر است در مورد دارو درمانی آگاهی لازم را داشته باشید.

انواع دارو‌ های مورد استفاده در درمان اختلال یادگیری

بسیاری از دارو‌ها از جمله دارو‌های مربوط به اضطراب و بهبود خلق و خوی مانند آنتاگونیس، نالترکسون، بنزودیازپین‌ها و مسدود کننده‌های بتا، در درمان اختلال یادگیری موثر واقع شده‌اند. در حال حاضر برای درمان این اختلال دارو‌های محرک، پیشنهاد بهتری محسوب شده که توسط دکتر روانپزشک در مشهد و سایر نقاط کشور منطبق بر نوع بیماری شما تجویز می‌شوند. البته دارو‌های غیر محرک و افسردگی هم در برخی مواقع، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زیر می‌توانید با نقش این دارو‌ها در درمان اختلال یادگیری با دارو بیشتر آشنا شوید.

1. دارو های محرک برای درمان اختلال یادگیری با دارو

اثر بخشی دارو‌های محرک بر کاهش علائم بیماری‌های روان‌شناختی بیش از ۵۰ سال پیش شناخته شد. به همین دلیل از این محرک‌های روانی بیش از انواع دیگر دارو‌ها برای درمان اختلالات یادگیری استفاده می‌کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که دارو‌های محرک روان، بر بخشی از مغز مربوط به افزایش هوشیاری تاثیر گذاشته و می‌توانند در درمان اختلال یادگیری نقش داشته باشد. درمان اختلال یادگیری با داروهای محرک، سبب افزایش توجه و تمرکز کودکان، مهار اضطراب و استرس، کاهش حواس‌پرتی و فعالیت‌های حرکتی و شناختی می‌شود. از جمله مهم‌ترین این دارو‌ها می‌توان به متیل فنیدات اشاره کرد‌.

متیل فنیدات و اثرات آن بر درمان اختلال یادگیری:

متیل فنیدات که آن را معمولا با نام ریتالین می‌شناسند؛ یک داروی محرک قوی است. این دارو با افزایش سطح هورمون‌ها و مواد شیمیایی مانند دوپامین و نور اپی نفرین در مغز، سبب بهبود توجه و تمرکز می‌شود. از این دارو در درمان اختلال یادگیری، بیش‌فعالی و اختلالات خواب در کودکان و بزرگسالان استفاده می‌کنند. ریتالین به عنوان یک ماده مخدر شناخته نمی‌شود، اما مصرف خودسرانه آن هم اثرات منفی بر دستگاه عصبی و فعالیت‌های مغزی می‌گذارد.

2. دارو‌ های غیر محرک جهت بهبود اختلال یادگیری

برخی مواقع از دارو‌های غیر محرک برای کاهش علائم مربوط به اضطراب، اختلال خواب و درمان اختلال یادگیری با دارو استفاده می‌شود. این دارو‌ها، عوارض جانبی کمتری نسبت به محرک‌ها دارند‌ و با افزایش سطح نور‌اپی‌نفرین در مغز، عمل می‌کنند. همچنین دارو‌های غیر محرک، نسبت به محرک‌ها به زمان بیشتری برای تاثیر‌گذاری نیاز دارند. مصرف اتوموکستین و دارو‌های محرک دیگر، معمولا برای افرادی مناسب است که به دارو‌های محرک حساسیت دارند یا دارای شرایط خاصی هستند که مانع مصرف این دارو‌ها می‌شود.

درمان اختلال یادگیری با اتوموکستین و تاثیرات آن:

آتوموکستین، اولین داروی غیر محرک است که توسط سازمان FDA برای درمان انواع اختلالات یادگیری و ADHD در بزرگسالان و کودکان بالای ۶ سال تایید شد. این داروی غیر متحرک، بر خلاف دارو‌های محرک که سبب تولید بیشتر انتقال دهنده‌های عصبی می‌شوند، سبب شده که این انتقال دهنده‌ها، مانند اپی نفرین بازجذب کم‌تری داشته باشند؛ در نتیجه غلظت آن‌ها در نواحی مشخصی از مغز افزایش پیدا می‌کند. این امر باعث می‌شود که فرد بهتر تصمیم بگیرد و عملکرد بهتری داشته باشد.

