درمان لجبازی کودکان+ 8 راهکار مهم و طلایی

تربیت درست کودکان یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌هایی است که به عهده والدین قرار گرفته شده است. والدین باید به صورت مستمر سلامت کودک خود را ارزیابی کنند، تا در صورتی که کودک مشکل خاصی دارد در زمان مناسب درمان او را شروع کنند. ارزیابی سلامت کودک تنها به سلامت جسمی او محدود نمی‌شود. کودک برای این که بتواند آینده‌ی خوب و خوشی داشته باشد، باید از لحاظ جسمی، روانی و ذهنی مورد ارزیابی قرار بگیرد.

گرچه لجبازی کردن در سنین کودکی اتفاق معمولی است. اما اگر این لجبازی بسیار حاد باشد که روند تربیت کودک را به خطر بیاندازد، احتمال دارد که نشانه‌ای از اختلال نافرمانی مقابله‌ای و یا همان ODD باشد.
به همین علت در این مقاله سعی کرده‌ایم همه ابعاد لجبازی کودکان را بررسی کرده و نشانه‌های اختلال ODD و روش‌های درمانی آن را نیز بیان کنیم تا در صورت مشاهده این علائم در کودک خود حتما به کلینیک روانشناسی مراجعه کنید و روند درمان کودک خود را در زمان مناسب آغاز کنید. پس برای شناخت علائم لجبازی در کودکان و راه‌های درمان آن با ما همراه باشید.

علائم لجبازی کودک

بهتر است در ابتدا درباره‌ی نافرمانی کودکان تعریفی ارائه دهیم. شاید تاکنون اسم نافرمانی مقابله‌ای به گوشتان خورده باشد. این اختلال یک الگوی رفتاری است که موجب می‌شود کودک مکرر نافرمانی ‌کند و بحث و جدل راه بیاندازد و خصومت زیادی با افراد صاحب قدرت داشته باشد.
اگر چه این اختلال بیشتر در کودکان وجود دارد، اما امکان دارد در بزرگسالان نیز دیده شود. این اختلال نیز مانند بسیاری از اختلال ها علائمی دارد که در زیر آن‌ها را فهرست کرده‌ایم:

همانطور که گفته شد فرد دارای اختلال ODD نافرمانی می‌کند، به این معنی که از انجام درخواست‌ها یا مقررات بزرگسالان سر‌پیچی می‌کند.
بحث و جدل به این معنی که دائما در در گفت و گو های تند با والدین و بزرگسالان خود قرار می گیرد.
لجبازی: نه تنها به قوانین اهمیتی نمی دهد بلکه به عمد کارهایی را انجام می دهد که بزرگسالان خود را ناراحت کند.
خصومت: پرخاشگری و داشتن خشم زیاد جزء ویژگی های کودک دارای اختلال ODD است.

به یاد داشته باشید که همواره تشخیص یک اختلال کار سخت و تخصصی است بنابراین باید مراقب باشید که هنگامی می توان یک اختلال را به یک فرد نسبت داد که حتما یک متخصص روانشناسی بتواند این موضوع را تایید کند. بنابراین بدون این که این علامت ها را ببینید نمی توانید به سرعت به کودک برچسب بزنید و از این جهت این علائم را بیان کردیم که در صورت مشاهده فرد را نزد یک روانشناس برده و فرآیند سنجش اختلال را پیگیری کنید.

خصوصیت کودکان لجباز

در این جا سعی داریم خصوصیت کودکی که دارای اختلال ODD است را برای شما بیشتر شرح دهیم.

مقاومت و عدم انعطاف پذیری

شاید مهم ترین ویژگی این افراد این است که به ندرت از نظر و باور خود کوتاه می‌آیند و حاضر می شوند که نظر مخالف خود را بشنوند.

لجبازی و مخالفت

حتی در مواردی که به حرف مقابل گوش می دهند و می‌دانند خواسته‌شان غیر منطقی است به عمد با خواسته و نظر طرف مقابل مخالفت می‌کنند.

عصبانیت و پرخاشگری

شاید یکی از دلایل اصلی که کودک نمی تواند حرف بزرگتر خود را به خوبی بشنود و در صورت منطقی بودن آن را بپذیرد عدم توانایی او در کنترل خشم خود است. به همین علت هم هست که این کودکان معمولا پرخاشگری کلامی و فیزیکی دارند.

گریه و زاری

معمولا این گونه است که کودک اگر نتوانست با پرخاشگری خواسته خود را به کرسی بنشاند دست به گریه و زاری می برد تا بزرگسالان خود را برای انجام کاری که می خواهد متقاعد کند.

