آیا یبوست با بیوفیدبک درمان می شود؟

یکی از درمان‌های رایج برای رفع یبوست در افراد، درمان یبوست با بیوفیدبک است. در واقع این روش موثرتر از درمان‌های دارویی برای رفع اختلالت و ناهماهنگی‌های دفعی روده می‌باشد و اثراتی که توسط این روش درمانی پدید می‌آید برخلاف روش‌های دیگر و روش‌های دارویی، پایدارتر هستند. در افرادی که به دلیل اختلال در عضلات لگن و روده مشکل دفع وجود دارد و دچار یبوست هستند، می‌توان با استفاده از روش درمانی بیوفیدبک در قسمت روده و لگن درد را در قسمت مقعدی آنها کاهش داد و به دفع راحت‌تر در آنها کمک کرد.

در روش بیوفیدبک و درمان یبوست با بیوفیدبک، درواقع بازتوانی عضلاتی صورت می‌گیرد که این عضلات در دفع کردن مدفوع و همچنین تخلیه کردن روده بزرگ دخالت دارند. در این روش درمانی به فرد آموزش داده می‌شود که در عضلات روده و لگن خود تمرین‌هایی انجام دهند تا عضلات این نواحی را با هم هماهنگ کنند و این نواحی را در حالت متعادل قرار داده و دفع راحت و آسانی داشته باشند. بیشتر افرادی که از روش درمان یبوست با بیوفیدبک استفاده می‌کنند بعد از مدت کوتاهی می‌توانند دوباره مثل قبل شوند و دفع مدفوع در آنها به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

یبوست چیست؟

یکی از عوارضی که امروزه در زندگی مدرن شایع است، عارضه یبوست است. در این عارضه به دلیل کند شدن حرکات موجود در روده و جذب بیش از اندازه آب در طی عمل هاضمه، محتویاتی که داخل روده بزرگ هستند سفت و دفع آنها سخت‌تر می‌شود که در این حالت یبوست رخ می‌دهد. کم تحرکی در افراد، خوردن بیش از اندازه فست فود و تنقلات، استفاده کمتر از میوه‌ و سبزی‌جات، مصرف کردن زیاد کافئین، اختلالات هورمونی، مصرف برخی از داروها، افزایش سن و از همه مهمتر نوشیدن آب کمتر از حالت استاندارد همگی می‌توانند باعث یبوست شوند.

درمان یبوست با بیوفیدبک

در واقع بیوفیدبک یا همان بازخورد زیستی در باره وضعیت بدنمان اطلاعاتی را به صورت صوت، تصویر، دما و … به مغز می‌دهد. در نتیجه فرد درباره اعمال و همچنین عملکرد بدن خود آگاهی بیشتری پیدا می‌کند. سپس توسط آموزش یاد می‌گیرد که چطور این عملکردها را به طور درستی تنظیم کرده و بهبودشان دهد. در درمان یبوست با بیوفیدبک نیز از همین روش استفاده می‌شود.

در طی این فرایند در کلینیک روانشناسی از فرد خواسته می‌شود که روی صندلی بنشیند و از دو سنسور در نواحی شکم و مقعد او استفاده می‌شود. این سنسورها را روی این نواحی می‌گذارند. سنسورها کار انتقال فعالیت‌های الکتریکی عضلاتی که دفع مدفوع و ادرار را کنترل می‌کنند، بر عهده دارند. در ادامه از مراجعه کننده خواسته می‌شود که عضلات خورد را دچار انبساط و انقباض کند. به ازای هر انقباض درستی که فرد انجام می‌دهد، دستگاه علامت‌های صوتی یا تصویری به فرد می‌دهد تا به او بگوید که کاری که از او خواسته است را درست انجام داده است.