3. دارو‌ های ضد افسردگی در درمان اختلال یادگیری با دارو

یکی دیگر از دارو‌ها برای درمان اختلال یادگیری با دارو، دارو‌های ضد افسردگی هستند. این دارو‌ها با تاثیر مستقیم بر میزان انتقال دهنده‌های عصبی، مانند سروتونین به بهبود حال روحی فرد و کاهش علائم اختلال یادگیری کمک می‌کنند.

نقش دارو‌ های ضد افسردگی در بهبود عملکرد یادگیری

در درمان اختلال یادگیری با دارو، هنگامی از دارو‌های ضد افسردگی از جمله مهارکننده‌های سروتونین (SSRI) استفاده می‌کنند که اختلال یادگیری با اضطراب یا افسردگی شدید همراه باشد‌. دارو‌های ضد افسردگی، سروتونین را در مغز افزایش داده و سبب بهبود حال روحی، افزایش تمرکز و توجه، بهبود بخشیدن به یادگیری، عملکرد تحصیلی و شغلی افراد می‌شود.

مشکلات رفتاری

برای درمان اختلال یادگیری با دارو، دانستن مشکلات رفتاری افراد اهمیت بالایی دارد. مشکلات رفتاری در کودکان و بزرگسالان تعیین می‌کنند که شما نیاز به دارو دارید یا خیر؟ این مشکلات را می‌توان به صورت زیر طبقه‌بندی کرد.

● بیش فعالی شدید

● عصبانیت شدید و غیرقابل کنترل

● انجام رفتارهای کلیشه‌ای

● پرخاشگری نسبت به دیگران

● بروز رفتارهای آسیب‌زننده به خود

● تخریب اموال دیگران و وسایل خانه

رایج‌ ترین دارو‌ ها برای مدیریت رفتار در افراد مبتلا به اختلالات یادگیری

دارو درمانی برای بهبود اختلال یادگیری، یک راه مؤثر برای کسانی است که روش‌هایی غیر دارویی روی آن‌ها مؤثر نیست‌. در این راستا رایج‌ترین دارو‌ها را می‌تون به شرح زیر نام برد.

• دارو‌های ضد روان پریشی

• دارو‌های ضد افسردگی

• دارو‌های ضد صرع و تثبیت کننده خلق و خوی

• محرک‌های سلامت روان

• دارو‌های ضد اضطراب

معیار های انتخاب دارو در درمان اختلال یادگیری

درمان اختلال یادگیری با دارو، از اهمیت بالایی برخوردار است، مخصوصا اگر این اختلال با مشکلات شناختی و رفتارهای روان پریشی دیگر مانند اضطراب، استرس و ترس همراه شود. انتخاب دارو‌ برای هر فرد با دیگری متفاوت است و معیارهای خاصی دارد. هدف اصلی انتخاب دارو بهبود کلی اختلال یادگیری بدون کم‌ترین عوارض است. به طور کلی ۳ معیار زیر توسط روانپزشک برای تجویز دارو مد نظر قرار می‌گیرد.

1. بررسی شرایط فردی بیمار جهت انتخاب دارو مناسب

قطعا بیماران درگیر با اختلال یادگیری، شرایط یکسانی ندارند. شرایط هر بیمار بستگی به نوع اختلال یادگیری، علائم و میزان تاثیرات آن بر زندگی روزمره متفاوت است. از طرفی تاریخچه بیماری و حساسیت‌های دارویی فرد درگیر با اختلال یادگیری نیز در تعیین دارو نقش موثری دارد.

سن و تاثیرات آن در انتخاب دارو برای اختلال یادگیری:

سن بیمار، کودک یا بزرگسال در انتخاب نوع دارو و دوز مصرفی آن در درمان اختلال یادگیری با دارو، تاثیر قابل توجهی دارد. برخی از دارو‌ها و روش‌های درمانی اختلال یادگیری، مخصوص کودکان هستند و برای بزرگسالان تاثیر زیادی ندارند. از طرفی برخی دارو‌های مصرفی بزرگسالان، ممکن است به کودکان آسیب جدی وارد کند. بنابراین بهتر است این امر توسط یک متخصص در نظر گرفته شود تا مشکلی به وجود نیاید.