خود محوری

خود محوری صفت منفی است که شاید در میان بسیاری از بزرگسالان نیز وجود داشته باشد، خودمحوری به این معنی است که کودک در نظر گرفتن نیاز‌ها و خواسته‌های دیگران برایش دشوار است. و بیشتر از هر کس دیگری به خواسته ها و نیاز‌های خود اهمیت می‌دهد.

جلب توجه

همه کودکان تمایل دارند که به اندازه کافی به آنها توجه شود این حس در کودکان متفاوت است اما چیزی که بسیار اهمیت دارد میزان نیاز به جلب توجه و بعد از آن نحوه ای که کودک سعی دارد به کمک آن توجه دیگران را به خود جلب کند و کودکان لجباز معمولا سعی می کنند با لجبازی کردن توجه دیگران را به خود جلب کنند.

عدم تمایل به همکاری

همین خود محوری باعث می‌شود، که توانایی همکاری کردن در این افراد به شدت پایین باشد و بیشتر به صورت تنهایی اقدام به انجام کارهایی خود کنند.

بی صبر و حوصله

این کودکان به دلیل این که توانایی همدلی پایینی دارند و توانایی کنترل هیجانات در آن ها به شدت پایین است معمولا صبر بسیار کمی برای به انجام رساندن کارهای خود دارند و تحمل لازم را برای به نتیجه رساندن اهداف خود ندارند. این مورد در مواقعی که اهداف آنها با چالش روبه رو می‌شود بسیار پر رنگ تر است.

عدم پذیرش مسئولیت

همه عوامل دست به دست هم می‌دهند تا این کودکان مسئولیت پذیری پایینی داشته باشند و نتوانند مسئولیت اعمال خود را بپذیرند. همان طور که می‌بینید دلیل بسیار مهمی است که برای درمان لجبازی کودکان خود اقدامات لازم را انجام دهیم.

دروغ گفتن و تقلب کردن

در بسیاری از مواقع کودک به دلیل عدم مسئولیت پذیری خود و به این خاطر که باید به خواسته خود برسد، مجبور به دروغ گفتن و یا تقلب کردن می‌شود.

بهتر است که دوباره تاکید کنیم که لجبازی در کودکان تا حدودی طبیعی است و برای این که مطمئن شوید که کودک شما دارای اختلال ODD هست باید حتما او را نزد درمانگر توانمند ببرید و اگر مورد تایید قرار گرفت باید به درمان لجبازی کودکان پرداخته شود.
تمام عواملی که در بالا گفته شد، می‌توانند عوارض بسیار زیادی در زندگی فردی و اجتماعی کودک بگذارند.

عوارضی چون:

عملکرد بسیار ضعیف در مدرسه، که طبعا همین مورد باعث می‌شود که آینده شغلی دانش آموز تحت شعاع قرار بگیرد.
رفتارهای ضد اجتماعی کودک که باعث می‌شود برای او مشکلات زیادی به وجود بیاید.
اگر درمان لجبازی کودکان به درستی اتفاق نیافتد و اختلال تا دوران نوجوانی و جوانی کودک همراه او باشد. احتمال دارد که کودک در این مسیر دچار اختلال مصرف الکل و خودکشی نیز شود. این موضوع حساس را باید حتما با درمان لجبازی کودکان از بین برد تا چنین عواقبی پیش نیاید.
یکی دیگر از عوارض عدم درمان لجبازی کودکان این است که، اختلال لجبازی ممکن است در سلامت روان آنها تاثیرات حادی بگذارد. تمامی اختلال هایی که در زمان کودکی به وحود بیایند و به درستی درمان نشوند می توانند آینده کودک را به طور کامل تحت الشعاع قرار دهند. همانطور که گفته شد اختلال لجبازی ممکن است موجب اختلالات دیگر در کودک نیز بشود. به وجود آمدن یا افزایش اختلالاتی مثل بیش فعالی(ADHD)، اختلالات رفتاری، افسردگی، اضطراب که همین اختلالات نیز بر روی زندگی اجتماعی کودک تاثیرات بسیار منفی می‌گذارند.