در روش درمان یبوست با بیوفیدبک در واقع به نوعی به بیمار یاد می‌دهند که چگونه به طور موفقیت آمیز عضلات شکمی و عضلات کف لگن خود را با هم هماهنگ کند تا به راحتی فرایند تخلیه را انجام دهد. در طی این فرایندها هماهنگی عضلات کف لگن و روده بهبود میابد و در پی آن علاوه بر یبوست عوارضی همچون خروج ناخودآگاه باد معده و بی اختیاری مدفوع نیز بهبود یابند. در طی پروسه بیوفیدبک فرد می‌آموزد از تنش‌های عضلانی خود بکاهد و همین قرار گرفتن در حالت آرامش خود باعث کاهش پیدا کردن علائم ناشی از سندروم روده تحریک پذیر و درمان یبوست شود.

مزایای استفاده از بیوفیدبک برای درمان یبوست

در طی فرایند درمان یبوست با بیوفیدبک به بیمار کمک می‌شود تا عضلات کف لگن را که نقش مهمی در تنظیم حرکات روده دارند درک و کنترل کند. از جمله فواید بیوفیدبک برای درمان یبوست عبارتند از:

بهبود عملکرد روده

این روش به بیماران کمک می‌کند نحوه هماهنگی و تقویت عضلات کف لگن را یاد بگیرند و توسط این کارها حرکات روده را رو به بهبودی قرار دهند و به برطرف شدن یبوست کمک می‌کنند.

یک درمان غیر تهاجمی است

این روش درمانی بی خطر است و در طی آن هیچ دارو یا جراحی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و برای افرادی که پرهیز از درمان‌های تهاجمی دارند روش درمانی مناسبی است.

یک درمان شخصی است

این روش درمانی قابلیت این را دارد که متناسب با شرایط و نیازهای شخصی هر فرد طراحی شود و درمانگر شما می‌تواند بازخوردها و تمرینات شما را در جهت برطرف کردن نگرانی‌های شما به طور خاص تنظیم کند.

عوارض جانبی ندارد

درمان یبوست با بیوفیدبک برعکس دیگر درمان‌ها مانند درمان‌های دارویی عوارض جانبی ندارد.

نتایج طولانی مدت

روش درمانی بیوفیدبک طوری است که بیمار یا مراجعه کننده می‌تواند فعالیت‌ها یا تمریناتی را که آموخته است خود نیز در خانه تکرار کند به بهتر شدن عملکرد عضلات کف لگن و روده خود کمک کند و این کار باعث پدید آمدن نتایج طولانی مدت می‌شود.

بیوفیدبک روده برای چه افرادی توصیه نمی‌شود ؟

درست است که این روش درمانی برای تمام افراد حتی کودکان هم روش مناسبی است ولی برای برخی افراد دارای شرایط خاص چندان مناسب نیست. این افراد عبارتند از: افراد بیماری که سن آنها بالای 80 سال است. افراد بیماری که دارای اختلالات عصبی و مغزی مثل زوال عقلی یا آلزایمر هستند. افرادی که سابقه ابتلا به بیماری روانی دارند. بیمارانی که بستری هستند. بیمارانی که در برقراری ارتباط مشکل دارند.

آمادگی های لازم قبل از درمان یبوست با بیوفیدبک

قبل از شروع درمان یبوست با بیوفیدبک برخی اقدامات انجام می‌شوند که به آنها می‌پردازیم. قبل از شروع جلسه بیوفیدبک، باید تخلیه طبیعی روده انجام شود یا در بیمارستان شست و شو‌ی روده صورت بگیرد. از استفاده و مصرف کافئین و داروهای ملین باید خودداری شود چرا که در عملکرد طبیعی روده‌ها اختلال ایجاد می‌کنند. مصرف مایعات در خوردن غذا محدودیتی وجود ندارد. اطلاعات مرتبط با سلامت بیمار باید به متخصص ارجاع داده شود. مثلا در صورت وجود بیماری زمینه ای یا مصرف داروی خاص باید به دکتر اطلاع داده شود. در آوردن شلوار و لباس زیر در هنگام انجام بیوفیدبک لازم است تا درمانگر بتواند روی عضلات کف لگن شما حسگرها را قرار دهد. توصیه ما به شما این است که لباس راحتی بپوشید تا آنرا به آسانی دربیاورید.