بررسی شرایط جسمانی و ذهنی:

شرایط جسمی، مانند انواع بیماری‌های قلبی و عروقی، مشکلات کبدی و سابقه بیماری گذشته، از طرفی شرایط روحی و ذهنی مانند استرس، اضطراب و ترس می‌توانند روی واکنش فرد به دارو‌ها و پذیرش آن‌ها تاثیر زیادی بگذارد. در این راستا دارو‌هایی که برای بیماری‌های خاص حساسیت ایجاد کرده گزینه مناسبی برای این افراد محسوب نمی‌شوند.

2. چک کردن تعامل دارو‌ ها با سایر درمان ها

در برخی موارد مثلا درمان بیش فعالی یا اختلالات یادگیری مزمن، دارو به تنهایی فایده‌ای ندارد. در واقع ترکیب دارو با سایر روش‌ها مانند گفتار درمانی، روان‌درمانی، توان‌بخشی در کنار یک برنامه اصولی می‌تواند سریع‌تر این بیماری‌های روان شناختی را درمان کند‌. تعامل مثبت بین این روش‌ها با دارو درمانی، کمک بزرگی به بهبود زندگی فرد می‌کند و علائم را کاهش می‌دهد.

ترکیب دارو درمانی با روش‌های غیر دارویی

درمان اختلال یادگیری با دارو در مواردی که شدت بیماری بالا است برای کاهش علائم و بهبود وضعیت جسمانی بهترین گزینه محسوب می‌شود. اما هنگامی که این دارو‌ها در کنار تمرینات روان درمانی، هنر درمانی یا درمان‌های غیر دارویی دیگر قرار بگیرند تاثیرات فوق‌العاده‌ای خواهند گذاشت. این روش‌ها به افراد درگیر با اختلال یادگیری کمک می‌کند که با استفاده از تکنیک‌های رفتاری و دارو، مشکلات مربوط به یادگیری را بهبود بخشد و علائم آن را کنترل کند.

تاثیر دارو در کنار تکنیک‌های توانبخشی

دارو درمانی برای اختلال یادگیری در کنار استفاده از تکنیک‌های توان بخشی، می‌تواند عملکرد مغزی را بهبود بخشیده و در زمینه مهارت‌های شناختی، افراد را توانمند سازد. تکنیک‌های توان‌بخشی شامل انواع مهارت‌ها برای بهبود حافظه، حل مسائل و روابط اجتماعی هستند.

اثرات دارو درمانی بر مغز و سیستم عصبی

درمان اختلال یادگیری با دارو درمانی، بر سیستم عصبی و سلول‌های مغزی تاثیر مستقیم می‌گذارد. این دارو‌ها با تنظیم سطح انتقال دهنده‌های عصبی مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین، سبب بهبود عملکرد رفتاری و شناختی فرد می‌شوند. بسته به نوع دارو به کار رفته، هدف هر یک متفاوت بوده و می‌توانند بر بخش خاصی از علائم یادگیری تاثیر بگذارند‌. در ادامه اثرات مختلف دارو درمانی بر مغز و سیستم عصبی را توضیح می‌دهیم.

تاثیر دارو‌ ها بر نواحی خاصی از مغز

دارو‌های مربوط به اختلال یادگیری معمولا بر نواحی خاصی از مغز و قشر مخ، مخصوصا بخش پیشانی تاثیر می‌گذارند. این دارو‌ها سبب افزایش انتقال دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و سروتونین می‌شوند و به بهبود عملکرد و تصمیم گیری افراد کمک می‌کنند.

افزایش تمرکز و توجه با دارو‌های محرک

از دسته دارو‌های محرک مانند آمفتامین‌ها و متیل فنیدات، سبب افزایش عملکرد مغزی می‌شوند. این افزایش عملکرد، توجه و کنترل رفتار را در پیش دارد. به همین دلیل دارو درمانی برای بیماری‌هایی مانند بیش فعالی و نبود توجه، باعث موفقیت‌های تحصیلی و اجتماعی می‌شود.

تاثیرات دارو درمانی در بهبود عملکرد حافظه

درمان اختلال یادگیری با دارو مخصوصا دارو‌های محرکی مانند متیل فنیدات و آمفتامین‌ها در بهبود عملکرد حافظه نقش تعیین کننده‌ای دارد. این دارو‌ها با تاثیر بر انتقال دهنده‌های عصبی و افزایش آن‌ها به افراد در حفظ اطلاعات، افزایش تمرکز و بهبود یادگیری کمک شایانی می‌کنند.