راه های درمان لجبازی کودکان

همانطور که گفته شد اگر برای درمان لجبازی کودکان اقدامات لازم صورت نگیرد، این اختلال می‌تواند تاثیرات بسیار منفی بر زندگی کودک بگذارد. بنابراین انتظار می‌رود که والدین به محض مشاهده عوامل بیماری، به کلینیک‌های تخصصی مراجعه کرده تا بتوانند زیر نظر درمانگر توانمند تمامی راه‌های لازم برای درمان لجبازی کودکان را انجام داده و از روند بهبود اطمینان کامل را حاصل کنند.
درمان لجبازی کودکان تنوع بالایی دارد و سعی می‌کنم، که لیست آن ها را در متن برای شما بیاوریم و درباره هر روش مطالب مهم آن را شرح دهیم:

1.درمان لجبازی کودکان استفاده از متد CBT

اولین روش درمان لجبازی کودکان استفاده از متد CBT می باشد. CBT یا درمان شناختی رفتاری که به زبان انگلیسی به Cognitive Behavioral Therapy گفته می شود روش مرسومی در درمان اختلال های روانی است که می کوشد با تکیه بر اصلاح ذهنیت و رفتار انسان‌ها مشکلات مختلف آنها را درمان کند.
در درمان لجبازی کودکان با این روش، درمان گر می کوشد افکار منفی کودک را به چالش بکشد و به او مهارت های حل مساله را بیاموزد. دبگر مواردی که در این روش برای درمان لجبازی کودکان استفاده می شود آموزش برقراری روابط سالم است. کودک بعد از این که لوازم برقراری روابط سالم را می آموزد و آن را تمرین می کند بسیاری از مشکلات او به زودی از بین خواهد رفت.

2. آموش والدین برای درمان لجبازی کودکان

بسیاری از مواقع تشدید شدن اختلال روانی کودک به این علت است که هر دو یا یکی از والدین به درستی شیوه رفتار صحیح را در مقابل فرزند خود نمی داند. به او آموخته می شود که چگونه قوانینی وضع کند و چه کار هایی انحام دهد تا کودک از قوانین تبعیت کند.
گاهی وقت‌ها کافی است والدین تنها بیاموزند که از تشویق به جای تنبیه استفاده کنند و نیازی نیست که در برابر هر رفتار اشتباه کودک واکنش تنبیهی شدیدی را نشان دهند. رعات همین موضوع ساده گاهی ممکن است به درمان لجبازی کودکان منحر شود.

3. آموزش مهارت های اجتماعی

این نوع آموزش به کودکان کمک می کند تا بتوانند توانایی خود را در مهارت شنیدن افزایش دهند و به نظر دیگران احترام بگذراند و طبیعتا مهارت های اجتماعی و ارتباطی آن ها افزایش پیدا می کند.

4. تقویت رفتار های درست با دادن پاداش های مناسب

در این روش به والدین آموخته می شود که برای تقویت رفتار های مثبت فرزندان خود، در صورتی که رفتار مناسبی از آنها دیدند به روش های مشخصی به آنها پاداش داده شود.

5.دارو درمانی

در برخی از موارد درمانگر تصمیم می گیرد برای از بین بردن عوارض اختلال و درمان لجبازی کودکان برای او داروهایی را تجویز کند.

6. یک برنامه ثابت روزانه تهیه کنید:

به کمک درمانگر یک برنامه ثابت مشخص کنید و سعی کنید که لوازم لازم برای اجرای آن برنامه ثابت را فراهم کنید. برای مثال می توانید یک کار خانگی مشخص را تعیین کنید و مسئولیت انجام آن را بر عهده کودک قرار دهید. به دیگر اعضای خانه توصیه کنید که در انجام آن کار دخالت نکنند تا کودک بتواند از ابتدا انجام کار را به درستی انجام دهد.

7. برای چالش‌های ابتدایی اماده باشید

در ابتدای روند درمان لجبازی کودکان، ممکن است کار به شدت سخت و غیر ممکن به نظر برسد. به احتمال زیاد با شما همکاری نخواهد کرد و یا با دادن پاسخ های متفاوت به رفتار شما، شما را غافلگیر خواهد کرد، حتی ممکن است به صورت موقت رفتار های او شدت بیشتری پیدا کنند، بنابراین تمام سعی خود را بر این بگذارید که دلسرد نشوید و به صورت مستمر کار را پیگیری کنید.

8. درمان نورو سایکولوژیک

درمان نور سایکولوژیک یک رویکرد در درمان لجبازی کودکان است که بر عملکرد مغز و تاثیر آن بر رفتار تمرکز دارد. این رویکرد شامل ارزیابی و درمان عوامل عصبی و روانشناختی است که ممکن است در ایجاد ODD تاثیر بگذارد.

توصیه هایی برای درمان لجبازی کودکان در خانه

ایجاد محیطی آرام و امن

کودک باید در منزل احساس آرامش و امنیت کند تا بتواند به خوبی رفتار های خود را مدیریت بکند. اگر فضای خانه آرام و امن نباشد هر گونه تلاش برای بهبود کودک راه به جایی نمی برد و حتی بهترین روانشناسان نیز توانایی درمان کامل اختلال او را نخواهند داشت.