نحوه درمان یبوست با بیوفیدبک

درست است که استفاده از روش درمانی بیوفیدبک برای روده افراد همراه با درد نیست ولی برای افراد چندان هم خوشایند نیست. در هنگام انجام این روش حسگرهای کوچکی وجود دارند که در داخل مقعد قرار می‌گیرند و برخی دیگر از حسگرها هم روی شکم جای گذاری می‌شوند. اگر مراجعه کننده خانم باشد، چند تا از حسگرها را نیز داخل واژن او قرار می‌دهند. وضعیت قرارگیری بدن در هنگام درمان یبوست با بیوفیدبک به درمانگر بستگی دارد.

او به شما می‌گوید که راست بنشینید یا به قسمت پهلوی چپ خود دراز بکشید و از شما می‌خواهد که دستورالعمل هایی را مانند نفس کشیدن، نگه داشتن مدفوع یا دفع مدفوع را انجام دهید. وقتی این دستورات را انجام می‌دهید، از فعالیت عضلانی که انجام داده‌اید، روی صفحه نمایش یک نمایش گرافیکی مشاهده خواهید کرد. بازخورد به دست آمده باعث می‌شود تا شما توانایی تغییر نحوه واکنش عضلات خود را داشته باشید و بیاموزید که در زمان دفع مدفوع آن ناحیه را به طور آگاهانه شل کنید.

مراقبت های لازم بعد از بیوفیدبک روده

در درمان یبوست با بیوفیدبک برای بیمار محدودیتی به وجود نمی‌آید و او می‌تواند فعالیت‌های روزانه خود را به راحتی انجام دهد ولی او باید به طور مداوم تمرین‌هایی که آموزش دیده است را در خانه تکرار بکند. هچنین برای اینکه بیمار بالاترین تاثیرات را از آموزش بیوفیدبک داشته باشد، در طی درمان یبوست با بیوفیدبک باید جلسات در فواصل زمانی مناسب توسط بیمار دریافت شوند. برای اینکه میزان کارایی و پیشرفت درمان توسط روش درمانی بیوفیدبک سنجش و بر روی آن نظارت شود از آزمایشی به نام مانومتری آنورکتال استفاده می‌شود.

درصد موفقیت درمان یبوست با بیوفیدبک

طبق مطالعاتی که بر روی مراجعه کنندگان برای درمان یبوست با بیوفیدبک انجام شده است مشخص شده میزان بهبودی و برطرف شدن علائم در بیماران بین حدود 44% الی 100% متغیر بوده است. البته این را نیز باید در نظر داشت که در تفسیر نتایجی که از مطالعات به دست آمده‌اند توجه کردن به اینکه زمان به پایان رسیدن یک پروسه درمانی موفق به طور دقیقی مشخص نیست، نکته مهمی است. برای اینکه نتایج بهتر و دقیق‌تری کسب کنیم باید برای انجام مراقبت‌هایی که لازم است و در پیگیری درمان حوصله به خرج بدهیم. همچنین داشتن رژیم غذایی مناسب و انجام دادن تمرینات ورزشی به طرز قابل توجهی می‌تواند میزان موفقیت آمیز بودن روش درمانی بیوفیدبک را بالا ببرد.

عوارض بیوفیدبک روده

درست است که در روش درمان یبوست با بیوفیدبک عوارض جانبی خاصی دیده نمی‌شود چرا که این روش درمانی غیر تهاجمی است ولی ممکن است مقداری ناراحتی و شاید عوارضی جانبی به صورت موقت وجود داشته باشند:

احساس ناراحتی هنگام عمل: ممکن است وقتی حسگرها در طول پروسه درمان بر روی عضلات قرار می‌گیرند ایجاد حس ناراحتی یا فشار بکنند.

درد عضلانی: در برخی از افراد بعد از جلسه درمانی دردهای خفیفی شبیه به دردهای بعد از تمرین ورزشی در قسمت کف لگن حس میشود.

ایجاد تغییرات موقتی در روده: عادات روده ممکن است بعد از جلسات بیوفیدبک مقداری تغییر کند. برای مثال حرکات روده ممکن است کم یا زیاد شود و یا حالت مدفوع تغییر کند که این تغییرات موقتی و خفیف هستند.