دارو‌های موثر بر تمرکز در کودکان

برای درمان اختلال یادگیری، معمولا محرک‌ها جزو اولین دارو‌های انتخاب‌‌ شده به حساب می‌آیند. این دارو‌ها، سبب می‌شوند که کودکان توجه و تمرکز بهتری روی وظایف خود داشته باشند و در مدرسه یا محیط‌های اجتماعی دیگر عملکرد شایسته ای را ارائه دهند. از طرفی دارو‌های غیر محرک نیز در بعضی مواقع تاثیرات شایانی دارند.

مسئولیت مدرسه در درمان دارویی اختلال یادگیری

معلمان و مسئولین مدرسه، نقش تاثیر گذاری در درمان اختلال یادگیری در کودکان و نوجوانان دارند‌. آنان باید گزارشی از رفتار بر اثر مصرف دارو به پزشک و والدین دانش آموز بدهند، زیرا پزشکان برای تحقیقات خود و اطلاع از وضعیت تاثیرگذاری دارو، به این اطلاعات نیازمند هستند. به همین دلیل مسئولین لازم است تا دانش‌آموز را به طور کامل بشناسند و اطلاعات کافی راجع به بیماری وی داشته باشند.

مسئولین مدرسه باید لیستی از دارو‌های دانش‌آموز داشته و ساعت مصرف آن‌ها را به دانش‌آموز یادآوری کنند. در نتیجه به طور کلی مسئولین آموزشی و معلمان مدرسه نقش پررنگ و مهمی در بهبود بیماری دانش‌آموز دارند.

مزایای درمان اختلال یادگیری با دارو

درمان اختلال یادگیری با دارو با تاثیر بر تعادلات شیمیایی مغز به بهبود علائم اختلال یادگیری کمک می‌کند. این روش درمانی مزایای زیادی دارد که با برخی از آن‌ها به طور مختصر آشنا می‌شوید.

کاهش علائم: دارو‌های خاصی چون استیمولانت‌ها می‌توانند علائم کم توجهی و بیش فعالی را به طور خاصی کاهش دهند.
افزایش تمرکز: برخی از دارو‌های مؤثر در اختلال یادگیری می‌توانند سبب افزایش تمرکز و توجه شده و آن‌ها را بهبود ببخشند.
تاثیر سریع: معمولا دارو‌ها، تاثیر سریعی ندارند و در مدتی نسبتا طولانی بهبودی حاصل می‌شود. اما برخی‌ها هم مانند استیمولانت‌ها می‌توانند به طور نسبتا سریعی نتایج قابل توجهی را ایجاد کنند.
افزایش کیفیت زندگی: دارو‌ها، با کاهش علائم و بهبود عملکرد افراد مبتلا به اختلال یادگیری، می‌توانند کیفیت زندگی را در حد قابل توجهی بهبود ببخشند.

عوارض جانبی احتمالی دارو‌های درمان اختلال یادگیری

درمان اختلال یادگیری با دارو در کنار مزایای منحصر به فردی که دارد معمولا با عوارض جانبی نیز همراه است. این عوارض می‌توانند در کوتاه‌مدت یا بلند مدت خود را نشان داده و سبب مشکلاتی در فرد شوند. عوارض جانبی معمولا بسته به عواملی چون نوع دارو، دوز مصرفی، مدت زمان مصرف و واکنش بدن فرد به آن دارو متفاوت هستند. آگاهی از این عوارض برای مدیریت درمان و تلاش برای به حداقل رساندن مضرات حیاتی است.

1. عوارض کوتاه مدت درمان یادگیری با دارو

عوارض کوتاه‌مدت با اینکه خطر کمتری دارند اما می‌توانند حال عمومی فرد را تحت‌الشعاع قرار دهند. این مشکلات معمولا شامل تغییرات اشتها، اختلال در خواب، خلق خو و همچنین مشکلات جسمانی هستند. برای آنکه تاثیرات عوارض کوتاه‌مدت کم شوند، توصیه می‌شود در مورد این عوارض و تاثیر دارو‌ها بر بدن، بی‌تفاوت نباشید و آن را سریعا به پزشک گزارش دهید.