تعیین مقررات و قوانین واضح

قوانین و مقرراتی که در محیط خانه گذاشته می شود باید بطور دقیق و شفاف به کودک فهمانده شود. بعد از این که توضیحات لازم را به کودک دادید، مطمئن شوید که منظور شما را به خوبی متوجه شده است.

خودتان الگوی خوبی باشید

نمی شود که از کودک خود بخواهیم که وقتی ناکام ماند فریاد نزد اما خود با اولین تنشی که می بینیم فریاد بزنیم. قوانین خانه باید برای همه افراد خانه صدق کند مگر اینکه همان ابتدا تبصره ها را به کودک گفته باشید.
اگر قرار است الگوی رفتاری در کودک ما شکل بگیرد، باید حتما کودک آن رفتار را از ما ببیند این موضوع شاید مهم ترین گزینه در درمان لجبازی کودکان باشد.

اهمیت درک احساسات کودک

این موضوع بسیار در درمان لجبازی کودکان تاثیر دارد که والدین بتوانند احساس خشم کودک را درک کنند. بپذیرند که او از چه چیزهایی خشمگین می شود و با او این موضوع را در میان بگذارند. این که شما بتوانید به میزان زیادی کودک خود را درک کنید و بتوانید با او همدلی کنید باعث می شود که او نیز بتواند احساسات خود را به شکل کلام با شما درمیان بگذارد و همین موضوع باعث پیشرفت در درمان لجبازی کودکان می شود. این که آنها بیاموزند به جای لجبازی کردن می توانند احساس خود را باز گو کنند و حرفشان درک می شود و به اصطلاح خریدار دارد.

ایجاد یک رابطه قوی با کودک

اگر ارتباط پدر با کودک و یا ارتباط مادر با کودک به درستی نباشد و رابطه صمیمیت لازم را نداشته باشد کودک مدام دچار عدم امنیت شده و ممکن است دوران درمان لجبازی کودکان را بسیار طولانی تر از حالت طبیعی خود کند.

لطفا صبور باشید

شما قرار است کودکی را پرورش دهید که اگر به درستی اختلال نافرمانی مقابله‌ای او درمان نشود، می‌تواند در بسیاری از جنبه‌های زندگی از داشتن یک دوستی لذت بخش گرفته تا انجام تکالیف مدرسه دچار مشکل شود. بنابراین درمان لجبازی کودکان یک فرایند سخت است که ممکن است در مواقعی صبر شما را لبریز کند. بنابراین تمام حوصله خود را برای عبور از این چالش خرچ کنید چرا که پیامد های آن به شدت چالش های سنگینی خواهد داشت.

از مبارزات قدرت در مقابل قدرت جلوگیری کنید

یکی از رفتار هایی که درمان لجبازی کودکان را بسیار کند می کند این است که یکی از والدین یا یکی از بزرگتر ها برای این مورد تصمیم های عجیبی می گیرند و سعی می کنند که با کودک رابطه مقابله ای داشته باشند. اگر کودک فریادی بزند آنها نیز فریاد می زنند. اگر کودک لجبازی کند آنها نیز با کودک لجبازی می کنند. این مورد باعث می شود که کودک به میزان زیادی احساس ناتوانی کند و نتواند به درستی رفتار پسندیده ای از خود نشان دهد.

جمع بندی

آنجه گفته شد بررسی کاملی از اختلال ODD یا اختلال نافرمانی مقابله‌ای بود، سعی کردیم تا جایی که در متن امکان آن وجود داشت تمامی ابعاد این اختلال را بررسی کنیم. اما فراموش نکنید که با خواندن یک مقاله نمی توان درباره هیچ فردی این قضاوت را داشت که دارای چه اختلال روانی است چه برسد به کودکان که دائما در حال تغییر و رشد هستند.
کاربردی که این مقاله می تواند برای شما والدین عزیز داشته باشد این است که با شناخت کافی از اختلال نافرمانی مقابله ای نشانه های آن را در ذهن بسپارید و اگر فرزند عزیزتان این نشانه ها را از خود بروز داد او را نزد یک روانشناس توانمند ببرید.
کلینیک تخصصی مهر رضوی با کادر مجرب و تکنولوژی پیشرفته‌ای که در کنار هم گرد آورده است، می تواند بهترین گزینه برای ارزیابی و درمان عزیزانی باشد که احتمال یک اختلال روانی در آنها بالا است.
در پایان باید تاکید کنیم که برای بهبود سلامت روان، جسم و ذهن کودکان خود تمام تلاش خود را انجام دهید زیرا تنها یک فرد سالم از لحاظ ذهنی، روانی و جسمی است که می تواند از زندگی خود بیشترین لذت را برده و بالاترین بهره وری را از زندگی خود داشته باشد.

واحد تحقیق و توسعه: کلینیک تخصصی مهر رضوی