باید توجه داشت که این عوارض‌های خفیف و سطحی پس از مدتی مثلا چند ساعت یا چند روز از بین می‌روند و بر طرف می‌شوند ولی اگر ادامه داشتند و به مرور شدت پیدا کردند حتما باید با پزشک یا درمانگر در میان گذاشته شود. درمان یبوست با بیوفیدبک یکی از روش‌های درمانی می‌باشد که هم بی خطر است و هم روش موثری در بین دیگر روش‌ها است. همچنین مزایای درمانی این روش درمانی بیشتر از عوارض جانبی خفیفی است که ایجاد می‌کند.

هزینه درمان بیوفیدبک روده

عوامل و پارامترهای زیادی وجود دارند که ممکن است بر روی هزینه پروسه درمانی بیوفیدبک روده تاثیر بگذارند. هزینه‌های درمانی در تمامی انواع روش‌های درمانی بیوفیدبک در مرحله نخست به تعداد جلساتی بستگی دارد که قرار است طی شوند. همچنین یکی دیگر از پارامترهای مهمی که بر روی هزینه تاثیر می‌گذارد تخصص و مهارت درمانگر و پزشکی است که به آن مراجعه می‌کنید. موقعیت مکانی کلینیکی که به آن مراجه می‌کنید نیز ممکن است در هزینه‌ها تاثیر گذار باشد.

نتیجه گیری

همانطور که گفتیم امروزه از روش درمانی بیوفیدبک برای درمان بسیاری از عارضه‌ها استفاده می‌شود. درمان یبوست با بیوفیدبک و درمان بی اختیاری ادرار با بیوفیدبک از جمله این درمان‌ها هستند. در این پروسه درمانی شما طی عملکردها و تمرین‌هایی که انجام می‌دهید یک بازخورد دریافت می‌کنید و با ادامه مستمر و مداوم این تمرینات در خانه به عضلات خود کمک می‌کنید هر چه سریعتر پروسه بهبودی در پیش بگیرند. در طی روش درمانی بیوفیدبک روده نیز شما به عضلات خود آموزش می‌دهید که منقبض یا منبسط شوند و یا به طور خودمختار اسفنکترهای ناحیه مقعد را شل می‌کنید.

سوالات متداول

کدام اختلالات روده را می‌توان با بیوفیدبک درمان کرد؟ این روش درمانی را می‌توان برای برخی از اختلالات مثل بی اختیاری مدفوع و بی اختیاری ادرار، یبوست و اسپاسم‌های دردناک عضلات کف لگن استفاده کرد.

آیا روش درمانی بیوفیدبک برای همه مفید است؟ اثر بخشی و فواید این روش درمانی از فردی به فرد دیگر متفاوت است ولی آنچه که مشخص شده این است که این روش درمانی علائم یبوست را در بسیاری از بیماران و مراجعه کنندگام کاهش داده است.

درمان یبوست توسط روش درمانی بیوفیدبک چه مدت زمانی طول می‌کشد؟ در تعداد و مدت زمان جلسات تفاوت‌هایی وجود دارند. برای مثال اگر مراجعه کننده اختلالات و مشکلات عصبی نداشته باشد طول دوره درمان در بین 6 الی 8 جلسه متغیر است. این جلسات به صورت هفتگی صورت می‌گیرند تا در صورتی که مشاهده شود بیمار رو به بهبودی است تعداد جلسات کاهش یابند.

پزشکان چه زمانی بیوفیدبک را برای درمان یبوست توصیه می‌کنند؟ این روش درمانی در صورتی توصیه خواهد شد که تغییر رژیم غذایی و استفاده کردن از داروهای لاکساتیو و همچنین تغییر دادن سبک زندگی بر روی پروسه درمانی یبوست بیمار تاثیر نداشته باشد؛ و اینکه در صورت وجود اختلالات دفعی و یا وجود مشکل در عضلات کف لگن از روش درمانی بیوفیدبک استفاده می‌شود.

واحد تحقیق و توسعه کلینیک تخصصی مهر رضوی