مشکلات خواب و بی‌قراری

داروهای محرک سبب افزایش هوشیاری سیستم عصبی و افزایش عملکرد آن می‌شوند. این هوشیاری در برخی شرایط سبب بی‌خوابی و اختلال در خواب شده و فرد نمی‌تواند خواب عمیقی را تجربه کند. برای بهبود این عارضه توصیه پزشکان این است که دارو‌هایی مانند آمفتامین را در ساعات آغازین روز بخورید و از خوردن دیر هنگام آن در شب جلوگیری کنید.

کاهش اشتها:

درمان اختلال یادگیری با دارو، مخصوصا محرک‌ها می‌تواند با کاهش اشتها همراه باشد. این مشکل به ویژه در کودکان بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا آنان در سن رشد هستند و برای رشد قد و استخوان‌ها نیاز به مواد غذایی دارند. البته نباید نگران باشید زیرا این عارضه کوتاه مدت است و پس از گذشت چند هفته از مصرف دارو، کم می‌شود. برای آنکه کودکان دچار سوء تغذیه نشوند؛ توصیه می‌شود که وعده ها را تقسیم کرده و در هر وعده غذای مغذی و پرویتامینی بخورند.

2. استفاده از دارو برای درمان اختلال یادگیری چه عوارض بلند مدتی دارد؟

عوارض جانبی بلند مدت، معمولا هنگامی که دارو‌ها در زمان طولانی استفاده می‌شوند تاثیرات خود را روی بدن نشان می دهند. این عوارض متعدد هستند و معمولا شامل وابستگی شدید به دارو، تغییرات در رشد و بروز مشکلات عاطفی و هیجانات کاذب می‌شوند. از طرفی مصرف طولانی دارو‌ها، می‌تواند به تغییرات شناختی و عملکرد یادگیری منجر شود. نظارت مستمر توسط پزشک متخصص و با تجربه تا جای ممکن این عوارض را کاهش می‌دهد.

تاثیر دارو درمانی بر رشد کودکان دارای اختلال یادگیری:

تجویز دارو‌های محرک و استفاده از آنها در طولانی مدت، به ویژه بر روی کودکان می‌تواند سرعت رشد فیزیکی را کاهش دهد. این مسئله بر قد و وزن افراد تاثیر قابل توجهی می‌گذارد. برای جلوگیری از این موضوع بهتر است با مراجعه به پزشک و تغییر دوز دارو، احتمال این عارضه را کم‌رنگ کنید.

وابستگی دارویی و مدیریت آن:

وابستگی یا اعتیاد به یک دارو، به موقعیتی اشاره دارد که بیمار نمی‌تواند دارو را ترک کند و در صورت ترک، عوارض جسمی و روانی به جا می‌گذارد. این وضعیت مخصوصا در کودکان، نیازمند مدیریت دقیق یک متخصص است.

دارو درمانی در اختلال یادگیری چه قدر زمان می‌برد؟

قطعا زمان مشخصی برای درمان اختلال یادگیری با دارو وجود ندارد. این زمان معمولا به عوامل مختلفی مانند نوع اختلال یادگیری، شدت علائم، نوع داروی تجویز شده و اثرات آن متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال و در شرایطی ممکن است فردی به اثرات دارویی پاسخ نداده و چندین دارو با دوره‌های مختلف پیشنهاد پزشک باشد، از این رو این فرد مدت زمان طولانی را برای درمان سپری می‌کند. به همین دلیل درمان دارویی نیازمند استمرار، صبر و مقاومت است.

جمع‌بندی

در حال حاضر اختلال یادگیری یک مشکل جدی در کودکان و بزرگسالان است که می‌تواند بر روی زندگی اجتماعی و تحصیلی آن‌ها تاثیرات منفی داشته باشد. با اینکه روش‌هایی دارویی متفاوتی برای درمان این مشکل وجود دارد، اما اگر علائم شدید شود، درمان اختلال یادگیری با دارو، توسط متخصص انجام می‌شود. در این حالت برای کاهش اثرات جانبی کوتاه مدت یا بلند مدت و جلوگیری از آن‌ها بهتر است درمان خود یا فرزندتان را در یک کلینیک معتبر مانند مهر رضوی انجام دهید. مهر رضوی به عنوان بهترین کلینیک روانشناسی در مشهد، با بهره‌گیری از معتبرترین پزشکان و استفاده از دستگاه‌های پیشرفته تمامی مراحل درمان شما را تا بهبودی انجام می‌دهد.

واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی